⚡️اجرای مناسک دینی و حق داشتن پرستشگاه از جمله آزادی‌های انسان در حوزه عقیده و ادیان شمرده شده است.

  ✍سیدحمید موسویان(عضو هیئت علمی گروه پژوهشی اندیشه دینی معاصر)

✳️معمولا پیروان هر دین از طریق اجرای مناسک و تجمع در پرستشگاه علاوه‌بر تقویت باورهای دینی، حس همبستگی و تعامل اجتماعی را نیز به يکديگر منتقل می‌کنند. علاوه‌بر این جنبه تبلیغی اجرای مناسک را نیز باید درنظر داشت. در زمان تسلط یک دین در یک جامعه و حکومت خاص، یکی از پرسش‌هایی که در برابر متدینان به آن دین قرار می‌گیرد میزان آزادی پیروان سایر ادیان در آن جامعه، به‌ویژه در حوزه آیین‌ها و مناسک دینی خاص خودشان، و حق دارا بودن پرستشگاه و اجتماع در آن برای انجام این آیین‌هاست. این پژوهش که در چارچوب فقه و حقوق اسلامی صورت گرفته است، حق آزادی دینی را از سه زاويه مورد بررسی قرار می‌دهد: مباحث حقوقی(به‌ویژه حقوق بشر و حقوق بین‌الملل)، تجربه تاریخی حکومت‌های مسلمان(از دوره پیامبر اکرم تا زمان حاضر)، فتواهای فقهی.

سخن از این سه جنبه برای به‌دست آوردن مبنای نظریات مهم موجود درمورد غیرمسلمانان و حق آزادی دینی آنها در میان فقهاست. در نهایت کوشش شده است براساس مبناهای مورد پذیرش فقهی، دیدگاه‌های رایج مورد نقد قرار گیرد و در نهایت به این پرسش پاسخ داده شود که آیا فقه اسلامی امکان همراهی با دیدگاه آزادی دینی پیروان سایر ادیان را دارد.

🌐برشی از کتاب آزادی دینی از منظر فقه اسلامی، نشر لوگوس، ۱۴۰۳، سیدحمید موسویان

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

✳️دینِ معقول و دینِ نامعقول

    🎙محمد سروش محلاتی

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

امام علی(ع)

✳️ای مالک؛ هرگز پيشنهاد صلح از طرف دشمن را كه خشنودى خدا در آن است رد مكن، كه آسايش رزمندگان، و آرامش فكرى تو، و امنيّت كشور در صلح تأمين مى گردد.

مبادا قراردادى را امضاء كنى كه در آن براى دغلكارى و فريب راه‌هايى وجود دارد، و پس از محكم كارى و دقّت در قراردادنامه، دست از بهانه‌جويى بردار، مبادا مشكلات پيمانى كه بر عهده‌ات قرار گرفته، و خدا آن را بر گردنت نهاده، تو را به پيمان شكنى وا دارد، زيرا شكيبايى تو در مشكلات پيمان‌ها كه اميد پيروزى در آينده را به همراه دارد، بهتر از پيمان شكنى است كه از كيفر آن مى‌ترسى، و در دنيا و آخرت نمى‌توانى پاسخ گوى پيمان شكنى باشى.

🌐نهج‌البلاغه، نامه ۵۳

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️روش‌های حکومت داری(۱)

    ✍سید ابوالفضل موسویان

1⃣صداقت با مردم: یکی از نکاتی که مهم است در نامه پنجم و هجدهم نهج‌البلاغه آمده، اینکه نباید چیزی را از مردم مخفی کرد. حضرت می‌فرماید: «أَلَا أَحْتَجِزَ دُونَكُمْ سِراً إِلا فِي حَرْب». به طور طبیعی برای ایـن کـه دشمن از تاکتیک‌های نظامی ما مطلع نشود و نتواند پاتک بزند و برخورد کند، ما باید مسائل را مخفی نگه داریم و مردم خبر نداشته باشند تا بتوانیم بر دشمن غلبه کنیم. غیر از این در بقیه موارد هیچ چیز را از مردم پنهان نمی‌کنم. این یعنی نباید از مردم چیزی پنهان بماند.

2⃣رفاه مردم: نکته دیگری که درباره حکومت، در روایات به آن تأکید می‌شود رفاه مردم است: «وَ تَوْفِيرُ فَيْئكُمْ عَلَيْكُمْ». ثروت شما باید به وفور برسد و به شما و همه تعلق بگیرد. پس در نظامی که مورد تأیید ائمه است، وضع اقتصاد باید سروسامان پیدا کند. نقطه مقابل آن هم فقر است این توصیه پیغمبر در آخرین وصیتش است که خدا را هم شاهد می‌گیرد و می‌فرماید: «وَلَمْ يُفْقِرهُمْ فَيُكْفِرَهُمْ»، یعنی حاکم پس از من نباید مردم را به فقر بکشد که فقر مردم را به کفر می‌کشد. نه اینکه طوری باشد مردم نداشته باشند و نخورند و بعد ما بگوییم اشکنه بخورید. بله اگر همه مردم و مسئولان همین‌طور باشند قابل تأمل است، ولی وقتی سرمایه‌ها در جاهای دیگر خرج می‌شود و گروهی از مردم صاحب همه چیزند، آن وقت فقر مردم باعث می‌شود که آنها نسبت به دین کفر بورزند و حضرت می‌فرماید: «شما آنها را به کفر می‌کشید».

