tgoop.com/dineaqlani/284
Last Update:
🔶 لزوم تغییر حکومت دینی به حکومت سکولار در نظر روشنفکران دینی
✅ جعفر نکونام 12 آذر 1401
امروزه برخی از روشنفکران امثال آقای مصطفی ملکیان بر اثر مشکلاتی که حکومت دینی پدید آورده است، به این نظر گرایش پیدا کردند که حکومت دینی باید جای خود را به حکومت سکولار بدهد و حکومت از میراث دینی در حکومت داری بهره‌برداری نکند. یادداشتی که اینک می‌آید، در این زمینه است.
1️⃣ فصل الخطاب نبودن میراث دینی
در نظر روشنفکران، میراث دینی هرگز برای حل مشکلات ما رهگشا نیستند؛ بلکه کلافی سر در گم‌‌اند و آن ایجاب می‌کند که ما به جای گره‌گشایی با تکیه بر میراث دینی، خود، گره از کار میراث دینی بگشایم. میراث دینی نه تنها مشکل‌گشایی نمی‌کند؛ بلکه باید کسانی بیایند و از میراث دینی مشکل‌گشایی کنند. در نظر ایشان، مشکلات میراث دینی بسیار است که برخی از مهم‌ترین آنها که میراث دینی را بسان کلافی در در گم ساخته، از این قرار است:
🔸الف. تفاوت مقتضیات میراث دینی با مقضیات عصر حاضر: برخی روشنفکران اظهار می‌دارند، میراث دینی در عصر و مصری پیدا شدند که با عصر و مصر ما بسیار متفاوت است و لذا نسخه‌هایی که در میراث دینی مندرج است، به کار ما نمی‌آید. برای مثال، نسخه‌های تقسیم جهان به دار الاسلام و دار الحرب و جهاد ابتدایی و برده‌داری و بیعت و خانه‌نشینی زنان و بیعت و نظایر آنها اگر هم برای عرب حجاز چهارده قرن پیش جواب می‌داده است، اما امروزه حتی در همان منطقۀ حجاز هم جواب نمی‌دهد؛ لذا اینها امروزه در منطقۀ حجاز هم دیده نمی‌شود. چه رسد به این که کسانی بخواهند این نسخه‌ها را در سراسر جهان پیاده کنند.
🔸ب. زمان‌پریش و مکان‌پریش بودن میراث دینی: در نظر برخی روشنفکران، متون دینی پاره‌نسخه‌هایی‌اند که هر کدام متناسب با شرایط و مقتضیات خاصی القاء شده و اکنون زمان‌پریش و مکان‌پریش شدند و مشخص نیست که هر کدام در چه شرایط زمانی و مکانی و مردمی القاء شدند و ما اکنون با متونی سروکار داریم که هر کدام، سازی جداگانه می‌زنند و این وضعیت باعث شده است که عالمان دینی هر کدام از پاره‌های متون دینی را به نفع پیش‌فرض‌های خود بهره‌برداری کند و لذا این پیش‌فرض‌های عالمان دینی است که در مواجهه با متون دینی، حرف اول را می‌زنند. برای مثال، آن که همان نگاه سنتی خودش را حفظ کرده است، قایل می‌شود که در اسلام جهاد ابتدایی و برده‌داری و خانه‌نشینی زنان و بیعت و نظایر آنها هست؛ اما آن که نگاه روشنفکری دارد و این امور را با دنیای مدرن سازگار نمی‌یابد، منکر وجود تمام اینها در اسلام می‌شود و یا نهایتاً قایل می‌شود که اینها جز ذاتیات اسلام نیست و عارض بر اسلام شدند و لذا باید آنها را کنار گذاشت.
🔸ج. ابهامات میراث دینی: برخی روشنفکران اظهار می‌دارند، متون دینی بر اثر گذشت زمان و نقل شفاهی و منسی شدن قرائن و تحولات فکری و فرهنگی مردم دچار ابهاماتی شده‌اند که مقاصد بسیاری از آنها را در بوتۀ ابهام نهاده است؛ لذا باید برای فهم مقاصد میراث دینی، وقت قابل توجهی را مصروف داشت تا پرده از مقاصد متون دینی برداشته شود و اختلاف تفاسیری که میان علمای دینی پدید آمده، بهترین شاهد این مدعاست.
2️⃣ چارۀ کار، بهره‌برداری از آخرین دانش‌ها و تجربیات بشری
برخی روشنفکران بر این نظرند که مشکلاتی که میراث دینی دارند، علمای دینی را به تدریج بر آن داشته است که از آنها اعراض کنند و دست به دامن آخرین دانش‌ها و تجربیات بشری بشوند. علمای دینی حتی برای حل مشکلات خود میراث دینی دست به دامن همین دانش‌ها و تجربیات بشری شدند و لذا در مواردی که میراث دینی با دانش‌ها و تجربیات بشری در تعارض افتاده است، میراث دینی را به نفع دانش‌ها و تجربیات بشری معناسازی و تأویل کرده‌اند که نوعی دروغگویی سیستماتیک هم تلقی می‌شود و باید در یادداشت مستقلی بدان پرداخته شود.
از نظر برخی روشنفکران، برخی از مهم‌ترین امتیازات مراجعه به آخرین دانش‌ها و تجربیات بشری به جای مراجعه به میراث دینی از این قرار است:
🔸الف. رهایی از کلاف سر در گم میراث دینی: برخی روشنفکران اظهار می‌دارند، وقتی که بنا بر این نهاده شود که برای حل مشکلات به آخرین دانش‌ها و تجربیات بشری مراجعه کرد، دیگر از کلاف سر در گم متون دینی رهایی پیدا می‌کنیم. دیگر نیازی نداریم که بررسی کنیم، مقاصد متون دینی کدام‌اند و هریک از متون دینی ناظر به چه شرایط و مقتضیاتی صادر شده‌اند و آیا همان شرایط و مقتضیاتی که متون دینی ناظر به آنها صادر شده‌اند، در عصر حاضر هم باقی است یا نه.
🟡 ادامه در صفحۀ بعد
BY دین عقلانی | جعفر نکونام
Share with your friend now:
tgoop.com/dineaqlani/284