tgoop.com/beyondlinguistics/21
Last Update:
پیش‌انگاره‌های مطرح شده در زمینه پراکنش زبانهای هندواروپایی:
۱) پیش‌انگاره استپ ( پیش انگاره کورگان):
این پیش‌انگاره نخستین بار در دهه ۱۹۵۰ میلادی از سوی ماریا گیمبوتاس، باستان شناس و مردم شناس لیتوانیاییـ امریکایی، مطرح شد؛ بر پایه این پیش‌انگاره، زبان نیاهندواروپایی در حدود ۴۰۰۰ تا ۳۰۰۰ پیش از میلاد در استپ پُنتیک ـ کاسپین یعنی شمال دریای سیاه، شکل گرفته است و گویشوران دامدار این زبان که امروزه مردمان یامنایا خوانده می‌شوند، با جابه‌جایی و مهاجرت به دیگر سرزمین‌ها، زبانشان را در دیگر بخش‌های اروپا و آسیا پراکنده‌اند. پژوهش‌های انجام شده در عرصه ژنتیک از سوی پژوهشگرانی مانند هاک (۲۰۱۵) که این پیش‌انگاره را تأیید و پشتیبانی می‌کنند، نشان داده‌اند جمعیت‌های اروپایی در ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد، دارای نَسَب استپی بوده‌اند.
۲. پیش‌انگاره آناتولی
پیش‌انگاره آناتولی که در دهه ۱۹۸۰ میلادی از سوی کالین رنفرو مطرح شد، پراکنش PIE را در پیوند با گسترش کشاورزی از آناتولی (ترکیه امروزی) به اروپا و آسیا می‌داند و دیرینگی آن را به ۷۰۰۰ تا ۶۰۰۰ پیش از میلاد می‌رساند. بر پایه این پیش‌انگاره، نیاهندواروپایی با جابه‌جایی‌ها و مهاجرت‌های تدریجی و آشتی‌جویانه جامعه‌های کشاورز آناتولی به سوی اروپا و آسیا، گسترده و پراکنده شده است. در برهه‌ای از زمان، این الگو از سوی اندیشمندان و پژوهشگران بسیاری پذیرفته شد؛ اما پژوهش‌های ژنتیک، این پیش‌انگاره را به چالش کشیدند زیرا یافته‌های ژنتیک، که نشان‌دهنده روند شتابان‌تر پراکنش‌های جمعیتی انسانی بودند با مدل آناتولی سازگاری نداشتند.
۳. پیش‌انگاره ارمنستان
پیش‌انگاره ارمنستان در دهه ۱۹۸۰ میلادی از سوی دو زبان‌شناس اهل اتحاد جماهیر شوروی (گامکره‌لیدزه گرجستانی و ایوانف روس) مطرح شد؛ این پیش‌انگاره خاستگاه زبان نیاهندواروپایی را کوهستان‌های ارمنستان یا جنوب قفقاز می‌داند و بر پایه آن، زبان نیاهندواروپایی در حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد، از راه آناتولی به اروپا و آسیا رسیده است. اگرچه این پیش‌انگاره کمتر مورد پذیرش پژوهشگران قرار گرفته ولی هنوز هم مورد علاقه اندیشمندانی است که به پژوهش درباره مهاجرت‌های نخستین هندواروپایی‌ها می‌پردازند.
کوتاه سخن این‌که، اگرچه هر سه پیش‌انگاره در روشن کردن افق دید زبان‌شناسان، مردم‌شناسان، باستان‌شناسان و دیگر پژِوهشگران درباره گسترش زبان نیاهندواروپایی و گویشورانش، نقش به‌سزایی داشته‌اند اما هنوز هم پیش‌انگاره استپ به دلیل این‌که داده‌ها و گواه‌های ژنتیکی آن را بیشتر تأیید و پشتیبانی می‌کنند، بیش از دیگر پیش‌انگاره‌ها پذیرفته شده و هواداران بیشتری در میان پژوهشگران و اندیشمندان دارد.
✍🏻 خورشید صبوری
https://www.tgoop.com/beyondlinguistics
درگاه پشتیبان در واتس‌‌اپ
https://whatsapp.com/channel/0029Vagy3m505MUWjXocKA2y
BY زبان‌شناسی و فراتر از آن
Share with your friend now:
tgoop.com/beyondlinguistics/21