Dirree Aartii

~~~~~~~Meetoo~~~~~~~
Asoosama gabaabaa
Kutaa 19ffaa

...Isheenis isarraa dhagahuu baattus hiriyaa ishee tokkorraa dhageesseetti. Guyyaa lama erga wal iyyaafataniin booda wal argatan.
Kunoo Sabaaf kan ishee irraa fageessan rabbiin fidee fuula ishee dura kaahe. Walitti maramanii wal dhungatanii qasa'aa erga oolanii booda, Meetoon Sabaaf dhiiftee akka hin galle murteessite. Biratti hafte, eegaa maal qabdiree eenyutu isheef yaada. Jaalalaan miidhamtee sammuu daa'imummaa dhabuu qabdii. Egaa haaluma kanaan biratti hafte (mana isaatti jechuudha). Firrishee kan isheen bira jirtu barbaaduu eegalan. Intalti eessa kutte jedhanii iyyaafatuu eegalan. Erga biraa baatee eessattin deemaa utuu itti hin himin itti hin deebine.
Yeroon booda Sabaaf akka waa yaade innis intalti isa biratti galteetti waan ta'eef, akkana godhe Hiriyootuma isaa walitti waammatee akka manguddootaatti gara mana Abbeera ishee kan amma bira jiraattuu kana erge. Sababni yoo gara maatii ishee erge, isaan duruu isaan dheessaa jiran waan ta'eef rakkootu isaan mudata. Yeroo kana Abbeerri ishee kunis dubbiin isatti hin tolle.

Abbeerri ishee kunis akka jedhu gaafa dhabu Abbaa isheerratti bilbilee waan kana gaheen. Maatiin ishees ni dhageesse. Baayyee gaddanii waan godhan mari'achuu eegalan. Akkana goona jechuun waliif galan.

Isaan lachuu qabnee mana hidhaa galchuu qabna. Ergasii akka goone goonee ishee ofirraa biyya tanaa baasuu qabna jedhanii murteeffatan.

Sabaaf fi Meetoon taa'anii dubbii eeggachaa jiran. Abbeerri ishee kana hunda kan godhu fuula joolleetti toleetuma (Abshiir) jechaaniiti. Guyyaa tokko erga turaniin booda joolleen itti deebite. Haalli badaa akka tahe itti himan.
Sabaaf amala warraa waan beekuuf dafee itti yaade. Isheedhaan maal gochuu akka qabdu itti hime.
Haaluma kanaan shira maatii isaanii kana fashalsuuf dura isheen gara maatii galuu akka qabdu godhe. Isheenis ni galte. Sabaafis gara maatii isaa galuu akka qabu murteesse.

Haaluma kanaan Meetoon galtee akkuma Harmeeshee amansiiftetti abbaa shees amansiisuuf kutatte. Kanas kan gootu karaa Harmeesheetiin akka tahe karoorsite.
Meetoon dubartii morma lamaati. Ammallee qulqulluu hin xuqaminidha. Garuu Abbaa ishee akkamitti amansiisuu akka dandeessu itti yaaddee kaatee Harmeesheetiin
Akkana jechuu akka jettuuniif ishee bira teessee ani isa waliin galeera, kanaaf bakka feetan na geessitanis isa biratti malee deebi'ee nama hin ta'u jetteen.
Harmeen ishees wanti intalli isaanii dubbatte kun isaan yaaddessuun abbaasheetti himte. Waan godhantu isaan dhibe.

Sabaafis maatiitti galeera. Maatiin isaa isa akka nama guddaatti isa waan ilaalaniif wanta inni jedhe hin tuffatan. Kanaaf haala maatii isaa erga hubatee booda akka fuudhuu barbaadu itti hime. Maatiin isaas tole jedhaniif. Garuu intala tuqaa nuun hin qabne, tan faanti qabbanaa amma sitti fuuna abshiir jechuun simatan. Inni akkana jedha "way akkam taana jarri kun ammas tuttuqaa hin dhiisnee" ofiin jedhee waa itti yaade.
Dubbii kana furachuuf Damiina(jaarsa biyyaa) jala seenee fuudha isaaf akka waa hundaaf bira dhaabbatu dubbii keessoon itti himate.

Maatiin Meetoonfaan abdii kutannaa intala isaanii keessa galaniiru. Isheen immoo waa yaaddeeti.

Guyyaa itti aanu Meetoofi Sabaaf walitti dhufuun akka cidha raawwatan nama ergan.
Maatiin lamaanuu ni nahan waan godhan dhaban. Isaan lamaanuu baayyee waan aaraniif Nikaa(waliitti hidhu) diduun gara walitti gaarreffannaan(loluun) itti fufe. Jarri lamaan waan dalagan dalaganiiru.
Abbaan ishee intala tana ajjeesetuman manatti galcha malee jedhee kutateera. Garuu Harmeesheefi obboleewwan ishee intala nama waliin galte akkamitti manattu nutti deebifta jechuun abbaa morman.
Jiddumaan hiriyoonni isaa waan ajaa'ibaa hojjetan. Inn tokko gama kaaniin inni biraa gama Sabaafiin Manguddoo biyyaa fiduun isaan bira dhaaban. Manguddoon biyyaa maatii tasgabbeessuun joollee walitti fuudhuun gara manaa galchan.

Guyyaa itti aanu maatii lamaan mataa buusee ture, haala ajaa'ibaatiin mataa ol qabatan.
Joolleen waan ajaa'ibaa hojjette, kunoo intalli isaaniin akkas jette mormi ishee lama. Qulqulluu seera uumaatiin boontudha.

www.tgoop.com/dhwalaloo/979

11.6K viewsShamil Nasir, Jan 2, 2021 at 20:20

