‍ ‍ ‍ #اختصاصی

‍ 🔰به مناسبت چهارمین سالگرد درگذشت حجت الاسلام و المسلمین دکتر داود فیرحی، مراسم رونمایی از دو اثر ایشان، "کتاب پیامبری و قرارداد" و "کتاب عاشورا، فساد و اصلاح" رو نمایی شد. این مراسم به همت پژوهشکده اندیشه دینی معاصر و با سخنرانی آقایان دکتر سید صادق حقیقت ، استاد محمد اسفندیاری و پژوهشگران این دو اثر آقایان اکبر محمدی و دکتر علی مهجور در 24 آبان 1403 در محل پژوهشکده برگزار شد.

⚡️‍ اگر پیامبر (ص) دو معجزه داشته باشد، یکی قرآن و دیگری قرارداد مدینه است‌

🔹اکبر محمدی(عضو هیات علمی پژوهشکده اندیشه دینی معاصر)، پژوهشگر "کتاب پیامبری و قرارداد" که کار تهیه و تنظیم این اثر به همت او انجام شده است در ابتدای مراسم به ارائه گزارشی از شکل‌گیری کتاب «پیامبری و قرارداد» پرداخت. محمدی با اشاره به تلاش‌های دکتر فیرحی در حوزه سیره سیاسی پیامبر اسلام، گزارشی از شکل‌گیری این کتاب 440 صفحه‌ای ارائه داد. وی توضیح داد که این کتاب حاصل سی جلسه درس‌گفتار "سیره سیاسی پیامبر" است که از سال‌های 1397 تا 1399 در دانشگاه تهران برگزار شده است.

🔹محمدی همچنین به این نکته اشاره کرد که رویکرد جدید قراردادگرایانه به دولت پیامبر، نخستین بار توسط دکتر فیرحی در مرکز اسلامی مفید تورنتو کانادا در پاییز 1396 مطرح شده است. وی اعلام کرد که چاپ نخست این کتاب به اتمام رسیده و هم‌اکنون در حال چاپ دوم است.

🔹این پژوهشگر به بررسی دو معجزه پیامبر اسلام پرداخت و گفت: "دکتر فیرحی معتقد است که اگر پیامبر(ص) دو معجزه داشته باشد، یکی قرآن و دیگری قرارداد مدینه است." وی به نقل از فیرحی با انتقاد از تحریف سیره سیاسی پیامبر، خاطرنشان کرد که تاریخ دولت و فکر اسلامی معمولاً از سقيفه به بعد مورد توجه قرار می‌گیرد و دولت پیامبر علیرغم اهمیت آن مورد غفلت سیستماتیک قرار گرفته است.

🔹محمدی گفت: دکتر فیرحی در آثار خود به بررسی دولت نبوی پرداخته و قرائت قراردادگرایانه از سیره سیاسی پیامبر، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای فکری فیرحی است. او همچنین به این موضوع پرداخت که پیامبر ظرف ده سال از هجرت، اکثریت قبایل حجاز را به عضویت جامعه اسلامی درآورد و 132 قرارداد با قبایل بست.

🌐مطالعه متن کامل گزارش در سایت پژوهشکده اندیشه دینی معاصر

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️گفتمان نواندیشی دینی که دکتر فیرحی در ذیل آن قرار می‌گیرد، به‌طور خاص در تقابل با گفتمان اقتدارگرا و رادیکالیسم اسلامی تعریف می شود

🔻دکتر سید صادق حقیقت(عضو هیات علمی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی) پیش از بررسی کتاب "پیامبری و قرارداد" به تحلیل جایگاه دکتر فیرحی، یکی از چهره‌های برجسته این حوزه، پرداخت. حقیقت با اشاره به عدم وجود جایگزینی برای دکتر فیرحی در سال‌های اخیر، بر اهمیت کارهای او در زمینه اندیشه و عمل سیاسی تأکید کرد و گفت که فیرحی به‌ویژه در ارتباط با نواندیشی دینی و اصلاح‌طلبی نقش بسزایی ایفا کرده است.
حقیقت توضیح داد که گفتمان نواندیشی دینی در برابر دیگر گفتمان‌های موجود در تشیع تعریف می‌شود. وی سه گفتمان اصلی را معرفی کرد:

◽️گفتمان سنتی (فقهای سنتی)
◽️گفتمان اسلام سیاسی(که در ایران حاکم است)
◽️گفتمان اسلام سیاسی رادیکال که به خشونت برای تحقق دولت اسلامی اعتقاد دارد و به نقش مردم توجهی ندارد.