3⃣سپردن امور به شایستگان: نکته سوم سپردن کارها به بهترین و شایسته‌ترین فرد است: «مَا وَلَّتْ أُمَّةً أَمْرَهَا رَجُلًا قَط وَفِيهِمْ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ»؛ اگر امتی کارش را به دست کسی بسپارد که بالاتر، متخصص‌تر و با سوادتر از او وجود دارد، «لَمْ يَزَلْ أَمْرُهُمْ يَذْهَبُ سَفَالَا حَتَّى يَرْجِعُوا إِلَى مَا تَرَكُوا الْخَبَرَ».دائماً این زندگی به پستی کشیده می‌شود و جامعه به جای این که رشد بکند به قهقهرا می‌رود.

🌐برشی از کتاب آینده‌دینداری در ایران، ۱۴۰۳، جلد۷، به کوشش پروین قوامی، صفحه ۴۷و۴۸.

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️روش‌های حکومت‌داری(۲)


4⃣نفی خشونت: از دیگر نکاتی که در حکومت وجود دارد، خشونت به خرج ندادن در برخوردها است. پیغمبر پس از فتح مکه گفت: حالا که ما پیروز شده‌ایم، بنا نیست انتقام‌گیری کنیم و این مطلب مهمی است. این است که قرآن هم می‌گوید: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْكُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِک(آل‌عمران:۱۵۹)؛ اگر پیامبر خشن و تند می‌بود، مردم از اسلام دور می‌شدند. چه چیزی باعث شد مردم به رسول خدا علاقه‌مند شوند و به سوی او اقبال کنند؟ قرآن می‌گوید که همین رفعت و رحمتی که او داشت. این رفعت و رحمت پیامبر است که مردم را به دین علاقه‌مند کرد. نه اینکه بگویید ما هر طور باشد خواست‌های خودمان را اجرا می‌کنیم و هر اتفاقی هم که می‌خواهد بیفتد، بیفتد. دین هم ازبین می‌رود برود. وظیفه ما این است که این شیوه را اجرا کنیم.

5⃣بهره‌گیری درست از دین: یکی دیگر از موارد مهم در شیوه حکومت، عدم سوء‌استفاده از دین است. این که بعضی ها خیلی اصرار دارند که حکومت دینی فقط می‌تواند با حضور معصوم و توسط او شکل بگیرد، به همین خاطر است؛ چون او می‌تواند جلوی این سوء‌استفاده را بگیرد که چنین اتفاقی نیفتد. روایتی است که امام صادق(ع) می‌فرماید: «لَمْ يَكُنْ يَنْسُبُ أَحَداً مِنْ أَهْلِ حَرْبِهِ إِلَى الشِرْکِ وَلَا إِلَى النِّفَاقِ وَلَكِنَّهُ كَانَ يَقُولُ هُمْ إِخْوَانُنَا بَغَوْا عَلَيْنَا». ایــن حـديث درباره امیرالمؤمنین است و می‌فرماید آنهایی را که چه در جمل، چه در نهروان و صفین علیه امیرالمؤمنین شمشیر کشیدند، مشرک نخوان. اینها برادران ما بودند که با ما اختلاف پیدا کردند و علیه ما طغیان کردند. یعنی هرگز از مارک مذهبی برای کوبیدن مخالف استفاده نکردند. خیلی کار می‌خواهد کسی به این جا برسد که مسلم بداند حق با خودش است و طرف مقابلش هم صددرصد به باطل است؛ اما هرگز آنها را به کفر و شرک منتسب نمی‌کند. این از نکاتی است که می‌تواند مردم را به دین علاقه‌مند کند یا از دین بیزار کند و برگرداند.

6⃣وارد نشدن به حوزه خصوصی: عدم ورود به حوزه خصوصی مردم یکی از موارد بسیار مهمی است که در حکومت باید رعایت شود. قاعده‌ای در فقه داریم با این تعبیر که:«التعزیر لكل عمل محرم. به‌‌نظر می‌رسد این برداشت از قاعده که حاکم می‌تواند در زندگی مردم سرک بکشد و هرکس کار خلافی انجام داد را مجازات کند، به‌طور کلی برخلاف نظر دین است. چنین چیزی روا نیست که در زندگی مردم ببینیم، اگر کسی کار خلافی انجام می‌دهد او را تعزیر کنیم.

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️تلاش برای بزک کردن دین

      ✍مسعود ادیب

برای ما جلب مشتری، مهم‌تر از بیان حقیقت دین است. ما دوست داریم که در خانه خدا و پیامبر شلوغ باشد و دکان آن حضرت رونق یابد و لذا مثل هر بازاریاب دیگری می‌کوشیم کالا را مشتری پسند عرضه کنیم. پاره‌ای از سخنان عجیب و غریبی که می‌گوییم به این اعتبار که نمی‌شود آنها را واقعاً مستند به اصل دین کرد، بدین خاطر است که گمان می‌کنیم آن چه اصل دین است امروز پذیرش عمومی ندارد و ما برای ایجاد پذیرش عمومی برای آن باید بکوشیم آن را بزک کنیم و شکل و صورتی به آن دهیم که مقبولیت بیشتری پیدا کند؛ اما گاهی حتی سر از بدعت‌گذاری در دین در می‌آوریم. علت امر در این است که محدوده مأموریت دین را چنان فراخ کرده‌ایم و گسترش داده‌ایم که در منابع اولیه و اساس دین برای پاسخ گویی به این همه نیاز به قدر کافی امکانات نداریم؛ لذا ناچاریم برای پاسخ‌گویی به مسائل جدید و موضوعات جدید، متوسل گردیم.

