.
📝دربارهٔ نشست
نگاهی سیاسی - فرهنگی به تاریخ ایران مدرن: روایت کلان/ روایت خُرد 

تاریخ ایران که امروز یکی از کهن‌ترین تمدن‌های جهان و بدون شک کهن‌ترین نظام سیاسی است که از دوران باستان تا امروز تداوم داشته، قرن‌هاست موضوع کتاب‌هایی بی‌شمار بوده است.

این کتاب‌ها و اسناد عموما بر اساس روش تاریخ‌نگاری و تاریخ‌شناسی کلاسیک نوشته شده و اغلب از رویکردهای شرق‌شناسانه و اگزوتیک رنج می‌برند.

با وجود این نگاه فرهنگی و مدرن که می‌توان آن را حاصل مکتب آنال دانست همچون کل جهان در مورد ایران نیز آغاز شده است.

در این جلسه دکتر ناصر عظیمی تاریخ‌شناس و جغرافی‌دان که کتاب چندجلدی او تاریخ گیلان نقشی پراهمیت در شناخت فرهنگ و تاریخ این منطقه داشته است و ناصر فکوهی انسان‌شناس و استاد دانشگاه تهران با دو نگاه متفاوت سیاسی و فرهنگی به روایت‌های کلان و خُرد دربارهٔ تاریخ مدرن ایران خواهند پرداخت و راه‌های پیش‌رو را مطرح خواهند کرد.

#مطالعات_تاریخ_ایران_و_پیرامون #تاریخ_مدرن_ایران #روایت_خرد #روایت_کلان #ناصر_فکوهی #ناصر_عظیمی #باشگاه_اندیشه

@bashgahandishe

گزارش مختصر نشست مارکس و پرسش از هویت انسانی

📝میثم قهوه‌چیان

نشست دوم از سلسله نشست‌های هویت از منظر فلاسفه معاصر با عنوان هویت از منظر مارکس با ارائه میلاد عمرانی، دبیر مدرسه مطالعات نقد اقتصاد سیاسی، به همت مدرسه مطالعات هویت باشگاه اندیشه در شبستان این مجموعه عصرگاه پنجشنبه سوم آبان برگزار شد.

در این نشست عمرانی در دو سطحِ «هویت از منظر مارکس متقدم» و «جنبش طبقاتی و جنبش‌های هویت» به تشریح سخنان خود پرداخت.

عمرانی به صورت خلاصه در بخش نخست با مقایسه دو سطح توصیفی و غایی تعریف ارسطو از انسان به تشریح دو سطح تعریف هویت انسان از نظر مارکس پرداخت. او گفت از نظر مارکس در سطح توصیف انسان موجودی است که کار می‌کند. در سطح دوم انسانی موجودی دارای پراکسیس است و مراد از پراکسیس تحقق حیات اجتماعی و سیاسی با اراده انسان است. او در ادامه این بخش خاطر نشان کرد که مراد مارکس از سطح دوم هویت انسان ارائه طرحی غایت‌شناختی برای تاریخ نیست و ممکن است انسان بنابر عوامل سیاسی و تاریخی از رسیدن به این غایت باز بماند و چنین نیست که حتما به سطح پراکسیس برسد.

دبیر مدرسه مطالعات نقد اقتصاد سیاسی در سطح دوم با این پرسش که آیا با رسیدن جنبش طبقاتی به غایت خود و حذف مناسبات سلطه میان کارفرما و کارگر، جنبش‌های هویتی نیز به هدف خود خواهند رسید گفت: جنبش‌های هویتی که مبتنی بر دوگانه‌هایی بر مبنای جنسیت، قومیت، ملیت، نژاد و ... هستند مکانیسم روشنی از سلطه ارائه نمی‌دهند.

او تصریح کرد که با حذف مناسبات سلطه‌ی سرمایه‌دارانه، دوگانه‌های ستم‌زای مورد نظر جنبش‌های هویتی حل می‌شوند اما معلوم نیست که در جهان سوسیالیستی یا کمونیستی چه وضعیت جدیدی را شاهد خواهیم بود و چه تضادهایی در آن جهان بروز خواهد کرد.