به گفته حقیقت، گفتمان نواندیشی دینی که دکتر فیرحی در ذیل آن قرار می‌گیرد، به‌طور خاص در تقابل با گفتمان اقتدارگرا و رادیکالیسم اسلامی قرار دارد. او همچنین به تفاوت‌های فیرحی متاخر و فیرحی جوان اشاره کرد و گفت که فیرحی جوان بیشتر تحت تأثیر گفتمان اسلام سیاسی بوده است. حقیقت، استفاده دکتر فیرحی از روش‌های پست‌مدرن را کارکردی دانست و بیان کرد که وی به مبانی این روش‌ها اعتقادی نداشته است. سید صادق حقیقت در ادامه به تفاوت‌های اساسی گفتمان نواندیشی دینی با دیگر گفتمان‌ها پرداخت و سه مولفه کلیدی گفتمان نواندیشی دینی را:

1⃣قرائت رحمانی از اسلام در مقابل خشونت،
2⃣قرائت عقلانی از اسلام و
3⃣قرائت حقوق بشری و دموکراتیک از اسلام، دانست. وی تأکید کرد که این قرائت‌ها به معنای تحمیل مفاهیم غربی به اسلام نیست، بلکه نواندیشان دینی بر این باورند که رفتار و سیره پیامبر و ائمه، مردم‌سالارانه بوده است.

از نظر حقیقت، کتاب پیامبری و قرارداد، برجستگی زیادی دارد و به قراردادهای سیاسی پیامبر پرداخته است و تک تک  آنها را تحلیل و بررسی کرده است.

🌐پیوند به متن کامل گزارش

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

‍ ⚡️فاجعه قربانی شدن امام حسین(ع)،  نتیجه‌ دگردیسی خلافت، بی‌نظمی، فقدان آزادی، فساد سیستمیک، پدیده تئوالیگارشی و سنتِ ساختگی است

🔻در بخش دوم مراسم دکتر علی مهجور  که مسئولیت تهیه و تنظیم کتاب "عاشورا، فساد و اصلاح" را به عهده داشت ، به ارائه مباحث خود  در راستای  توضیح محتوای کتاب و تأملات مرحوم فیرحی در باب عاشورا بپرداخت.

مهجور با اشاره به اینکه محتوای کتاب در سخنرانی‌های محرم و عاشورا تولید شده است، گفت: نگاه مؤمنانه و عاشقانه به واقعه عاشورا، سبب شده تا این اثر با نگاهی رهرو به راهبر نوشته شود. وی همچنین بر اهمیت علمی محتوای کتاب تأکید کرد و افزود محتوای این اثر  برآمده از تأملات آکادمیک دکترفیرحی درخصوص جامعه‌شناسی سیاسی، تاریخ تحلیلی، فلسفه سیاسی و فقه بوده و  این نکته  سبب شده است تا این کتاب فراتر از نگرش‌های رایج به واقعه‌ی عاشورا باشد.

مهجور ادامه داد: کتاب، حاصل بیش از یک دهه تأمل دکتر فیرحی درباب عاشورا است و تحول اندیشه ایشان را در خصوص سیاست، تاریخ و دین به خوبی نشان می‌دهد. مهجور همچنین به انکشاف مفاهیم کلیدی مانند سنت، انقلاب و فساد در این اثر اشاره کرد و گفت که این مفاهیم به‌طور عمیق‌تری در این اثر  بررسی شده‌اند.

