tgoop.com/dineaqlani/491
Last Update:
🔶 کارآیی آموزه‌های دینی
🔸 راز بقای خرافات دینی
🔸 در حاشیۀ خرافۀ هفت‌سین
✅ جعفر نکونام 29 اسفند 1401
1️⃣ تقسیم سه‌گانۀ آموزه‌های دینی
روشنفکران آموزه‌های دینی را به سه قسم تقسیم می‌کنند:
🔸الف. آموزه‌های عقل‌پذیر دینی: این آموزه‌ها عبارت‌اند از احکام اخلاقی جهان شمول مثل حُسن عدالت و صداقت و احسان و امانت‌داری و قُبح ظلم و دروغ‌گویی و بخل و خیانت.
🔸ب. آموزه‌های عقل‌گریز دینی: این آموزه‌ها احکامی‌اند که عقل مستقل بشری، نه هیچ دلیلی بر اثباتشان دارد و نه هیچ دلیلی بر ردشان؛ مثل وجود خدای نامتشخص و حیات پس از مرگ.
🔸ج. آموزه‌های عقل‌ستیز دینی: این آموزه‌ها عبارت‌اند از احکامی که مخالف عقل مستقل بشری‌اند؛ مثل وجود خدای متشخص انسانوار نشسته بر تخت پادشاهی‌اش در آسمان بالای سر و سقف بسته بودن آسمان و شکافتن آسمان با ابر و پایین آمدن خدا از آسمان به زمین در سایه‌های ابر برای رسیدگی به اعمال خلائق و فرستادن مؤمنان به سرزمین شهد و شیر و گسیل داشتن کافران به جی هنوم(جهنم).
2️⃣ موجه بودن ایمان به آموزه‌های عقل‌گریز دینی
روشنفکران ایمان به آموزه‌هایی چون وجود خدای نامتشخص و حیات پس از مرگ و پایبندی به شرایع و مناسک دینی را با نظر به کارکردهای مثبتی چون امیدبخشی و پشتوانۀ اخلاقی بودن که می‌توانند داشته باشند، به حکم عقل عملی موجه می‌شمارند.
مراد آنان از ایمان هم این است که چنان عمل شود که خدای نامتشخصی هست؛ یعنی هستی شعورمند است و نسبت به اعمال خوب و بد آدمی عکس العمل مناسب نشان می‌دهد و حیاتی پس از مرگ هست و این عکس العمل مناسب در قبال اعمال، پس از مرگ هم ادامه دارد.
3️⃣ کارآیی آموزه‌های عقل‌ستیز دینی
پنهان نیست که گزاره‌های عقل‌ستیز یا همان خرافات مثل وجود خدای متشخص انسانوار نشسته بر تخت پادشاهی‌اش در آسمان بالای سر و پایین آمدن او از آسمان به زمین در آخر الزمان در سایه‌های ابر برای رسیدگی به اعمال خلائق و لذت بردن در سرزمین شهد و شیر و عذاب کشیدن در جی هنوم(جهنم) و وجوب پایبندی به مناسک و شرایع دینی برای معتقدان به آنها همان کارکردهای مثبت امیدبخشی و پشتوانۀ اخلاقی را دارد.
البته عقل مستقل بشری ایمان به چنین آموزه‌هایی را به جهت عقل‌ستیز بودنشان موجه نمی‌شمارد؛ اما پنهان نیست که همین کارکردهای مثبت چنین آموزه‌هایی باعث تداوم اعتقادی و پایبندی پیروان ادیان به آنها شده است؛ بنابراین هرگز لزوماً چنین نیست که اگر آموزه‌های دینی برخوردار از کارکردهای مثبت همواره از سوی پیروان ادیان، تجدید و تکرار می‌شوند و منسوخ نمی‌گردند، به سبب حقانیت و مطابقت با واقع بودن آنها بوده باشد؛ بلکه به سبب برخورداری آنها از کارکردهای مثبت است.
وجود کارکردهای مثبت در آموزه‌های عقل‌ستیز یا همان خرافات چنان است که حتی برخی علیرغم آن که از عقل‌ستیزی و خرافی بودن آنها آگاهی دارند، باز همچنان به آنها پایبندند. برای مثال، بسا بسیاری بدانند که سنت سفرۀ هفت‌سین خرافه است و به فرهنگ بابلی ختم می‌شود که اجرام هفتگانۀ ماه، عطارد، زهره، خورشید، مریخ، مشتری و زحل را مقدس می‌شمردند و می‌پرستیدند؛ مع الوصف، آن را نه به جهت تقدیس و پرستش آنها و پاسداشت یک سنت خرافی، بلکه به جهت انرژی‌های مثبتی که با چیدن آن سفره برای خود و خانواده حاصل می‌شود، برگزار می‌کنند.
🔹 یادداشت‌های مرتبط
🔸تفسیر آیات سبع سماوات و ستة ایام
🔸ماهیت گزاره‌های دینی در دو نگاه
🔸نقد مدعیات ایدئولوژیک آقای علم الهدی
🔸ویژگی‌های تبیین‌های ایدئولوژیک
🔸دوگانه‌های ایدئولوژیک
🔸نقدی بر تعریف ایدئولوژیک از ذات اسلام
🔸حقانیت دین در پرتو نظریۀ صدق توافقی
🔸تبیین دینی حوادث طبیعی در سه نگاه سنتی، نواندیشی و روشنفکری
🔸انسان‌انگاری موجودات در گفتمان قرآنی
🔸 انسان‌انگاری خدا در گفتمان قرآنی
🔸انسان‌انگاری دیوان و فرشتگان در گفتمان قرآنی
🔸بلوف‌زنی یا توهم‌زنی دینی
🔸غیر علمی بودن پاره‌ای از نظریه‌پردازی‌های دینی از نگاه برون‌دینی
🔸انتساب امور به خدا، دروغی سیستماتیک
BY دین عقلانی | جعفر نکونام
Share with your friend now:
tgoop.com/dineaqlani/491