tgoop.com/bokhara1974/173
Last Update:
وحدت حوزه و دانشگاه در روزگار قطعی برق و گاز
✍️ در این پاییز آفتابی سرد و تعطیل بحث از وحدت حوزه و دانشگاه و برای آن هزینه و زمان صرف کردن و تأکید بر مشترکات بیش از تفاوتها، یعنی مسأله وحدت حوزه «و» دانشگاه نیست، بلکه مسأله «یا این» «یا آن» است. و تاریخ چهار دهه اخیر نشان می دهد که منظور اصلی بیشتر حوزوی شدنِ دانشگاه بوده و نشانه های آن هم نیازی به تجسس و تفحص ندارد. چنان که اغلب سخنرانان تاریخِ این مناسبت تقویمی یا حوزوی اند و یا دانشگاهیانی اند که از حوزه وارد دانشگاه شده اند. حوزویان هم چون در امور تصمیم گیری دانشگاهی دست بالا را دارند نیاز چندانی به علم دانشگاه احساس نمی کنند مگر برای عنوان «دکتر» که آن هم بعد از مرتبه حوزوی و قبل از نامشان ذکر می کنند.
✍️سرنخ تفاوت و تعارض در تاریخ حوزه و دانشگاه، بیش از شکل و محتوا، مسأله ای معرفت شناختی است. دانشگاه نهادی مدرن و مبتنی بر مواجهه معرفت علمی سکولار با موضوعات از منظری جدید و روش‌هایی جدیدتر است. نمی توان منکر معرفت فلسفی و شهودی در قالب فلسفه و هنر و ادبیات در دانشگاه شد ولی رویکرد مسلط معرفت علمی سکولار است. پس ظهور دانشگاه ضرورتی تاریخی و متناسب با تغییر نگرش نسبت به طبیعت بی جان و جاندار و جهان انسانی و انسان جهانی است. اما محور حوزه بر موضوعات دینی و مباحث اعتقادی و صدور احکام می چرخد و معرفت دینی مقوم چنین نگرشی از زمین تا آسمان است.
✍️در ایران این دو معرفت متفاوت به دو دیدگاه متعارض تقلیل یافتند و این نتیجه فرهنگ سیاسی و سیاست های فرهنگی است.
در دوره پهلوی اول که ایرانیان همچنان مبهوت دستاوردهای مدرنیته بودند و هنوز از زخم شکست های پیاپی و تسخیر سرزمینی روس‌ها چرک و خون در دلها جاری بود، چاره را در دریافت مظاهر تمدن غرب یافتند. البته قبل از آن امیرکبیر گامی بلند و متناسب برداشت اما دولتش مستعجل بود. تلاش برای تغییر سیاسی در قالب مشروطه هم که با به توپ بستن مجلس فاتحه اش خوانده شد. تا در چرخش روزگار جام در دست رضاشاه افتاد یا جام را در کفش گذاشتند. رضاشاه هم با «من حکم می کنم» و نگاه امنیتی سلبی و ایجابی آستین را برای ساختن! فرهنگ مدرن بالا زد. از جمله یا زندگی شهری یا دهاتی یا بی حجاب یا با حجاب تا رسید به مراکز علمی که گویی تأسیس دانشگاه هم بدون حذف حوزه امکان پذیر نبود. چنان که ساختمان سازی و تعریض خیابان منوط به تخریب معماری سنتی و همنشینی آب و درخت و ویرانی باغ ایرانی در خانه های قدیمی شد. یکی از عوارض این دوگانگی های «یا این یا آن» در محدود کردن نفوذ روحانیون و بستن مدارس دینی نمود یافت. با این پیش فرض که بدون بستن آن نظام تعلیم و تربیت سنتی، نظام آموزشی مدرن پاگیر نمی شود. نوبت که به پهلوی دوم رسید نظام آموزشی در سطوح مدرسه و دانشگاه بی رقیب بود.
✍️بعد از انقلاب ورق برگشت و باز یا این یا آن. اما جاپای نظام آموزشی جدید چنان محکم بود که نمی شد با صدور یک فرمان مغز آن را از کار انداخت و با پیش انداختن بحث اسلامی کردن علوم برای مدتی در دانشگاهها بسته ماند. بعد از بازگشایی و با گذشت نزدیک به نیم قرن، هنوز داستان اسلامی کردن دانشگاهها و علوم انسانی اسلامی همچنان ادامه دارد مگر اینکه دست دراز سیاست، فرهنگ را به اهلش بسپارد که در جامعه سیاست زده ایران آرزویی دور از ذهن است.
✍️امروزه هم در تداوم اولویت سنت و مدرنیته که عملا یا سنت یا مدرنیته است، تردیدی نیست که منظور از وحدت حوزه و دانشگاه همان حوزوی کردن دانشگاه است و اگر نشود دانشگاه را حوزوی کرد، حداقل می توان مدارس دینی را در سطوح مختلف چنان گسترش داد که دانشگاه از متن به حاشیه و به الویت انتخابی دوم تقلیل یابد. اما چون مدرنیته و علم جدید پشتیبان دانشگاه است و بدون علم جدید نمی توان از تکنولوژی نو مثل برق و گاز! بهره برد، به خاطر مصرف تکنولوژی هم که شده آثار معرفت علمی و نتایج دانشگاه علیرغم گسترش کمی و افت کیفی، از جامعه امروز ایران زدوده نمی شود. جامعه ای که رویکرد سکولاریستی تاروپود آن را تنیده است و احتمالا در معرض یا این یا آنی دیگر است.
#ساقی_سمرقندی
https://www.tgoop.com/bokhara1974
BY بیا برویم بُخارا
Share with your friend now:
tgoop.com/bokhara1974/173