او گفت فیرحی معتقد است :  فاجعه قربانی شدن امام حسین(ع)،  نتیجه‌ دگردیسی خلافت، بی‌نظمی، فقدان آزادی، فساد سیستمیک، پدیده تئوالیگارشی و سنتِ ساختگی است. مهجور تأکید کرد که آسیب‌شناسی برهه‌ی تاریخی سال‌های منتهی به واقعه‌ی عاشورای سال 61 هجری، دکتر فیرحی را به جستجوی تلاشی مداوم برای یافتن راه حل اصلاحی واداشته بود؛ راه حلی که فیرحی  در قالب مفاهیمی همچون احیای آزادگی، وظیفه‌شناسی نخبگان در کنش اجتماعی و سیاسی، بازگشت به گفتمان سنت، و وفاداری به قرارداد از آن سخن می‌گفت.

🌐پیوند به متن کامل گزارش

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

‍ ‍ ⚡️کتاب "عاشورا ، فساد و اصلاح"  به لحاظ اهمیت با چندین و چند کتاب برابری می کند

🔻در پایان این مراسم، استاد محمد اسفندیاری به بررسی کتاب "عاشورا، فساد و اصلاح" پرداخت. وی در ابتدا اشاره کرد که در سده اخیر، حدود پنج تا شش هزار کتاب به زبان‌های فارسی و عربی درباره امام حسین(ع) نوشته شده است، اما این کتاب به لحاظ اهمیت، با چندین اثر دیگر قابل مقایسه است. اسفندیاری افزود که این اثر با وجود مختصر بودن، بسیار مفید است و مصداق جمله "ما قل و دل" می‌باشد.

وی ادامه داد که اگر مرحوم دکتر فیرحی فرصت داشت تا ایده‌های مطرح شده در این کتاب را تکمیل کند، بی‌شک این اثر به یکی از مهم‌ترین آثار درباره امام حسین(ع) تبدیل می‌شد.

اسفندیاری سپس به ویژگی‌های کتاب پرداخت. به گفته وی، ویژگی نخست این اثر این است که برخلاف بسیاری از کتاب‌های مشابه، تکرار مکررات نیست. ویژگی دوم آن، جنبه تحلیلی کتاب است که به تحلیل قیام امام حسین(ع) پرداخته است. او توضیح داد که بیشتر آثار گذشته به توصیف قیام پرداخته‌اند، در حالی که تحلیل‌های این کتاب سنجیده و دقیق بوده و برخلاف تحلیل‌های معاصر، خوشایند خود را مد نظر قرار نداده است.

وی سومین ویژگی کتاب را استفاده از نظریه‌های جامعه‌شناسی و علوم سیاسی برای تحلیل قیام امام حسین(ع) دانست و گفت که فیرحی با وجود استفاده از مفاهیم مدرن در تحلیل تاریخ و سنت، به هم‌سانی بین آنها اعتقاد ندارد.

اسفندیاری همچنین اشاره کرد که فیرحی برای بررسی قیام امام حسین(ع)، زمانه حضرت و سال‌های قبل، به ویژه 60 سال هجرت را مورد بررسی قرار داده و علل بعیده را در کنار علل واقعه عاشورا واکاوی کرده است.
از نظر اسفندیاری، امتیاز دیگر این کتاب این است که با وجود نوآوری‌هایی که دارد، اشتباهات فردی و گلدرشتی در آن مشاهده نمی‌شود، هرچند برخی اشتباهات عمومی مانند ماجرای خطبه منا وجود دارد که نیاز به بررسی دارد.

وی در ادامه گفت که حرکت امام حسین(ع) یک قیام بوده و نه یک حرکت اصلاحی، برخلاف نظریات برخی تحلیل‌گران معاصر. او تأکید کرد که نمی‌توان قیام امام حسین(ع) را تنها با دو کلمه "امر به معروف" و "نهی از منکر" تفسیر کرد. همچنین به باور او، پرده آخر قیام امام حسین نه دوراهی بیعت و عدم بیعت با حاکم، بلکه دوراهی قتال و تسلیم بود و ایشان هرگز حاضر به تسلیم و خفت نشد.

اسفندیاری در پایان پس از بیان نکاتی درباره تهیه و تنظیم اثر، به نقل از "ارشاد القلوب دیلمی" سخن خود را خاتمه داد: "در حدیث آمده است که اگر کسی بمیرد و میراثش کتاب و نوشت‌افزار باشد، بهشت بر او واجب است؛ امیدوارم مرحوم فیرحی مصداق این حدیث باشد."