#گزارش_مختصر #مطالعات_هویت #مارکس #عمرانی #هویت #باشگاه_اندیشه

@howiatschool
@eghtesadesiasischool
@bashgahandishe

.
نشست صدوهجدهم حکمت نامتناهی

منطق تحقیق در حکمت نامتناهی (۳)

با ارائه
دکتر راهیل قوامی
پژوهشگر هنر

سه‌شنبه ۱ آبان ۱۴۰۳
ساعت ۱۶

خیابان انقلاب، خیابان وصال شیرازی، کوچه نایبی، پلاک ۲۳، کافه دره‌باغ

حضور برای عموم آزاد و رایگان است
پخش از صفحه اینستاگرام لایو باشگاه اندیشه

درباره‌ی نشست را اینجا بخوانید.

#حکمت_نامتناهی #منطق_تحقیق #راهیل_قوامی #باشگاه_اندیشه

@hekmatenamotanahi
@bashgahandishe

.
❇️ «جمهوری فلسفه و ادبیات» در نظر دارد سلسله‌نشست‌هایی را با موضوع «چالش‌های علوم انسانی در ایران» برگزار کند:

نشست اول با حضور:

      دکتر رضا منصوری
      دکتر مصطفی مهاجری
      دکتر امید کریم‌زاده

🔹زمان: چهارشنبه، ۹ آبان ۱۴۰۳

🔹 مکان: تهران، خیابان انقلاب، خیابان وصال شیرازی، کوچۀ نایبی، پلاک ۲۳، سالن شبستان اندیشه

🔹 شرکت در این نشست برای همه آزاد و رایگان است. علاقه‌مندان لطفاً به آی‌دی jomhourifalsafe1403
در تلگرام پیام دهند.

* نقاشی پوستر اثر هنرمند عزیز، زهرا سرکارپور، است.

با سپاس
                            «جمهوری فلسفه و ادبیات»

اعلامِ لغوِ نشست

ضمن عذرخواهی از همراهان و علاقه‌مندان به شرکت در نشست «چالش‌های علوم انسانی در ایران»، به‌اطلاع می‌رسانیم متأسفانه به دلیل مشکلاتی امکان برگزاری این نشست به شکل فعلی در این تاریخ وجود ندارد. امیدواریم در فرصتی دیگر، امکانِ برگزاری آن فراهم شود.

با سپاس
                            «جمهوری فلسفه و ادبیات»

.
مدرسه مطالعات هویت باشگاه اندیشه برگزار می‌کند:

رویدادهای هویت در خلال مسائل روز (۴):
تسخیر سفارت آمریکا، امپریالیسم، هویت

با حضور
سیدجواد میری (عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی)
میلاد عمرانی (پژوهشگر فلسفه، دبیر مدرسه مطالعات نقداقتصادسیاسی)
میثم قهوه‌چیان (پژوهشگر فلسفه، دبیر مدرسه مطالعات هویت)

پنجشنبه ۱۰ آبان ۱۴۰۳
ساعت ۱۹

خیابان انقلاب، خیابان وصال شیرازی، کوچه نایبی، پلاک ۲۳

حضور برای عموم آزاد و رایگان است
پخش از صفحه اینستاگرام لایو باشگاه اندیشه

📝درباره‌ی نشست
هویت ما امری جوهرین نیست اما در خلال رویدادهای روزانه متأثر و تأثیرگذار است. یکی از این رویدادها که تقریبا در سالگرد آن به سر می‌بریم، تسخیر سفارت آمریکاست‌. رویدادی که امپریالیسم را به یاد می‌آورد. امروز چه نسبتی می‌توان میان هویت‌مان، تسخیر سفارت آمریکا و امپریالیسم برقرار کرد؟ آیا تسخیر سفارت امری بود که هویتی ثابت برای وضع موجود دست و پا کرد؟ آیا امپریالیسم لفظی است برای استفاده مرتجعین و متوهمین؟ در این نشست از زوایای مختلف به این مسئله روز خواهیم پرداخت.

