دین عقلانی | جعفر نکونام

#مشخصات_دین_عقلانی
#مشخصات_نگاه_برون_دینی
✅ جعفر نکونام
در یادداشت قبلی مطالبی را درباره دین عقلانی بیان کردم. اینک می خواهم ویژگی های دین عقلانی را بیان کنم.
1️⃣ ابتدا یادآور بشوم که من هرگاه میان دین عقلانی و دین تعبدی تمایز قایل می شوم، هرگز مرادم این نیست که دین تعبدی به طور مطلق عقلانی نیست؛ بلکه مرادم این است که برخی از گزاره های دین تعبدی با عقل مدرن سازگاری ندارد. به علاوه روزگاری کلیت دین تعبدی با عقل بشر سازگاری داشته است. جهت آن این است که دین تعبدی، دینی تاریخی است؛ یعنی در روزگار گذشته پدید آمده و در آن روزگار عقل بشر به این نتیجه رسیده بود که انبیاء بهتر از مردمان عادی، جهان و نحوه زیستن در آن را می شناسند و لذا به قول و فعل و تقریر ایشان اعتماد داشتند؛ اما امروزه درستی پاره ای از قول و فعل و تقریر انبیاء که در متون دینی آمده، مورد نقاش واقع شده است؛ مثل وجود خدای سخنگو که در زندگی بشر دخالت می کند و بهترین برنامه را به انبیاء برای رستگاری بشر تا ابد القاء می نماید یا آخر الزمانی هست و خدا آن زمان به همراه فرشتگان در سایه ای از ابر از آسمان به زمین می آید و میان خلائق داوری می کند و خوبان را وارث سرزمین شهد و شیر می کند و بدان را به گودال هایی از آتش می افکند.
نقاش برانگیز شدن چنین آموزه هایی به این جهت است که عقل بشر در گذر تاریخ با افزایش دانش ها و تجربیاتش رشد کرده است؛ لذا عقل بشر امروز آنچه را که عقل گذشتگان درست می شمردند، درست نمی شمارند و نیز نمی توانند قبول کنند که عقل گذشتگان، کامل تر و رشدیافته تر از عقل مردمان امروز است.
2️⃣ چنانکه اشاره شد، تفاوت شاخص عقل امروزیان با عقل گذشتگان در این است که عقل گذشتگان کمابیش به درستی قول و فعل و تقریر انبیاء ایمان داشتند؛ اما عقل مردمان امروز چنین ایمانی ندارند؛ لذا امروزیان قول و فعل و تقریر هرکسی را اعم از انبیاء و غیرانبیاء با عقل مدرن خود می سنجند و آنچه را که ذاتاً یا به لحاظ کارکردی دارای توجیه عقلی می یابند، می پذیرند و گرنه نمی پذیرند.
3️⃣ به موجب آنچه آمد، می توان مهم ترین ویژگی های دین عقلانی یا دین موافق عقل مدرن را از این قرار برشمرد:
🔹3. 1. در دین عقلانی، اتوریته یعنی یک شخص مقدسی که قول و فعل و تقریر او را بدون چون و چرا بپذیرند، وجود ندارد. قول و فعل و تقریر هرکسی را با عقل خود می سنجند، هرگاه درستی آن را با عقل خود دریافتند، می پذیرند و گرنه نمی پذیرند.
🔹3. 2. در دین عقلانی هیچ تابویی یعنی گزاره مقدسی که انکارش باعث کفر و ارتداد و مجازات بشود، وجود ندارد؛ لذا هر گزاره ای را که بطلان یا ناکارآمدی اش را به عقل خود کشف کنند، به سهولت کنار می گذارند.
🔹3. 3. دین عقلانی بر معرفت علمی متکی است و مقصود از معرفت علمی معرفتی جهانی و همگانی و مشترک میان اقوام مختلف بشری صرف نظر از دین و مذهب است؛ لذا در دین عقلانی چنین تصوری وجود ندارد که کشف حقایق و یا عرضه بهترین برنامه زندگی بشر به قوم خاصی اختصاص دارد؛ از این رو، در دین عقلانی هرگونه گزاره قومی و تاریخی که با معرفت علمی سازگاری نداشته باشد، بی اعتبار تلقی می شود ولو آن که به دین و فرهنگ آباء و اجدادی تعلق داشته باشد.
🔹3. 4. در نگاه دین عقلانی، دانش ها و ارزش های بشری کمال پذیر به شمار می آیند و لذا پیروان دین عقلانی با دستاوردهای علمی و فنی بشری سرجنگ ندارند؛ بلکه از آخرین دستاوردهای علمی و فنی بشری در شناخت جهان و برنامه زندگی بهره برداری می کنند.
🔹3. 5. در نگاه دین عقلانی، هیچ دین و فرهنگ کامل و بی عیبی وجود ندارد؛ بلکه تمام ادیان و فرهنگ ها دارای عیب و نقص اند و میزان عیب و نقص هر دین و فرهنگی به میزان عقب ماندگی عقلی و اخلاقی پیروان آن دین و فرهنگ بستگی دارد. هرچه میزان عقل و اخلاق پیروان یک دین و فرهنگی رشدیافته تر باشد، دین و فرهنگ آنان هم کامل تر و بی عیب تر است.
🔹3. 6. به موجب آنچه که آمد، در دین عقلانی به دین و فرهنگ آباء و اجدادی در مواردی که با عقل و اخلاق مدرن ناسازگارند، هیچ تقید و تعصبی وجود ندارد و لذا به سهولت آنها را کنار می گذارند و بدیل بهتری را جستجو می نمایند و آن را از هر دین و فرهنگی که باشد، اخذ و اقتباس می کنند و جایگزین می نمایند.
🔹3. 7. در دین عقلانی، تکثر و تنوع دینی و فرهنگی امری جایز و طبیعی دانسته می شود؛ لذا تفاوت دینی و فرهنگی باعث تبعیض و تضییق حقوق اجتماعی نمی گردد.
🟡 ادامه در یادداشت بعدی
https://www.tgoop.com/dineaqlani