🌐پیوند به متن کامل گزارش

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

🎙فایل صوتی

◾️▪️بمناسبت چهارمین سالگرد درگذشت حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر داود فیرحی▪️◾️

رونمایی از آثار تازه منتشر شده با حضور:

▫️محمد اسفندیاری
▫️علی مهجور
▫️سیدصادق حقیقت
▫️اکبر محمدی

در تاریخ پنجشنبه ۲۴ آبان ۱۴۰۳ توسط پژوهشکده اندیشه دینی معاصر در قم برگزار گردید.

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

🎥 مستند نغمه‌ی داود ۱

    ▫️◽️تقدیم به قاموس قلم و قانون◽️▫️


🔹پژوهشکده اندیشه دینی معاصر

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️ثمرات بزرگداشت دکتر فیرحی: نکاتی از استاد محمد اسفندیاری

    ✍ نفیسه مرادی

🔹بزرگداشت چهارمین سال درگذشت دکتر داود فیرحی که به همت اندیشکده دینی معاصر برگزار شد، با رونمایی از دو کتاب "عاشورا؛ فساد و اصلاح" و "پیامبری و قرارداد" و سخنرانی‌هایی درباره آن‌ها همراه بود.

🔹یکی از سخنرانان استاد محمد اسفندیاری بودند که مزیت کتاب "عاشورا؛ فساد و اصلاح" بر سایر آثار عاشورایی را در این دانستند که مرحوم فیرحی هر دو نوع علل "بعیده" و "قریبه" را بررسی کرده‌اند.

🔹ایشان معتقد است که فهم واقعه عاشورا منحصر به شش ماه منتهی به آن نیست؛ بلکه باید شصت سال پیش از آن را کنکاش کرد.
در رخدادها چه بسا علل بعیده در وقوع موثرتر از علل قریبه باشند و این کاری است که دکتر فیرحی در سلسله سخنرانی‌های عاشورایی خود انجام داده و در این کتاب جمع‌آوری شده است.

از نظر استاد اسفندیاری نکته دیگر این است که دکتر فیرحی "اشتباهات فردی" قابل توجهی نداشته؛ اما به برخی "اشتباهات عمومی" مبتلاست.

🔹مقصود ایشان از "اشتباهات عمومی" آن دسته از اشتباهاتی است که جمع کثیری بدان دچار شده‌اند. به‌عنوان نمونه در چند جا دکتر فیرحی به خطبه امام حسین علیه‌السلام در منا اشاره می‌کند؛ این امر از سوی بسیاری افراد اتفاق افتاده است؛ در حالی که درباره خطبه منا چند نکته وجود دارد:

1⃣ خطبه سند ندارد (این موضوع فی نفسه اشکالی ندارد).

2⃣ خطبه منا فقط یک منبع دارد و آن هم تحف العقول است و همانطور که می‌دانید مولف آن غلو می‌کرده؛ اما این کتاب بسیار خوش‌خوان است ( این هم نادیده می‌گیریم).

3⃣ نکته مهم‌تر این است که اصلا برای امام امکان نداشته در منا یا در یک جمع عمومی در آن دوران چنین خطبه‌ای ایراد کند؛ چون در آن دوران، شیعیان را هر طور بوده از زیر سنگ هم شده بیرون می‌کشیدند و امام به شیعیان نامه می‌نوشتند و توصیه می‌کردند که پنهان شوید و اجازه ندهید کسی شما را به عنوان شیعه بشناسد. پس اصالت خطبه منا نیازمند بررسی و اثبات است.

🌐مطالعه متن کامل گزارش

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

🎥 مستند نغمه‌ی داود ۲

    ▫️◽️تقدیم به قاموس قلم و قانون◽️▫️

🔹پژوهشکده اندیشه دینی معاصر

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

نقد و بررسی کتاب عصر سکولار اثر چارلز تیلور با موضوع:
«عصر سکولار، پایان دینداری؟!»

سخنرانان:
دکتر سید علیرضا بهشتی     00:00
دکتر حسین هوشمند           39:31  

انجمن اندیشه و قلم

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

🔺برای اینکه دین بتواند وجهه تربیتی، معنوی و اخلاقی خویش را به دینداران بنماید:

1⃣دین را باید به عنوان راهنمایی در کنار جامعه دانست و باور به مداخله حداکثری آن در همه شئون زندگی انسان نداشت.