@howiatschool
@bashgahandishe

گزارش مشروح نشست اول هویت در فلسفه معاصر: سه گام فلسفی در نظریه هویت فرانسیس فوکویاما

📝میثم قهوه‌چیان (دبیر مدرسه مطالعات هویت باشگاه اندیشه)

هویت در فلسفه معاصر-۱
سه گام فلسفی در نظریه هویت فرانسیس فوکویاما

نشست «هویت در اندیشه فرانسیس فوکویاما»، اولین نشست از سلسله نشست‌های هویت در فلسفه معاصر، به همت مدرسه مطالعات هویت با ارائه میثم قهوه‌چیان پنچشنبه ۲۶ مهر در شبستانِ باشگاه برگزار شد.

در این نشست قهوه‌چیان، دبیر مدرسه مطالعات هویت با عنوان «سه گام فلسفی در تکوین نظریه هویت فرانسیس فوکویاما» به ایراد سخنان خود پرداخت. در پی متن تفصیلی این ارائه تقدیم می‌شود:
 
«مفهوم مدرن هویت تلفیقی از سه پدیده متفاوت است. اولی تیموس به عنوان جنبه‌ای عام از شخصیت بشر است که می‌خواهد به رسمیت شناخته شود. دومی تمایز میان خود درونی و بیرونی و ارزشمندتر شدن تدریجی خود درونی در مقایسه با جامعه بیرونی است که در اروپا و در ابتدای دوران مدرن پدیدار شد. بالاخره سومی مفهوم در حال تکاملی از کرامت است که بر اساس آن ارزش باید نه فقط برای طبقه محدود و خاصی از مردم، بلکه در مورد همگان به رسمیت شناخته شود.» (49)*

نقل قول بالا از کتاب مورد بحث فوکویاما ذیل در سه مرحله یا گام خلاصه‌ای از نظریه هویت فوکویاماست. این سه گام فلسفی مبتنی بر تیموسِ افلاطونی، خودِ درونی لوتری-روسویی و کرامتِ همگانی کانتی-هگلی است.

ادامه گزارش مشروح را اینجا بخوانید.

#گزارش_مشروح #مطالعات_هویت #هویت #فوکویاما #باشگاه_اندیشه
@howiatschool
@bashgahandishe

▫️
🖋 در‌باره‌ی سیاستِ زبان
(دیدگاه اقبال آشتیانی)