🌐برشی از کتاب آینده‌دینداری در ایران(دفتر هفتم).

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

🎙فایل صوتی

تغییرات اساسی از نهاد دین آغاز می‌شود

گفتگو با علی میرسپاسی درباره آینده ایران

ماکس وبر می‌گوید برای سنجش امکان تغییر در یک جامعه باید به محافظه‌کارترین عناصر آن جامعه نگاه کرد و دین در این زمینه یک عنصر خیلی مهم است.

دین به خودی خود خواهان تحول نیست. اگر وضعیت دین در جامعه و نگاه مردم به دین تغییر کوچکی هم بکند، این را باید جدی گرفت.

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️موانع حق انتخاب دین

      ✍علی الله‌بداشتی

✳️حاکمان مشرک و ستمکار، یکی از موانع مهم انتخاب آزادانه دینِ حق، تهدید و اجبار حکومت‌های ستم‌پیشه است؛ چنانکه قرآن کریم در داستان حضرت موسی(ع) با ساحران حکومت فرعون می‌فرماید: والقى السحرةُ ساجِدينَ قالُوا آمَنَّا بِرَبِّ الْعَالَمِينَ رَبِّ مُوسى وَ هَارُونَ . قَالَ فِرْعَوْنُ ءَامَنتُم بِهِ قَبْلَ أَنْ ءَاذَنَ لَكُمْ إِنْ هَذَا لَمَكْرُ مَّكَرتُمُوهُ فِي‌الْمَدِينَةِ لِتُخْرِجُوا مِنهَا أَهْلَهَا فَسَوْف تَعْلَمُون لَأَقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَ أَرْجُلَكُم مِّنْ خِلَفٍ ثُمَّ لَأُصلِّبَنَكُمْ أجمعين. طبق اين آیات،فرعون ساحران را به دلیل پذیرش دین حق، تهدید به بریدن دست،پا و آویختن بر دار کرد تا دیگر کسی جرأت نکند دین حق را انتخاب کند. در اینجا این سؤال طرح می‌شود که اگر در جامعه‌ای ستمگران و زورمدارانی حاکم باشند که مردم را به استضعاف بکشانند و آنان را به تبعیت کورکورانه وادارند و مانع ابلاغ پیام الهی و اندیشه و انتخاب شوند وظیفه پیامبر چیست؟ وظیفه‌ای که خدا در قرآن معین کرده، جهاد رهایی بخش است: و مَا لَكُمْ لا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللهِ وَ الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ وَ الْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَ اجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ وَلِيًّا وَ اجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ نَصِير: چرا شما در راه خداوند نبرد نمی‌کنید و (نیز) در راه (رهایی) مستضعفان از مردان و زنان و کودکانی که می‌گویند پروردگارا ما را از این شهر که مردمش ستمگرند رهایی بخش و از سوی خود برای ما سرپرستی بگذار و از سوی خود برای ما یاوری بگمار.

✳️پس جهاد در اسلام برای کشورگشایی و تحمیل عقیده نیست بلکه برای آزادی و رهایی انسان‌های دربندی است که از خداوند طلب نجات و رهایی از حاکمیت ظالمان را دارند؛ منتهی بعد از رهایی اختیار دارند که دین حق را بپذیرند یا نپذیرند؛ چنانکه قرآن کریم می‌فرماید: و إنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ اسْتَجَارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّى يَسْمَعَ كَلامَ اللهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمُ لا يَعْلَمُونَ: و اگر یکی از مشرکان از تو پناه خواست، به او پناه ده تا کلام خداوند را بشنود. سپس او را به پناهگاه وی برسان؛ این بدان روست که اینان گروهی نادان‌اند.

در این آیه شریفه نکات قابل تامل و توجه فراوانی وجود دارد که به پاره‌ای از آنها اشاره می‌شود:

1⃣مشرکین حقیقت‌جو حق دارند در جامعه اسلامی حضور یابند تا پیام وحی را بشنوند و درباره دین حق تحقیق کنند.
2⃣حکومت اسلامی موظف است امنیت آنان را تأمین کند تا آزادانه به تحقیق بپردازند.
3⃣حکومت اسلامی موظف است آنان را در پایان تحقیق به پناهگاهشان برگرداند.
4⃣خداوند شرک را نتیجه نادانی نسبت به حقیقت می‌داند.

🌐برشی از کتاب اندیشه دینی معاصر؛رویکردها و چالش‌ها(دفتر دوم)، انتشارات میراث اهل‌قلم، ۱۳۹۹؛ صفحه۲۴۰،۲۴۱.

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

✳️درون خیال‌اندیش، درون جنگ‌طلب، صلح‌طلب، مداراجو، خشمگین، آرام، بی‌پروا، با متانت و.....دین و خدای متناسب با خود را خلق می‌کند. هر فرد با مختصات وجودی خود، به متون دینی مراجعه می‌کند و دست در انبان دین می‌برد و چیزهایی را برمی‌دارد که به کارش بیاید. از این رو، گرچه ارائه‌ی چهره‌ی انسانی از دین و قرائت بشردوستانه از کلام وحی کاری درخور و شایسته است، اما راه به جایی نمی‌برد و افقی را نمی‌گشاید. باید شرایط و امکان‌هایی فراهم کرد که آدمیانی با فضیلت و اخلاقی در آن رشد یابند. آن‌گاه انسان اخلاقی، دین او هم اخلاقی خواهد بود. 