2⃣باید توجه کرد که ترساندن دینداران از عذاب و جهنم و نیز برانگیختن حرص نسبت به پاداش و بهشت هرچند کارکردهایی را دارد اما موانع بزرگی در راه تربیت و انسانیت است و حریت انسان را از او می‌ستاند و اجازه نمی‌دهد انسان راه تکامل را پیش بگیرد.  بندگی به شرط مزد و به داعی ترس و سود به تعبیر روایت مشهور بندگی بردگان و تاجران است و نه بندگی احرار و آزادگان انسان آزاده می خواهد با خویشتن‌شناسی خداشناسی و خداخویی را نصیب برد.

3⃣تمام اوامر و نواهی دین ارشادی است و جهتش بهبود وضعیت معنوی انسان است و خود انسان کارآمدی آن را بهتر از هر کسی در می یابد. دقیقاً مثل شخصی که نزد پزشک میرود و نسخه ای دریافت میکند و درستی و نادرستی نسخه را از طریق کارآمدی آن و بهبود و عدم بهبود خود تحقیق می‌کند.

4⃣همه اوامر و نواهی دین چون به قصد بهبود وضعیت شخص انسانی است و نه هدفی دیگر به اصطلاح "امر و نهی ارشادی" است و نه "امر و نهی مولوی".

5⃣آموزه‌ها و اوامر و نواهی دینی اگر قرار باشد به تربیت دیندار بیانجامد، باید هدف دیندار تربیت و تکامل معنوی باشد و نه انجام صرف پارهای اعمال و مناسک به نحو تقليدى. اگر کسی پنجاه سال نماز بگزارد و اندکی بر رحم و گرم وی افزوده نشود و از غش و غلش کاسته نگردد آیا چنین عبادتی در طریق تربیت بوده است؟ کسانی چون معاویه و عمر سعد و شمر و نیز اعمال دینی را به جا می‌آوردند اما چون عملشان جهت و هدف نداشت و تقلیدی صرف بود هیچ بهره‌ای برایشان در بر نداشت.

6⃣در اوامر و نواهی دینی باید به روح حاکم بر عمل توجه شود و نه صورت عمل، زیرا پرداختن به صورت موجب می‌شود که پای ظاهرگرایی و آنچه اصطلاحاً حیله شرعی شود باز شود.  هرگاه تنها به خود عمل توجه شود و هدفی از انجام اعمال در نظر گرفته نشود؛ گرفتار بحث‌های بیهوده درباره جزئیات عمل می شویم و در مواقع خطا از گریزگاه‌هایی صوری استفاده می‌کنیم. این در حالی است که مراد از تدین صرف انجام مجموعه‌ای از اعمال نبوده و اعمال روی در هدف یا اهدافی عالی داشته‌اند.

7⃣به جهت اینکه کارکرد اصلی دین تربیت است باید توجه داشت که روش‌های منتهی به تربیت افراد مختلف بسیار با هم فرق میکند و نمیتوان از روشی واحد برای همگان استفاده کرد. شیوه های تربیتی هرگز نمی تواند حالت یکنواختی داشته باشند حتی نسبت به یک فرد در حالات مختلف تا چه رسد به اشخاص مختلف در احوال مختلف و حتی نمیتواند یکنواخت باشد نسبت به فرد واحد در یک حال نسبت به زمان و ایام مختلف زندگی او و اگر حالت یکنواختی در امور تربیتی اعمال شد خاصیت خود را در مرود زمان از دست خواهد داد که اگر عبادت عادت شود بی‌اثر هم خواهد شد...

درسگفتارِ نقد مبانی فقه
مرحوم #سید_مرتضی_جزایری
سال ۱۳۷۳

🌐منبع

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

🎙فایل صوتی

به مناسبت چهارمین سالگرد درگذشت حجت الاسلام و المسلمین دکتر داود فیرحی، مراسم رونمایی از دو اثر ایشان، "کتاب پیامبری و قرارداد" و "کتاب عاشورا، فساد و اصلاح" رو نمایی شد. این مراسم به همت پژوهشکده اندیشه دینی معاصر و با سخنرانی آقایان دکتر سید صادق حقیقت ، استاد محمد اسفندیاری و پژوهشگران این دو اثر آقایان اکبر محمدی و دکتر علی مهجور در 24 آبان 1403 در محل پژوهشکده برگزار شد.