سیاستِ زبان از این نگاه برمی‌خیزد که زبان، ابزاری برای ساخت دادن به نگرش‌ها و کردارها است. از این رو، کارگزاران سیاسی از این توانایی چشم‌پوشی نمی‌کنند. اندیشه‌ی سیاست‌گذاری زبان در نیمه‌ی نخستِ سده‌ی بیستم به ایران رسید. گردانندگان نخستین فرهنگستان زبان با این اندیشه بیگانه نبودند، اما هرگز نرسیدند تا کاربست‌های پراکنده درباره‌ی زبان را در چارچوب یک گفتار گسترده گرد آورند.
یکی از نخستین گفتارها درباره‌ی سیاست زبان، نوشته‌ای است که در نامه‌ی یادگار (سال۲، بهمن ۱۳۲۴) به چاپ رسیده است. از دید اقبال، مردمان بیدار، هم‌آن‌گونه که برای افزایش فرآورده‌های مادی، سیاست اقتصادی دارند، «برای نشر معنویات و محصولات فکری و ذوقی خویش ... نیز سیاستی مخصوص و معقول را تعقیب می‌کنند»، که ارزش آن کم‌تر از سیاست اقتصادی نیست.
زبان، ابزار پراکنشِ ارزش‌های فرامادی و گرایش‌های مردم است. با گسترش زبان، آن ارزش‌ها نیز به گستره‌ی بزرگ‌تری راه می‌برند. در این راه، زبانی دست بالا را خواهد داشت که دست‌گاهِ فرمان‌روایی نیرومند، اقتصادی توان‌مند و زایا، و سیاستِ زبانی راه‌گشا از آن پشتیبانی کند. روزگاری بود که زبان فارسی در پهنه‌ای بسیار گسترده‌تر روان بود، اما با ریزش نیروی فرمان‌روایی و ناکارآمدی اقتصاد و سردرگمی سیاست، قلم‌روِ زبان فارسی بسیار کوچک شد.
کشورهای اروپایی با راه‌اندازی انجمن‌ها، خانه‌های فرهنگ، و آموزش‌گاه‌های رایگان، هم‌واره در کار گسترش زبان و ارزش‌های فرهنگی خود اند. در گرماگرم جنگ جهانی دوم، برندگان جنگ، افزون بر آن که در گستره‌های سیاست و اقتصاد می‌کوشیدند از یک‌دیگر پیشی جویند، در زمینه‌ی رخنه‌ی ارزش‌ها و اندیشه و ادب نیز یک‌دم از پیشی جستن بازنمی‌ایستادند.
نویسنده از این پیش‌نگاشت‌ها به آن‌جا می‌رسد که «اگر مملکت ما هم بخواهد زنده بماند و در میدان مبارزهء سیاست زبان لااقل از خود دفاع کند، ناچار باید یک "سیاست زبان" داشته باشد.» زیرا اگر از این کار بازماند، و روزگاری زبان دیگری در ایران بر فارسی چیره آید، آن‌گاه، "فاتحه ایران و ایرانی خوانده شده است."
به گمان نویسنده در آن روزها (هنگامه‌ی جنگ جهانی دوم، رخ‌دادِ آذربایجان و ...)، زبان فارسی از دو سو با بیم جای‌گزینی روبه‌رو بود: ۱. دولت‌های استعماری هر آن به ایران لشکرکشی کنند، گردش کارها را به دست گیرند و به زور زبان خود را جا بیاندازند؛ ۲. هم‌آن دولت‌ها بی آن که لشکرکشی کنند، بخواهند برخی گویش‌ها را به جای زبان کشوری جا بیاندازند. کاری که در افغانستان کردند و پشتو را در آن‌جا به جای زبان فارسی جا انداختند و شاید بخواهند با جا انداختن کردی و ترکی در کردستان و آذربایجان، هم‌این برنامه را در ایران پیاده کنند.
بر پایه‌ی هم‌این نگرانی، نویسنده‌ دو پایه‌ی سیاست زبانی را چنین بازمی‌گوید: در نگاه به بیرون، ما هم باید هم‌آن نقشه‌ای را دنبال کنیم که بیگانگان در ایران دنبال می‌کنند. در این‌جا، نگاه نویسنده به کشورهایی است که هنوز بخشِ جدایی‌ناپذیری از فرهنگِ بزرگ ایران به شمار می‌روند؛ فرهنگ ایرانی در بخشی از عراق، ترکیه، قفقاز، ترکستان، افغانستان، بلوچستان و هند هنوز پویا است، و با همه‌ی کوشش‌ها، مردم در آن‌جا پیوند خود را با فرهنگ ایرانی نبریده‌اید؛ پس به روش‌های گوناگون رشته‎های این پیوند را باید استوار نگه داشت.
بخش پررنگ‎ترِ سیاست زبانی، نگاه به درون دارد. در ایران، شماری از مردم نزدیک به چهار یا پنج میلیون تن (در آن روزها)، به زبانی سخن می‎گویند که فارسی نیست. «ما با این‌که از هر کس بیشتر به دفاع از زبان شیرین فارسی ... علاقه داریم، ... این حقیقت را نمی‌توانیم منکر شد و از کسانی نیستیم که دولت را به تعقیب سیاستی خشن در برافگندن ریشهء این زبان‌ها و لهجه‌ها به زور و عنف دعوت کنیم.» از میان همه‌ی این گویش‌ها، دو زبان عربی و ترکی جای اندیشه و درنگ دارد.
در میانه‌ی دو جنگ جهانی، خاورمیانه‌ی عربی، بسترِ خیزش‌ها و جنبش‌های جدایی‌خواهانه بود. سرزمین‌های جداشده از عثمانی با نام تازه‌ای برخاسته بودند. ترکیه ایده‌ی سیاسی کشور را با زبان ترکی درآمیخت؛ و کشورهای دیگر، یکی از زبان‌های اروپایی یا عربی را برای خود برگزیدند. جنبشِ تکینگی سیاسی با وابستگی به زبان بالا گرفته بود. ارتش تزاریِ استالین به نام کشور شوراها، با نادیده‌گرفتن گفت‌وگوهای سه جانبه، هم‌چنان در ایران ماند، و سودای آذربایجانِ کنده از ایران را به میان آورد. این رخ‎دادها، زبان را در نگاه نویسندگان ایرانی به یکی از پایه‌های سیاست‎گذاری درآورده بود.