🌐لینک پیوند به متن کامل

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️گاهی اوقات فقر انسان را به کفر می‌کشاند
      آیت‌الله کریمی جهرمی خطاب به عماد مشاور رئیس جمهور در امور روحانیت:

✳️رسول مکرم اسلام می‌فرماید: كَادَ اَلْفَقْرُ أَنْ يَكُون كُفْراً گاهی از اوقات می‌شود که فقر انسان را به طور طبیعی به سوی کفر می‌کشاند و مطالب ضروری را انکار می‌کند. باید توجه داشت این حکومت برگرفته از تعالیم عالی اسلام و قرآن کریم هست. اساس زندگی همه ما عمل به قرآن کریم، راهنمایی‌های مولای ما امیرالمومنین(علیه‌ السلام) در کتاب شریف نهج‌البلاغه باشد.

✳️حکومت بر این اساس شروع شده است و مردم اگر خدایی ناخواسته نقصانی ببینند آن را از روحانیت می‌دانند. اگر خدای نخواسته وضع معیشت مردم رو به زوال رفت، اول نکته‌ای که می‌گویند این است که چه کسانی این مشکلات را به‌وجود آورده‌اند؟

✳️خدمت به جامعه و مردم از هر کار مستحبی تقدم دارد تا فرصت دارید به مردم خدمت کنید. در میان ما عده‌ای هستند که نمی‌توانند حرف خودشان را بزنند نمی‌توانند درد خودشان را بیان کنند به داد آنان برسید. این سیره و اخلاق اهل بیت علیهم‌السلام بوده است. بکوشید با استفاده از افراد صاحب نظر و کارشناسان دلسوز اقتصادی، در رفع گرفتاری مردم قدم بردارید.

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️آیین‌های دینی

    ✍️علی مهجور(عضو هیئت علمی پژوهشکده اندیشه دینی معاصر)

✳️مهم‌ترین تفاوت بین آیین‌های دینی با سایر آیین‌ها مانند آیین‌های جادویی و اسطوره‌ای به ماهیت دین باز می‌گردد. دین، برخلاف جادو یا اسطوره دارای بعد عقلانی و فلسفی نیز هست. به‌خصوص در ادیان ابراهیمی مبدأ دین یعنی خدا مبدئی نیست که بدون هیچ‌گونه وجه عقلانی و استدلالی از سوی مؤمنان پذیرفته شده باشد. در این ادیان، بعد عقلانی دین، عهده‌دار اثبات استدلالی باورهای بنیادین دینی است. در اسلام توحید، نبوت و معاد موضوع جدی صدها کتاب در زمینه اصول اعتقادات هستند. دانش اصول اعتقادات که در اسلام با عنوان "کلام" شناخته می‌شود عهده‌دار اثبات عقلانی اصول بنیادین دین است. همچنین در مسیحیت نیز توحید،تجسد، تثلیث و فدیه، در بحث‌های فلسفی و استدلالی فیلسوفان دین مسیحی، به اثبات می‌رسند. کلام یهودی نیز به بحث‌های استدلالی در باب مبانی دین می‌پردازد.

✳️بحث‌های استدلالی در باب مبانی دین در این ادیان موجب می‌شود تا مؤمنان به یک دین برخلاف انسان‌های بدوی که به جادو و اسطوره باور داشتند، باورهای عقلانی به خدا داشته باشند. ازاین‌رو مناسک دینی و آیین‌هایی که پیروان ادیان ابراهیمی انجام می‌دهند آیین‌هایی است که براساس استدلال و نگرش فلسفی رنگ خردمندانه گرفته است. در کتب مقدس ادیان ابراهیمی به روشنی به تفاوت باورهای دینی با باورهایی که گذشتگان به اسطوره داشته‌اند اشاره شده است. باورها و آیین‌های اسطوره‌ای صرفا با تجمیع سنت گذشتگان شکل گرفته است. ازاینرو، می‌توان در آنها رفتارهای نامعقولی را مشاهده کرد که گاه سبب ازبین رفتن جان انسان‌هاست و با قواعد تکاملی برای حفظ بقای گونه در تعارض است. همچنین باورهای اسطوره‌ای منبع اعتبارشان تنها عمل نسل‌های گذشته است. هر یک از ادیان ابراهیمی در آغاز با آیین‌ها و سنت‌های نادرست به مبارزه برخواستند و با ترویج عقلانیت، تمهیدات ازبین بردن آن سنت‌ها و بنیاد نهادن سنت‌های معقول را تدارک دیدند.

✳️بدینسان آیین‌های دینی آیین‌هایی نیست که صرفاً دربردارنده‌ی مناسکی بی‌پایه یا مبتنی بر رفتارهای نسل‌های پیش باشند؛ بلکه در هر دوره‌ای در چالش با علم و عقلانیت زمانه، محک خورده‌اند و با ارائه‌ی تفسیری تازه از دین، یا با بازخوانی سنت عقلانی دینی، باورهای دینی را مستدل و معقول ساخته‌اند. همچنین بُعد اخلاقی دین نیز با ارج نهادن به کرامت انسان و تاکید بر عقل و خرد انسان، راه را بر رفتارهای نامعقول که در آیین‌های اسطوره‌ای و جادویی وجود دارند بسته است. این بدان معنا نیست که هیچ فرد دینداری رفتارهای نامعقول غیراخلاقی مرتکب نمی‌شود. همچنین به این معنا هم نیست که در برخی از نحله‌های دینی همچنان آیین‌های نامعقول وجود ندارد؛ بلکه بدان معناست که پیروان امروزی ادیان به ویژه ادیان ابراهیمی عمدتاً به مناسکی پایبند هستند که ریشه‌های عقلانی و استدلالی دارند و با هنجارهای عام اخلاقی در تعارض نیستند.