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️باید تا ۲۰ سال آینده حداقل ۱۰۰ متفکر، فیلسوف، متکلم، فقیه و مفسر از میان بانوان داشته باشیم

✔️علیرضا اعرافی در آیین اختتامیه چهارمین همایش ملی کتاب سال بانوان🔻

🔹اگر تاریخ ۵۰۰ ساله غرب را بررسی کنیم در حوزه زن، مرد و خانواده یک سیری آغاز شد و به نتایجی انجامید که نشان می‌دهد سنگ های بنیادین و زیر بنایی آنچه امروز در سبک زندگی خانوادگی و زن و مرد وجود دارد از کجا آمده است. سنگ بنیادین آن فلسفه اصالت حس، انسان، سود، لذت و اصالت فرد است.

🔹در منظومه و جریان تمدن غرب، نقطه قوتی وجود دارد، اما شالوده و اساس آن ها این اصول هستند. این بنیان های فلسفی تبدیل به یک نظریات واسط شد. یعنی نظریه هایی که بن مایه های فلسفی از آن ها الهام می گیرد و در عرصه های مختلف زندگی باز میشود و تخصص و تشخص پیدا می کند.

🔹در امتداد این نظریه های بنیادین، نظریه های خاص تولید شد و تبدیل به دیدگاه های کلان فمنیستی شد. به دنبال این ادراکات جامعه و انسان ها از لذت، خانواده، تعامل و ارتباط این ادراک ها و ذائقه ها تغییر کرد و نقش های افراد طور دیگری ترسیم شد. سبک زندگی که امروز وجود دارد برآمده از این چند لایه نظری است که موجب سستی روابط، اختلافات درون خانواده، فردگرایی درون خانواده، کم فرزندی و کاهش جمعیت، بی رغبتی به ازدواج، افزایش سن ازدواج، افزایش طلاق و ترویج فساد و فحشا و در نتیجه انواع آسیب های روحی و شخصیتی و معنوی شده است. این یک زنجیره ای است که از حرف های فلسفی نخستین آغاز شد.

🔹ما مبانی بنیادی، فلسفی، فقهی و اخلاقی استوار و قاطع داریم اما زمانی که می خواهد فرهنگ ساز و سبک‌ساز شود بین آن قوانین پایه و سبک هایی که باید تولید شود به تئوری های واسط نیاز داریم که در این مسأله کمبود داریم. در حوزه زن و خانواده نیاز به نظریه پردازی‌های جدیدی دارد که ادراکات دختران، جوانان، دانشگاهیان و جامعه را تغییر بدهد. این جهاد علمی و معرفتی است که فقط پرداختن به بنیادهای فلسفی و فقهی نیست و در لایه‌های بعدی کار علمی و تولیدی مبتنی بر منهج اجتهادی و عقلی را نیاز دارد.

🔹برای پیمودن این مسیر نیاز به مجتهدان، فیلسوفان، مفسران و متخصصان بزرگی داریم که بانوان در این مسیر گام برداشته اند. در گفت‌وگوهایی که در شورای سیاستگذاری حوزه های خواهران مطرح کردم این که باید برنامه ریزی صورت بگیرد که تا ۱۰ الی ۲۰ سال آینده حداقل ۱۰۰ متفکر، فیلسوف، متکلم، فقیه و مفسر در تراز بالا از میان بانوان داشته باشیم.

🌐منبع

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

◻️رژیم‌های حقیقت و خوانش دینی از وضعیت زن

     ✍ نفیسه مرادی

🔹فوکو به عنوان یک اندیشمند پست مدرن، به «رژیم‌های حقیقت» در مقابل وجود «حقیقت واحد» اعتقاد دارد. او بیان می‌کند که در هر اپیستمه‌ای حقیقتی سر بر می‌آورد که لزوما در اپیستمه دیگر به عنوان حقیقت شناخته نمی‌شود و با حقیقتی دیگر جایگزین می‌شود. لذا بشر با حقیقت واحدی روبرو نیست، بلکه با «رژیم‌های حقیقت» مواجه است که بر اساس شرایط زمینه و زمانه خویش یکی از آن‌ها را به عنوان «حقیقت» می‌پذیرد.

