AUSTRO LIBERTARIAN

به مخالفان خود می‌گوید تخصص ندارید—راست می‌گوید! هیچکس غیر از متخصصان معماری و شهرسازی که در دانشگاه از فقه شیعه تا بروکراسی جمهوری اسلامی را پاس کرده‌اند، اما حتی یک صفحه زیبایی‌شناسی نخوانده و از درک هنر عاجزند، نمی‌توانست ظاهر تهران را این اندازه زشت و…

اما صحبتی کوتاه درباره‌ی ریشه‌های این پدیده—استاد معماری دو راه پیشِ روی خود دارد: راه سخت و راه ساده. راه سخت البته همان راه آموزش «هنر» معماری است؛ تربیت شاگرد به‌گونه‌ای که قادر به درک زیبایی‌شناختی معماری و اهمیت فضا و نما در تعالی روح باشد، کار هر استادی نیست؛ خصوصاً این‌ها که خود از استادان‌شان چنین چیزی نیاموخته و اصلاً چیزی برای ارائه به شاگرد ندارند. البته مسئله‌ی دیگری نیز هست. معماری را نیز اگر بخواهیم در قالب یک هنر داشته باشیم، آموزش آن باید طبق روش‌های جاافتاده‌ی دیگر هنرها، از موسیقی تا نقاشی و بازیگری باشد؛ اما روش یادگیری آکادمیک، مبتنی بر واحدگذرانی، که در حقیقت رشته‌ی معماری را به یکی از انواع رشته‌های مهندسی تبدیل کرده، هنرمند پرورش نمی‌دهد. لاجرم، استاد معماری، که خود نیز برخلاف استادان گذشته یک مهندس است، نه هنرمند، باید به راه ساده روی آورد. او شاگرد را وامی‌دارد تا به یادگیری چند مهارت کاربردی مثل کار با نرم‌افزارها و ابزارهای طراحی، حفظ جزوه‌هایی که حالت دستورالعملی دارند، و مطالعه‌ی مقررات بپردازد. کارکرد سازه بر زیبایی آن تقدم می‌یابد و از این طریق معماری مدرن و مینیمالیستی، بدون هیچ توجهی به فرم‌های هنری در معماری هنرمندانه، ترویج می‌گردد. البته این پایان راه نیست، معماری همچنان از همان شاگردی که چیزی از هنر نیاموخته، خلاقیت هنری می‌طلبد. اما در فقدان تربیت زیبایی‌شناختی، شاگرد که حالا خود به یک معمار تبدیل شده، در وادی هنر تجربی و آوانگارد می‌افتد؛ یعنی درحالی که هیچ‌کدام از ساختارهای کلاسیک و تثبیت‌شده‌ی هنری را نیاموخته، دست به ساختارشکنی مدرن و پست‌مدرن می‌زند. و تاریخ و تجربه به ما آموخته که حاصل چنین فعالیتی، چیزی جز تولید زباله‌های بی‌ارزش نیست. پس این‌جا استادی که راه ساده را آموخته بود، به راهی حتی ساده‌تر، و البته ویرانگرتر، قدم می‌گذارد. او از دولت می‌خواهد تا جلوی هر معماری‌ای را که با سلیقه‌ی غیرهنری‌اش سازگار نیست بگیرد، و مقرراتی برای یکنواخت کردن نماها و فضاهای شهری تصویب و اجرا شوند. اما البته که ساخت یک شهر زیبا از راه ساده ممکن نیست. هرکدام از شهرهای زیبای گذشته حاصل روحی منحصربه‌فرد اما گسترده بودند که تنها از طریق وظیفه‌ی دشوار تربیت زیبایی‌شناختی جلوه‌ی خود را در ساختمان‌ها و خیابان‌ها و میادین شهر تثبیت می‌کرد—امری که متخصصان معماری در شهرداری‌های امروزی نه می‌توانند به شاگردان‌شان یاد دهند، نه خودشان اصلاً از آن بهره‌ای برده‌اند.

@austro_libertarian

1.8K viewsReza, edited 19:26