🌐برشی از کتاب رویکردهای ایرانی به واقعه عاشورا، علی مهجور، انتشارات نیستان هنر،۱۴۰۳؛ ۵۹،۶۰.

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

امام باقر (ع)

✳️«هركس به آنچه مى داند عمل كند، خداوند آنچه را نمى داند به او مى‌آموزد»

🌐ميزان الحكمه: ج۸، ص۱۱۹

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️هم‌بستگی اجتماعی؛ راهی برای رشد فرهنگ دینی و پیش‌گیری از آسیب‌های اجتماعی

     ✍سید محمدعلی ایازی

✳️امروز یکی از مشکلات جامعه رشد روزافزون آسیب‌های اجتماعی است. بسیاری از مناسبات اجتماعی و پیوندهای خانوادگی و نظارت‌ها کاهش پیدا کرده است. نقش دین و معنویت تخریب شده است و فضای یأس بر جامعه حکم فرما شده است. یکی از راه‌حل‌ها همبستگی و پیوند طبیعی افراد جامعه با یکدیگر است که به ایجاد نظم و رفتار بهنجار همکاری و کنترل یکدیگر به صورت مستقیم و غیرمستقیم کمک می‌کند. همبستگی زمانی به بالاترین سطح خود می‌رسد که وجدان فردی اعضای جامعه با وجدان جمعی پرورش یابد و از هر نظر با آن همسان باشد.

همبستگی دینی دارای اقسامی است که بیشتر ناظر به روش‌های تحقق آن است: ۱.بنیادی و ۲.شعائری.

همبستگی‌های بنیادین نقش دائمی و جهت دهنده دارند و در هیچ حالتی ارزش خود را از دست نمی‌دهند.

✳️همبستگی بنیادین در بطن خود هدفمند و روشنگر است. روش های بنیادین نوعی کنترل اجتماعی را غیرمستقیم و تدریجی و مشروط فراهم می‌کنند، تحریک کننده و تقسیم کننده نیستند و امید آفرین‌اند. برای انسان مؤمنی که در جهت همبستگی گام برمی‌دارد، تزریق ناامیدی معصیتی نابخشودنی است. لذا این قسمت مقدم بر قسم دوم است. از طرفی در فرهنگ دینی شیوه‌های کنترل براساس تقسیم کنترل به مستقیم و غیرمستقیم و مباحث مربوط به آسیب‌شناسی اجتماعی، جامعه‌شناسی انحرافات و بررسی کج‌روی‌ها است تا ابزارهای کارآمد برای مقابله با انحرافات و ناهنجاری‌های اجتماعی را به دست آورد و به کنترل اجتماعی مناسب دست یابد. این ابزارها می‌تواند صله رحم استفاده از روش تشویق و پیشگیری، تبیین و اقناع، اصلاح ذات‌البين، تشویق حس مسئولیت، توجه به نقش پدر و مادر در کنترل اجتماعی و فراهم کردن فرهنگ اشتغال باشد.

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

نیایش امیرالمؤمنین(ع)

✳️خدایا! تویی سزاوار ستایش‌های نیکو، و بسیار و بی‌شمار تو را ستودن اگر تو را آرزو کنند پس بهترین آرزویی، و اگر به تو امید بندند، بهترین امیدی.

خدایا! درهای نعمت بر من گشودی که زبان به مدح غیر تو نگشایم،

و بر این نعمت‌ها غیر از تو را ستایش نکنم، و زبان را در مدح نومید کنندگان.

و آنان که مورد اعتماد نیستند باز نکنم‌، خداوندا! هر ثناگویی از سوی ستایش شده پاداشی دارد، به تو امید بستم که مرا به سوی ذخائر رحمت و گنج‌های آمرزش آشنا کنی. خدایا! این بنده توست که تو را یگانه می‌خواند‌ و توحید و یگانگی تو را سزاست، و جز تو کسی را سزاوار این ستایش‌ها نمی‌داند. خدایا! مرا به درگاه تو نیازی است که جز فضل تو جبران نکند، و آن نیازمندی را جز عطا و بخشش تو به توانگری مبدل نگرداند، پس در این مقام رضای خود را به ما عطا فرما، و دست نیاز ما را از دامن غیر خود کوتاه گردان که تو بر هر چیزی توانایی.

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️حکومت؛ قارونِ ثروت در کنار فرعونِ قدرت

    ✍محمود شفیعی

✳️سیاست امری متعارف است و تجربه تاریخی ـ اجتماعی انسان‌ها اثبات نموده است که پیرامون آن مفاسد زیادی شکل می‌گیرد. حکومت و سیاست پدیده‌ای است که در هر جا وجود داشته باشد به‌گونه‌ای مجموعه‌ای از ابزارهای زور و تهدید در یک جا متمرکز می‌شود. یعنی ما با انحصار ابزارهای زور در یک نهاد مواجه می‌شویم و نهایتاً این مجموعه ابزارهای خشن و نظامی، در اختیار یک فرد یا گروه محدود که در حکومت هستند قرار می‌گیرد. این یکی از زمینه‌های فساد است. یعنی به اندازه‌ای که زور من از دیگران بیشتر باشد، طبیعتاً زمینه‌ای برای زورگویی وجود دارد.

