tgoop.com/asmaaneh/6677
Last Update:
✏️حکایت گفت‌وگویی در مرز ترفند و معماری: روایتی از تأثیر بازار غیرحرفه‌ای در معماری شهر (بخش اول)
عارف امامی‌مهر
مقدمه
چندی پیش در مواجهه با این پرسش یکی از استادان پیش‌کسوت فلسفه که: «چرا معماران روزگار ما چنین فاجعه‌ای برای شهرهای تاریخی ایران رقم زده‌اند؟» به ضرورت طرح این مسئله بیشتر واقف شدم که: «نخست باید دید معماران در شکل‌گیری چهره‌ی نوظهور شهرهای ایران چه سهمی دارند و نقش دیگران چیست.» آن استاد دلبسته‌ی فرهنگ ایران، در آن گفت‌وگو، دیدارش از شهر تبریز را شاهد سخن خویش آورد و گفت چهره‌ی نوظهور این شهر را درخور پیشینه‌ی فرهنگی و ابنیه‌ی تاریخی‌اش ندیده است. اینک که مدتی است بیشتر ناظر چندوچون طراحی معماری در تبریزم، کم‌کم به این باور می‌رسم معمارانی که عنوان دانش‌آموختگی را بیشتر سزاوارند، سهم کمتری در آفرینش آن حس و حالی دارند که رهگذران در میانه‌ی مناظر شهر درمی‌یابند. در مناسبات میان سازمانها و ادارات مرتبط با امور ساختمان، موازنه‌ای مقبول میان معماری و دیگر لوازم ساخت‌وساز ایجاد نشده و این از آن روست که هیچ‌یک از شئون معماری جز شأن مهندسی آن در این مناسبات در نظر نمی‌آید. معیارهای زیبایی‌شناختی معماری به کالبد بی‌روح ضوابط فنی جانی نمی‌بخشند تا فرهنگ، با جلوه‌ی هنر چهره‌ای نشان دهد و غفلت از شأن هنری معماری در سازوکارهای رسمی بازار حرفه‌ای، یکی از عللی است که مردم جویای زیبایی را به بازار غیرحرفه‌ای سوق می‌دهد که دلالان و بازاریاب‌ها در آنجا دستی گشوده‌تر دارند. این امر در طراحی نماهای مؤثر بر جلوه‌ی کالبدی شهر، طراحی داخلی و ساخت ویلاهای خارج از حیطه‌ی نظارت بیشتر مشهود است. نماهای ساده و کم‌هزینه از حیطه‌ی هنر معماران خارج شده و نماهای پرهزینه هم چنان نیست که جملگی حاصل اندیشه‌ی صناعی معماران باشد. آنان که موسوم به معمارند و به‌راستی معمار نیستند، سهمی قابل اعتنا در معماری شهر دارند؛ که خود چند دسته‌اند: دلالان فاقد مدرک دانشگاهی که خود را آرشیتکت و مهندس معرفی می‌کنند؛ آنان که به‌نحوی نامعتبر به مدارک دانشگاهی دست یافته‌اند؛ سازندگانی که از مرز میان پیشه‌ی بسازبفروشی و عرصه‌ی وظایف معمار و مهندس عبور کرده‌اند و خود را مهندس می‌خوانند؛ و آنان که مدارج دانشگاهی را گذرانده‌اند، اما آنچه در کار ایشان همچون کار دسته‌ی دلالان معماری رخ می‌دهد، قلب ماهیت معماری در احاطه‌ی ترفندهاست.
گزاره‌های فوق تنها معرف بخشی از عوامل مؤثر بر معماری شهر و حاکی از آن است که سهم آن دیگران در شکل‌گیری چهره‌ی نوظهور شهر در مجموع بسی بیش از سهم معماران است و این سخن کمابیش درباره‌ی معماری بسیاری از شهرهای ایران صادق است. اما این گزاره‌ها که در پی وصف واقعیت معماری‌اند چگونه به دست آمده‌اند؟ اگر نیک بنگریم، اوصافی از واقعیت، همچون این دست گزاره‌ها، نه به طریق آمار یا روش‌های مرسوم تحقیق، بلکه از تحلیل حکایت‌هایی حاصل می‌شود که یا خود آنها را زیسته‌ایم و یا از دیگران شنیده‌ایم. حال، اگر به‌راستی در پی شناخت واقعیت، همچون امر واقع‌شده و رخدادیم، از نظر دور نداریم که خود این حکایت‌ها همواره حاوی چیزی بیشتر از محتوای چنین گزاره‌هایی است. از همین روی، گفتار پیش رو به منظور نزدیک شدن به وصف واقعی برخی عوامل مؤثر بر معماری شهر، طریق حکایت‌نگاری و شاهد آوردن حکایت را برمی‌گزیند. حکایت‌نگاری می‌تواند در خدمت تاریخ‌نگاری معماری هم قرار گیرد؛ اما بیش از آن، می‌تواند به‌عنوان شیوه‌ای از نظرورزی درباره‌ی معماری ملاحظه شود.🔻
#یادداشت #عارف_امامی‌مهر
@asmaaneh
BY آسمانه
Share with your friend now:
tgoop.com/asmaaneh/6677