🔹اما در مطالعات اسلامی اعتقاد بر این است که «حقیقت» واحدی وجود دارد، و تلاش مفسران و عالمان در راستای رسیدن بدان است. لذا در این مسیر، فهم‌های متفاوتی از تراث دینی شکل گرفته که منجر به شکل‌گیری گفتمان‌های حقیقت‌نمایی شده که حتی ممکن است، با یکدیگر در تضاد باشند یا یکدیگر را طرد کنند.

🔹خوانش دینی از وضعیت زنان در ابعاد گوناگون فردی، خانوادگی، اجتماعی منجر به ظهور فهم‌های متعدد از تراث دینی و شکل‌گیری گفتمان‌های گوناگون شده است. به طوری که از گفتمان «ستر حداکثری» با تاکید بر خانه‌نشینی و پوشش صورت‌ و دست‌ها تا گفتمان «حضور اجتماعی حداکثری» مبتنی بر تصدی مناصب عمومی و عدم وجوب پوشش موی سر، در گفتمان درون‌ دینی را شامل می‌شود که تماما مستند به آیات و روایات هستند.

🔹اینکه کدام فهم از تراث دینی همان «حقیقت» مد نظر اسلام است، مشخص نیست. چرا که در عصر غیبت امام معصوم، راهی برای اثبات آن وجود ندارد. اما ظرفیت تراث دینی برای بروز فهم‌های متفاوت از آن، گفتمان دینی را با «رژیم‌های حقیقتی» روبه‌رو کرده، که بسته به زمینه و زمانه‌‌های مختلف و اینکه کدام فهم دینی بتواند مقبولیت سیاسی یابد و مورد توجه مناسبات قدرت قرار گیرد، همان به عنوان «حقیقت» به گفتمان رایج جامعه بدل می‌گردد.

🔹به عنوان نمونه مشروطیت و انقلاب اسلامی دو اپیستمه‌ای هستند که در اولی گفتمان «عدم شایستگی زنان» به پشتوانه آیت الله مدرس، مانع حضور زنان در انتخابات می‌شود. اما در اپیستمه دومی، گفتمان «زن انقلابی» با حمایت امام خمینی بستر ورود زنان به عرصه‌های مختلف اجتماعی را فراهم می‌نماید.

🔹در اپیستمه‌ مشروطیت «حقیقت» این است که زنان به دلیل نقصان عقلی و تحت قیمومیت مردان بودن، توانایی و شایستگی انتخاب کردن/شدن ندارند، اما در اپیستمه انقلاب «حقیقت» این می‌شود که زنان شایستگی، توانمندی و قدرت درک و تحليل مسائل را دارا هستند، که با حفظ حجاب مبتنی بر خوانشی انقلابی از آیات و روایات حجاب، می‌توانند در عرصه‌های مختلف اجتماعی - سیاسی حضور فعال داشته باشند.

🔹ظهور گفتمان «زن انقلابی» به عنوان فهمی صحیح از تراث دینی، «حقیقتی» است که در مقابل «حقیقت» اپیستمه مشروطیت قرار می‌گیرد و آن را رد می‌کند.

🔹حاصل سخن آن‌که برای اپیستمه‌های آتی، می‌توان انتظار ظهور فهم‌های دیگری از تراث دینی را داشت که به عنوان «حقیقت» به جامعه عرضه و از سوی مردم پذیرفته شود که طرد کننده «حقیقت» امروزی باشد و این فهم‌های متعدد در قالب حرکت «رژیم‌های حقیقت» در بستر تاریخ تا اپیستمه ظهور منجی و ارائه «حقیقت» واحد از سوی ایشان ادامه خواهد داشت.

🌐منبع

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

🔹هادی خانیکی از کنشگری در قالبِ گفتگو سخن می‌گوید.

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser