tgoop.com/dineaqlani/185
Last Update:
🔶 روشنفکری دینی سوپاپ اطمینان دین
✅ جعفر نکونام 2 مهر 1401
1️⃣ در توضیح شیر اطمینان یا سوپاپ اطمینان آمده است که آن شیری است که مانع از ازدیاد فشار در تجهیزات شده و ایمنی افراد و تجهیزات را حفظ می نماید. با افزایش فشار کار سیستم بیش از حد تعیین شده، شیر اطمینان سوپاپ اطمینان با تخلیه حجمی از سیال به خارج از سیستم موجب تثبیت فشار می گردد. مهم است که شیر های اطمینان تحت هر شرایطی، وظیفۀ خود را انجام دهند و مانع از ازدیاد فشار سیستم شوند. در هر جایی که احتمال افزایش فشار بیش از حداکثر مجاز سیستم وجود داشته باشد، باید از شیر اطمینان استفاده کرد.
2️⃣ این روزهایی که درگذشت خانم مهسا امینی در مقر پلیس امنیت اخلاقی التهابات اجتماعی و تظاهرات خیابانی را برانگیخته است، مشاهده می شود، به اصلاح‌طلبان که سوپاپ اطمینان نظام سیاسی دانسته می‌شدند، مجال سخن گفتن داده می‌شود و آنان در صدا و سیما به اظهار نظر می‌پردازند. البته تلقی برخی این است که امروزه اصلاح‌طلبان هم مهره‌های سوخته‌ای بیش نیستند؛ چون با حذف نظام‌مند آنان از حضور در ارکان قدرت سیاسی، دیگر امکان ایجاد تحولی از سوی ایشان نمی‌رود و لذا گروهی از مردم این شعار را فریاد کرده‌اند که «اصلاح‌طلب، اصول‌گرا، دیگر تمامه ماجرا». مع الوصف، ارتباط التهابات اخیر با مقولات دینی به ویژه حجاب اجباری و مجال سخن پیدا کردن اصلاح‌طلبان در صدا و سیما تداعی‌گر این نکته شد که روشنفکری دینی نیز سوپاپ اطمینان دین به شمار می‌آید.
3️⃣ سخن این است که اگر متولیان دینی در مقام یکدست‌سازی قرائت‌ها و تقلیل آنها به قرائت رسمی و حکومتی از دین باشند و تنها قرائت معتبر را عبارت از قرائت سنتی و بنیادگرایانه از دین تلقی کنند، آنگاه که مردم از قرائت رسمی و حکومتی از دین اعراض کنند، به کلی از دین اعراض خواهند کرد؛ لذا مصلحت‌اندیشانه آن است که به قرائت روشنفکری از دین هم مجال دهند و آن را بدعت و کفر و خروج از دین و آوردن دین جدید به شمار نیاورند و گرنه نتیجه آن خواهد شد که وقتی مردم از قرائت رسمی و حکومتی از دین اعراض کنند، به کلی دین را کنار بگذارند و حتی با دین به ستیزه هم برخیزند. البته پنهان نیست که دین‌ستیزان بیش از آن که با بنیادگرایان دینی سرجنگ داشته باشند، با روشنفکران دینی سرجنگ دارند؛ چون باور آنان هم این است که روشنفکران دینی سوپاپ اطمینان دین‌اند؛ زیرا مانع از آن می‌شوند که دین به کلی از صحنه روزگار حذف گردد.
4️⃣ مخفی نماند که من میان دو دسته از روشنفکران دینی تفکیک قایل می‌شوم:
🔸الف. یک دسته از روشنفکران دینی، فی الجمله ایدئولوژیک‌اندیش‌اند؛ یعنی پیش‌فرض‌هایی که آنان در اصلاح دین به خدمت می‌گیرند، ملغمه‌ای از گزاره‌های درون‌دینی و برون دینی است؛ لذا قرائت اینان از دین، ملغمه‌ای از بنیادگرایی دینی و روشنفکری دینی به معنای واقعی است. رویکرد اینان به دین، متکلمانه و توجیه‌گرایانه است؛ نه عالمانه و حقیقت‌گرایانه. دغدغۀ آنان لزوماً کشف حقیقت نیست؛ بلکه دفاع از دین است ولو با توجیه و تأویل همراه باشد.
کسانی که خود را نواندیش دینی معرفی می کنند و برای دین هستۀ سخت معین می‌سازند و مخالفت با آن را خروج از دین و آوردن دین جدید و دین‌ستیزی می‌شمارند، از این دسته اند.
🔸ب. دستۀ دوم از روشنفکران دینی که روشنفکران واقعی به شمار می‌آیند، آکادمیک‌اندیش اند؛ یعنی پیش‌فرض‌های آنان در اصلاح دین عبارت از معارف همگانی و مشترک بشری است. رویکرد اینان به دین عالمانه و حقیقت‌گرایانه است؛ نه متکلمانه و توجیه‌گرایانه. دغدغۀ آنان کشف حقیقت است؛ نه دفاع توجیه‌گرایانه از دین؛ لذا آنان آخرین دستاوردهای علمی بشر را مبنای اصلاح دین قرار می‌دهند ولو آن که آنها با گزاره‌های دینی در تعارض باشند؛ چون تلقی آنان از دین این است که آن نوعی از معارف بشری مثل طب و نجوم است که باید مثل علوم بشری همواره پویا و سیال و در حال روزآمدی باشد.
5️⃣ فیلتری که روشنفکران آکادمیک اندیش برای اصلاح دین به خدمت می‌گیرند، عبارت از عقلانیت حداقلی است؛ یعنی آنان فقط گزاره‌های دینی عقل‌ستیز را کنار می‌گذارند؛ اما سایر گزاره‌های دینی را می‌پذیرند. به سخن دیگر، آنان گزاره‌های دینی عقل‌پذیر مثل گزاره‌های اخلاقی را می‌پذیرند و به گزاره‌های دینی عقل‌گریز مثل ایمان به خدای نامتشخص و حیات پس از مرگ و یا انجام دادن مناسک دینی، منوط به داشتن کارکردهای مثبت التزام دارند؛ اما گزاره‌های دینی عقل‌ستیز مثل خدای متشخص انسانوار نشسته بر تخت پادشاهی‌اش در آسمان و یا جهاد ابتدایی و اجبار دینی را کنار می‌گذارند.
https://www.tgoop.com/dineaqlani
BY دین عقلانی | جعفر نکونام
Share with your friend now:
tgoop.com/dineaqlani/185