انحصار بيت‌المال و ثروت عظیم عمومی در دست فرد یا گروه خاصی قرار می‌گیرد. انحصار رسانه‌های دیداری و شنیداری و بخشی از رسانه‌های نوشتاری و مجازی در دست حکومت قرار می‌گیرد. همچنین ایدئولوژی‌ای که درواقع توجیه کننده اعمال غلط یا درست حکومت خواهد بود به صورت ابزاری در اختیار حکومت قرار می‌گیرد.

✳️بنابراین حکومت یعنی مجمع ثروت، قدرت، مجمع همه توجيهات فکری در اختیار یک نهاد و نهایتاً در اختیار یک فرد یا مجموعه‌ای از افراد. ما اگر در حوزه اقتصاد معتقد به این هستیم که ثروت یکی از عوامل مفسده خیز در زندگی اجتماعی بشر است و همانطور که از قارون ثروت صحبت می‌کنیم، دقیقاً به همان اندازه ما می‌توانیم از فرعون قدرت صحبت کنیم. باتوجه به همه زمینه‌های مادی‌ای که در حکومت وجود دارد این مجموعه ابزارهای مادی، نظامی، اقتصادی، رسانه‌ای و ایدئولوژیک همه اینها در اختیار یک نهاد و نهایتاً در اختیار یک فرد یا یک گروه مشخص قرار می‌گیرد. همه اینها منتهی به این می‌شود که چنین نهاد، گروه و چنین فردی در معرض فساد قرار گیرد. بنابراین من اگر هزار بار هم این واقعیت را توجیه کنم و در ذهن خودم بگویم حکومت امر متعالی است به این شکل متعالی نمی‌شود.

✳️مهم‌ترین راهکاری که خود قرآن برای کنترل مفاسد قدرت مطرح کرده است، اولاً بحث بیعت است و ثانياً بحث مشورت. روح معنای بیعت و مشورت، همان چیزی است که ما بایستی حکومت را امر همگانی بدانیم و آن را از دسترس همگانی خارج نکنیم و اجازه بدهیم همه به عنوان صاحبان حق در این حوزه بتوانند در این عرصه حضور فعال داشته باشند تا حکومت آنگونه که هست مورد شناسایی قرار داده شود و بعد از آنکه به درستی مورد شناسایی قرار گرفت، بتوانیم به درستی از مواهب حکومت استفاده کنیم و از مفاسدش فاصله بگیریم تا نهایتاً جامعه اخلاقی و متعالی داشته باشیم بنابراین اگر به دنبال جامعه متعالی و اخلاقی هستیم بایستی واقعیت‌ها را آنگونه که هست بپذیریم.

🌐برشی از کتاب اندیشه دینی معاصر، تاملاتی در باب رابطه دین و دولت، انتشارات میراث قلم، ۱۴۰۰؛ صفحه ۱۰۲و۱۰۵.

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

امام علی(ع)

✳️اى مردم
خوشا به حال كسى كه شناخت عيب خود، او را از عيب‌جويى ديگران باز دارد،
و خوشا به حال كسى كه به خانه و خانواده خود پردازد،
و غذاى حلال خود را بخورد،
و به اطاعت پروردگار مشغول باشد،
و بر خطاهاى خويش بگريد،
و همواره به خويشتن خويش مشغول باشد و مردم از او در امان باشند.

🌐خطبه ۱۷۶ نهج‌البلاغه

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️"ظاهرگرایی"، "باطنِ" جامعه را می‌سوزانَد

   ✍زین‌العابدین صفوی

✳️"قالب گراییِ" دینی بر پوسته مناسک بسنده می‌‌کند و با اثربخشیِ اخلاقیِ آنها کاری ندارد. این آفت، اگر با "هویت طلبیِ افراطی" ترکیب شود، "هدایت درونی" را کم‌رنگ می‌کند.

✳️اما "محتوا گرایی" با "هدایت‌گرایی" و "حقیقت‌گرایی" ترکیب می‌شود و دین را برنامه‌ای برای تربیت انسان می‌خواهد نه انسان را برای دین. عدل و عقل را لازمه دینداری می‌شمارد و از اکراه در تربیت، اکراه دارد. انقلاب را نیز برای احیای کرامت و آزادی انسان تلقی می‌کند.
در سال انقلاب، بویژه در گفتگو‌های نوفل لوشاتو، و سخنرانی بهشت زهرا، جنبه هویتگرایی غلظت کمتری داشت و انسان گرایی، مردم‌گرایی و کرامتخواهی، بسی پر رنگ تر بود. بنیانگذار نظام بر ارزش‌های انسانی بیشتر پای می‌فشرد و اعلام می‌کرد که سرنوشت هرکسی به دست خویش است و اجداد و پیشینیان ما حق نداشتند با رای صد سالِ پیش سرنوشت آیندگان را تعیین کنند. هم ایشان خطاب به روحانیانِ قانون‌گذار می‌گفت شما "ولیِّ" مردم نیستید بلکه "وکیلِ" آنانید. آقای بهشتی در نکوهش ظاهرگرایی می‌گفت اگر جامعه تبعیض آلود باشد سرتاپایش را هم با قرآن بپوشانید باز لجن است و لجن!