‎ هادی راشد

‎👉نام ایران و زبان فارسی
● در پویه‌ی زبان فارسی⁦
گزیده‎ی یادداشت‌ها در فرهنگ، زبان و ادبیات
https://www.tgoop.com/OnPersianLanguage/

.
انجمن زنان پژوهشگر تاریخ با همکاری باشگاه اندیشه برگزار می‌کند:

گفت‌وگویی در معرفی کتاب
زن و جنسیت در پیش از تاریخ

با حضور مؤلفان:

سمانه نظیف (دانش‌آموخته دکتری باستان‌شناسی از دانشگاه تربیت‌مدرس)
دکتر حامد وحدتی‌نسب (استاد انسان‌شناسی پیش از تاریخ دانشگاه تربیت‌مدرس)

دوشنبه ۱۴ آبان ۱۴۰۳
ساعت ۱۷

خیابان انقلاب، خیابان وصال شیرازی، کوچه نایبی، پلاک ۲۳، شبستان اندیشه

حضور برای عموم آزاد و رایگان است
پخش از صفحه اینستاگرام لایو باشگاه اندیشه

📝دربارهٔ نشست
کتاب زن و جنسیت در پیش از تاریخ بر آن است تا دیدگاهی جامع از تحولات عمدۀ نظری، رویکردهای روش‌شناختی و بحث‌های سیاسی در زمینۀ پیش از تاریخ جنسیت از آغاز آن در اواخر دهۀ ۱۹۷۰ تا به امروز، در دسترس دانشجویان، دانش‌پژوهان و عموم علاقمندان قرار ‌‌دهد.

این کتاب همچنین سعی دارد تا مرور کلی از دامنۀ وسیعی از موضوعات در باستان‌شناسیِ جنسیتی که توسط متخصصین پیش از تاریخ‌ در محوطه‌های کلیدی جنوب غربی آسیا انجام شده، ارائه ‌دهد.

#زنان_پژوهشگر_تاریخ #زن #جنسیت #پیشاتاریخ #سمانه_نظیف #حامد_وحدتی‌نسب #باشگاه_اندیشه

@zananepazhoheshgartarikh1396
@bashgahandishe

.
به اطلاع همراهان گرامی می‌رسانیم این نشست امروز فقط به صورت حضوری در شبستان باشگاه اندیشه برگزار می‌شود.
فایل صوتی نشست در همین کانال بارگذاری خواهد شد.