~~~~~~~Meetoo~~~~~~~
Asoosama gabaabaa
Kutaa 19ffaa

...Isheenis isarraa dhagahuu baattus hiriyaa ishee tokkorraa dhageesseetti. Guyyaa lama erga wal iyyaafataniin booda wal argatan.
Kunoo Sabaaf kan ishee irraa fageessan rabbiin fidee fuula ishee dura kaahe. Walitti maramanii wal dhungatanii qasa'aa erga oolanii booda, Meetoon Sabaaf dhiiftee akka hin galle murteessite. Biratti hafte, eegaa maal qabdiree eenyutu isheef yaada. Jaalalaan miidhamtee sammuu daa'imummaa dhabuu qabdii. Egaa haaluma kanaan biratti hafte (mana isaatti jechuudha). Firrishee kan isheen bira jirtu barbaaduu eegalan. Intalti eessa kutte jedhanii iyyaafatuu eegalan. Erga biraa baatee eessattin deemaa utuu itti hin himin itti hin deebine.
Yeroon booda Sabaaf akka waa yaade innis intalti isa biratti galteetti waan ta'eef, akkana godhe Hiriyootuma isaa walitti waammatee akka manguddootaatti gara mana Abbeera ishee kan amma bira jiraattuu kana erge. Sababni yoo gara maatii ishee erge, isaan duruu isaan dheessaa jiran waan ta'eef rakkootu isaan mudata. Yeroo kana Abbeerri ishee kunis dubbiin isatti hin tolle.

Abbeerri ishee kunis akka jedhu gaafa dhabu Abbaa isheerratti bilbilee waan kana gaheen. Maatiin ishees ni dhageesse. Baayyee gaddanii waan godhan mari'achuu eegalan. Akkana goona jechuun waliif galan.

Isaan lachuu qabnee mana hidhaa galchuu qabna. Ergasii akka goone goonee ishee ofirraa biyya tanaa baasuu qabna jedhanii murteeffatan.

Sabaaf fi Meetoon taa'anii dubbii eeggachaa jiran. Abbeerri ishee kana hunda kan godhu fuula joolleetti toleetuma (Abshiir) jechaaniiti. Guyyaa tokko erga turaniin booda joolleen itti deebite. Haalli badaa akka tahe itti himan.
Sabaaf amala warraa waan beekuuf dafee itti yaade. Isheedhaan maal gochuu akka qabdu itti hime.
Haaluma kanaan shira maatii isaanii kana fashalsuuf dura isheen gara maatii galuu akka qabdu godhe. Isheenis ni galte. Sabaafis gara maatii isaa galuu akka qabu murteesse.

Haaluma kanaan Meetoon galtee akkuma Harmeeshee amansiiftetti abbaa shees amansiisuuf kutatte. Kanas kan gootu karaa Harmeesheetiin akka tahe karoorsite.
Meetoon dubartii morma lamaati. Ammallee qulqulluu hin xuqaminidha. Garuu Abbaa ishee akkamitti amansiisuu akka dandeessu itti yaaddee kaatee Harmeesheetiin
Akkana jechuu akka jettuuniif ishee bira teessee ani isa waliin galeera, kanaaf bakka feetan na geessitanis isa biratti malee deebi'ee nama hin ta'u jetteen.
Harmeen ishees wanti intalli isaanii dubbatte kun isaan yaaddessuun abbaasheetti himte. Waan godhantu isaan dhibe.

Sabaafis maatiitti galeera. Maatiin isaa isa akka nama guddaatti isa waan ilaalaniif wanta inni jedhe hin tuffatan. Kanaaf haala maatii isaa erga hubatee booda akka fuudhuu barbaadu itti hime. Maatiin isaas tole jedhaniif. Garuu intala tuqaa nuun hin qabne, tan faanti qabbanaa amma sitti fuuna abshiir jechuun simatan. Inni akkana jedha "way akkam taana jarri kun ammas tuttuqaa hin dhiisnee" ofiin jedhee waa itti yaade.
Dubbii kana furachuuf Damiina(jaarsa biyyaa) jala seenee fuudha isaaf akka waa hundaaf bira dhaabbatu dubbii keessoon itti himate.

Maatiin Meetoonfaan abdii kutannaa intala isaanii keessa galaniiru. Isheen immoo waa yaaddeeti.

Guyyaa itti aanu Meetoofi Sabaaf walitti dhufuun akka cidha raawwatan nama ergan.
Maatiin lamaanuu ni nahan waan godhan dhaban. Isaan lamaanuu baayyee waan aaraniif Nikaa(waliitti hidhu) diduun gara walitti gaarreffannaan(loluun) itti fufe. Jarri lamaan waan dalagan dalaganiiru.
Abbaan ishee intala tana ajjeesetuman manatti galcha malee jedhee kutateera. Garuu Harmeesheefi obboleewwan ishee intala nama waliin galte akkamitti manattu nutti deebifta jechuun abbaa morman.
Jiddumaan hiriyoonni isaa waan ajaa'ibaa hojjetan. Inn tokko gama kaaniin inni biraa gama Sabaafiin Manguddoo biyyaa fiduun isaan bira dhaaban. Manguddoon biyyaa maatii tasgabbeessuun joollee walitti fuudhuun gara manaa galchan.

Guyyaa itti aanu maatii lamaan mataa buusee ture, haala ajaa'ibaatiin mataa ol qabatan.
Joolleen waan ajaa'ibaa hojjette, kunoo intalli isaaniin akkas jette mormi ishee lama. Qulqulluu seera uumaatiin boontudha.

BY Dirree Aartii