✳️آقای مطهری "تفکر" را بر "اعتقاد" برتری می‌داد و آزادی اندیشه‌های مخالف را مایه رشد جامعه می‌دانست و می‌گفت کمونیست‌ها نیز باید در دانشکده الهیات تهران کرسیِ تدریس داشته باشند. آقای طالقانی محتوای هدایتگرانه و عدالتخواهانه دین را چنان برجسته می‌دانست که عدالتخواهانِ نامسلمان را نیز با پیامبران الهی همسو می‌‌شمرد. او نیز مانند مطهری از "طبقه سازیِ" روحانیت پرهیز داشت. تا جایی که در برابر "بُقعه سازی" بر روی قبر پدربزرگش در طالقان بر می‌آشوبد و با دست خود آن را مسطح و با دیگر قبر‌ها همسطح و همسان می‌کند.

✳️اما نگاه "هویت‌گرا" از همان اول انقلاب در شعائر و مناسک قفل شده‌ بود و اکنون نیز بیشتر با آیین‌های هویتی گره خورده است و نمادها را برجسته می‌کند و با نهاد انسان‌ها کار چندانی ندارد. سخنم با این گروه این است که اگر همه نمادهایتان را جهانی کنید، اگر همه مردم دنیا را "تواشیح خوان" کنید، حتی اگر در زندان‌ها و کمپ‌های ترک اعتیاد نیز سرود "سلام فرمانده" راه بیندازید، اگر در همه شهرها جهنمِ فومنی بسازید، اگرهمه بوستان‌ها را مقبره‌الشهدا کنید، اگر در همه دهکده‌ها نماز جمعه برگزار کنید، اگر همه دانشجویان را اعتکافی کنید، اگر همه خطوط قرآن را با طلا بر عرشه همه کشتی‌ها بنگارید، اگر در هر میان پرده تلویزیونی دم‌به‌دم زیارت خاصه امام رضا(ع) پخش‌کنید. اگر برای هر برگ تقویم یک مناسبت‌ِ مذهبی پیدا کنید، اگر همه زنان و دختران را مقنعه‌ و چادر عربی بپوشانید، اگر در همه مدارس، نهاد نمایندگی رهبری تاسیس کنید. اگر همه دبیرستان‌ها را به حوزه علمیه تبدیل کنید، اگر بر دوشِ همه مدیران کشور چفیه‌های بلند بیفکنید، اگر صحنِ همه مساجد را مانند جمکران بی‌کران کنید، اگر برفراز همه مناره‌ها نقاره بزنید، اگر امامزاده‌های تازه‌ای کشف کنید و برای هریک گنبدی از طلا بسازید، اگر حرم امام(ره) را با اموال عمومی از این هم مجلل‌ تر کنید، اگر همه مسئولان و مدیرانِ سر شلوغِ کشور را خادم و کفشدار حرم رضوی کنید.

✳️اگر‌‌‌ جشن‌های مذهبیِ چند فرسخی راه بیندازید و کیک‌های کیلومتری بپزید، اگر در تشکیل هیات و محفل و موکب مسابقه بگذارید، اگر همه ملت‌ها را مانند نیجریه، فوج فوج به مذهب شیعه مشرف کنید، اگر همه شهرها را "حرم" کنید، و اگر سقف همه حرم‌ها را مقرنس کنید. اگر جشنواره‌های موسیقی را یکسره تعطیل کنید، اگر در همه دنیا پرچم تشیع بر‌افرازید، اصلاً اگر کاخ سفید را تبدیل به حسینیه کنید و دشمن صهیونی را نابود و تبدیل به جزغاله کنید، اما...

✳️اما اگر نتوانید دل انسان‌ها را به دست آورید و اگر نتوانید برای ملت، امنیت جانی و روانی، آزادی، رفاه و عدالت نسبی فراهم کنید، و اگر نتوانید آب و برق و بنزین و گاز و گازوئیل مردم را تامین کنید، هیچ‌یک از آیین‌های هویتی، منجر به "هدایت" مردم نمی‌شود و "قالب گرایی" و "ظاهر‌گرایی"، باطنِ جامعه را می‌سوزانَد و "محتوای" دین و آیین را نیز می‌پوکانَد. بویژه اگر این "مناسک گرایی" با حجم سنگینی از هزینه بیت‌المال همراه شود و بر دامنه ریا و ریاست طلبی بیفزاید.

"آتش زهد و ریا خرمن دین خواهد سوخت
حافظ این خرقه پشمینه بینداز و برو"

@zeinoddin43
https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️اقتدار دولت و مردم

✳️نظام‌های مردم سالار از پدیده‌های مدرن است که وجاهت و اعتبار حکومت را ناشی از قرارداد اجتماعی و ارادۀ عمومی می‌داند. بر اساس این دیدگاه مردم مهم‌ترین پشتوانه حکومت هستند و این یعنی آنکه دوران دولت‌های میلیتاریستی و حکومت جنگ سالاران با پشتوانه ارعاب و تهدید پایان یافته است. هرچه رابطه میان مردم و حکومت مستحکم تر باشد، اقتدار و توانمندی حکومت فزاینده و مستدام خواهد بود. در تلقی امام علی (ع) نیز حمایت آحاد مردم از حاکمیت، رمز ماندگاری و استحکام ساختار دولت در برابر تهدیدات و عوامل تنش‌زا است. اگر مردم حامی، همراه و پشتوانه باشند، نه تنها بنیاد حکومت بلکه در نظر امام حتی ابهت دین و اقتدار امت، استحکام و افزایش خواهد یافت؛ بنابراین توصیه امام به (مالک) والی و فرمانروای دولت اسلامی آن است که اهتمام و تدبیر او باید در همراه کردن
مردم با سیاست‌ها و تصمیمات دولت باشد.