@bashgahandishe

▫️
📝 ناگهان، چقدر زود
‎ به یادِ پاره‌ی دردمند گتوند

شاعر ارج‌مند، محمدرضا روزبه به تازگی در یک یادداشت👉، گفت‌وگوی‌اش با قیصر امین‌پور را بازگفته است، درباره‌ی ناگهان، چه/ چقدر زود دیر می‌شود. دیدگاه‌های شاعران درباره‌ی چگونگی نوشتن شعر گوناگون است و گاه با هم ناسازگار. این ناهم‌گونی، گاهی نشانه‌ی فراروی یکی از روش و منش زبان و سخن دیگری است، و گاه نمودهای دیگری دارد. برای نمونه، ایرج میرزا، تنها روانی گفتار را بایسته‌ی شاعری می‌دانست، نه معانی و بیان را؛ «شاعری طبع روان می‌خواهد؛ نه معانی، نه بیان می‌خواهد»؛ اما جلال‌الدین همایی که سال‌ها آموزگاری معانی و بیان، جان او را فرسوده بود، سخن ایرج را نمی‌پذیرفت و می‌گفت: «شاعری، هم طبع روان می‌خواهد و هم معانی و بیان و دانش‌های دیگر» (شعوبیه، ص سی‌وهشت و سی‌ونه).
نیما در سروده‌‌ی شاملو، چشم‌پوشی او را از «بعضی نکات عملی»، گونه‌ای کاستی در «طرز کارِ توصیفی و عینی» می‌دانست، یا نارسایی برخی سازه‌ها و پیکره‌های زبانی را در شعرهای او، گوش‌زد می‌کرد (نامه به شاملو، ۱۳۳۲)؛ و شاملو به یاد می‌آورْد که بر سر دیگر بودن "عروض" و "شعریت"، نیما هرگز نمی‌پذیرفت که با او چون و چرا کند (گفت‌وگو با ناصر حریری، ص۲۱).
قیصر امین‌پور در نوشتن شعر، هرچند بیش‌تر به روانی سخن (همانند شعرهای مشیری و سرشک) دل‌بسته بود، اما درنگ‌های بامداد و امید در چینش واژگان را می‌ستود و از آن‌ها می‌آموخت. یک‌بار نارسایی دریافت یکی از آموزگاران دانشکده‌ی ادبیات (دهه‌ی ۱۳۶۰) درباره‌ی چرایی "آبی" بودن "ترانه" (شاید در همانندی با جیغِ بنفش؟!) بهانه‌ی گفت‌وگو شد، و قیصر برای او از پیوند و هم‌آیندی "تری" ترانه با رنگِ "آبیِ" آب سخن گفت، تا زیبایی و هم‌بستگی این سازه‌ی زبانی را به‌تر دریابد.
بر پایه‌ی هم‌این نگاه، می‌توان دگرسانی "چه" و "چه‌قدر" را در گزینش قیصر بازشناخت. در فرهنگ سخن، "چه" در هفده رده‌ی معنایی دسته‌بندی شده است که یکی از آن‌ها (رده ۱۱) "چرا" است؛ اما، "چه" در چقدر، دیرشِ گاهان را بازنمایی می‌کند. زود در انگاره‌ی معناییِ زبان، گذرا است؛ اما نگره‌ی شعری درنگی است بر هم‌این «گذرا بودگی»؛ پس با افزودن واژه‌ی "چقدر"، بر کشیدگی و بسیار زودگذرندگیِ دمِ گذرا درنگ می‌کند. در این‌جا، تنها کوتاهی و روانی خوانشی ـ شنیداری سخن، نشانه‌ی زیبایی و پذیرندگی آن نیست؛ شاعر با آوردن درنگی کوتاه، به کوتاهی "قدر" (چقدر)، خواننده را به دریافتی تازه از بسیاری و دیرش زود نزدیک می‌کند. تنش شعر در هم‌‌نشینی واژگان هم‌این لخت، زیبا شده است: «ناگهان، چقدر زود دیر می‌شود.»

‎ پنج‌شنبه ۱۰ آبان ۱۴۰۳
‎ هادی راشد
● در پویه‌ی زبان فارسی⁦
گزیده‌ی یادداشت‌ها در فرهنگ، زبان و ادبیات
https://www.tgoop.com/OnPersianLanguage/