... وانما عمادُ الدين وجماعُ الْمُسْلِمِينَ وَالْعُدَّةُ لِلأَعْدَاءِ، الْعَامَّةُ مِنَ الأمَّة فَلْيَكُنْ صِغوک لَهُمْ وَ مَيْلُك مَعَهُم.
حقیقت آن است که اساس دین اجتماعات مسلمانان و توانمندی در برابر دشمنان، عموم مردم هستند، پس ای مالک به آنها گرایش و تمایل داشته باش.

🌐نهج‌البلاغه، نامه ٥٣

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

حدیث اخلاقی-معنوی

  🎙عبدالرحیم سلیمانی اردستانی

ناسازگاری تضییع حقوق دیگران با ایمان

https://www.tgoop.com/andishedinimoaser

⚡️تعصبات مذهبی و سفاهت آن: زنجیرهایی بر عقل و خرد

    ✍قربان عباسی 

✳️تعصب مذهبی، پدیده ای کهن و متاسفانه ماندگار در تاریخ بشر است که ریشه در برداشت‌های نادرست و خشونت‌آمیز از آموزه‌های دینی دارد. این پدیده، نه تنها مانع رشد و تعالی فردی و اجتماعی می‌شود، بلکه بستر مناسبی برای شکل‌گیری افراط‌گرایی، تبعیض و در نهایت خشونت فراهم می‌آورد. سفاهت تعصب مذهبی در این است که چشمان عقل و خرد را می‌بندد و جایگاه منطق و انسانیت را به باورهای جزمی و بی‌اساس می‌سپارد.

✳️یکی از مظاهر بارز سفاهت تعصب مذهبی، نادیده گرفتن کرامت انسانی است. در سایه این تعصب، انسان‌ها بر اساس تفاوت‌های مذهبی، به گروه‌های "خودی" و "غیرخودی" تقسیم می‌شوند. این تقسیم‌بندی کاذب، زمینه‌ساز نفرت‌پراکنی و خشونت می‌شود و ارزش‌های بنیادین اخلاقی همچون همدلی، گذشت و احترام متقابل را از بین می‌برد. تاریخ، گواه جنگ‌های بی‌شماری است که به نام دین آغاز شده‌اند، اما در واقعیت، ریشه در تعصبات کور و قدرت‌طلبی داشته‌اند. قربانیان اصلی این درگیری‌ها، همواره انسان‌های بی‌گناهی بوده‌اند که در آتش سفاهت متعصبان سوخته‌اند.

✳️مانع‌تراشی در مسیر پیشرفت و نوآوری نیز یکی دیگر از جلوه‌های سفاهت تعصب مذهبی است. اندیشه متحجرانه و تعصب‌آمیز، هر گونه تفکر جدید و خارج از چارچوب‌های سنتی را برنمی‌تابد. این رویکرد، مانع طرح سوالات اساسی، انجام تحقیقات علمی و در نهایت، دست‌یابی به دانش و پیشرفت می‌شود. در طول تاریخ، بسیاری از دانشمندان، فلاسفه و متفکران به دلیل اندیشه‌های نوآورانه خود، مورد آزار و اذیت متعصبان قرار گرفته‌اند. اگر بشر می‌خواست به تعصبات کور تن در دهد، هرگز از غارها بیرون نمی‌آمد و هرگز به کشفیات و اختراعاتی که زندگی امروز ما را ساخته‌اند، دست نمی‌یافت.

✳️از سوی دیگر، تعصب مذهبی اغلب با تفسیرهای سطحی و گزینشی از متون دینی همراه است. متعصبان، با چشم‌پوشی از مفاهیم عمیق و اخلاقی ادیان، تنها به بخش‌هایی از آموزه‌ها می‌چسبند که با نگرش‌های تنگ‌نظرانه و خشونت‌آمیز آنها سازگار است. این رویکرد، به تحریف ماهیت اصلی ادیان و بدنام کردن آنها منجر می‌شود. در حالی که جوهر همه ادیان الهی، بر پایه رحمت، عدالت و مهربانی است، تعصب مذهبی تصویری وارونه و خشن از دین ارائه می‌دهد.

✳️برای رهایی از سفاهت تعصب مذهبی، نیازمند ترویج تفکر انتقادی، گفتگوی سازنده و پذیرش تکثرگرایی هستیم. آموزش و پرورش نقش کلیدی در این زمینه دارد. باید به نسل‌های آینده بیاموزیم که چگونه با دیدی باز به جهان بنگرند، به سوالات پاسخ دهند و به جای تسلیم شدن در برابر باورهای کورکورانه، مسیر عقل و خرد را در پیش بگیرند. شناخت متقابل ادیان و فرهنگ‌ها، می‌تواند به کاهش سوءتفاهم‌ها و افزایش همدلی کمک کند. تنها با رهایی از این زنجیرهای باطل است که می‌توانیم به سوی جامعه‌ای عادلانه‌تر، صلح‌آمیزتر و آگاه‌تر گام برداریم.

@sokhanranihaa
https://www.tgoop.com/andishedinimoaser