Telegram

دین عقلانی

#چرا_مسلمانم
#تعریف_مسلمانی
#تعریف_اسلام
#دین_عقلانی
#آفات_دین_گریزی
#روش_های_اصلاح_دینی
✅ جعفر نکونام
سخنرانی دکتر یاسر میردامادی در شرح مقاله خود با عنوان «چرا مسلمان هستم» بسیار جالب است و من هم تقریباً به همان نتایجی رسیده ام که ایشان رسیده است. وی از…

www.tgoop.com/dineaqlani/68

1.0K viewsedited  May 31, 2022 at 18:25

#مشخصات_دین_عقلانی
#مشخصات_نگاه_برون_دینی
✅ جعفر نکونام
در یادداشت قبلی مطالبی را درباره دین عقلانی بیان کردم. اینک می خواهم ویژگی های دین عقلانی را بیان کنم.
1️⃣ ابتدا یادآور بشوم که من هرگاه میان دین عقلانی و دین تعبدی تمایز قایل می شوم، هرگز مرادم این نیست که دین تعبدی به طور مطلق عقلانی نیست؛ بلکه مرادم این است که برخی از گزاره های دین تعبدی با عقل مدرن سازگاری ندارد. به علاوه روزگاری کلیت دین تعبدی با عقل بشر سازگاری داشته است. جهت آن این است که دین تعبدی، دینی تاریخی است؛ یعنی در روزگار گذشته پدید آمده و در آن روزگار عقل بشر به این نتیجه رسیده بود که انبیاء بهتر از مردمان عادی، جهان و نحوه زیستن در آن را می شناسند و لذا به قول و فعل و تقریر ایشان اعتماد داشتند؛ اما امروزه درستی پاره ای از قول و فعل و تقریر انبیاء که در متون دینی آمده، مورد نقاش واقع شده است؛ مثل وجود خدای سخنگو که در زندگی بشر دخالت می کند و بهترین برنامه را به انبیاء برای رستگاری بشر تا ابد القاء می نماید یا آخر الزمانی هست و خدا آن زمان به همراه فرشتگان در سایه ای از ابر از آسمان به زمین می آید و میان خلائق داوری می کند و خوبان را وارث سرزمین شهد و شیر می کند و بدان را به گودال هایی از آتش می افکند.
نقاش برانگیز شدن چنین آموزه هایی به این جهت است که عقل بشر در گذر تاریخ با افزایش دانش ها و تجربیاتش رشد کرده است؛ لذا عقل بشر امروز آنچه را که عقل گذشتگان درست می شمردند، درست نمی شمارند و نیز نمی توانند قبول کنند که عقل گذشتگان، کامل تر و رشدیافته تر از عقل مردمان امروز است.
2️⃣ چنانکه اشاره شد، تفاوت شاخص عقل امروزیان با عقل گذشتگان در این است که عقل گذشتگان کمابیش به درستی قول و فعل و تقریر انبیاء ایمان داشتند؛ اما عقل مردمان امروز چنین ایمانی ندارند؛ لذا امروزیان قول و فعل و تقریر هرکسی را اعم از انبیاء و غیرانبیاء با عقل مدرن خود می سنجند و آنچه را که ذاتاً یا به لحاظ کارکردی دارای توجیه عقلی می یابند، می پذیرند و گرنه نمی پذیرند.
3️⃣ به موجب آنچه آمد، می توان مهم ترین ویژگی های دین عقلانی یا دین موافق عقل مدرن را از این قرار برشمرد:
🔹3. 1. در دین عقلانی، اتوریته یعنی یک شخص مقدسی که قول و فعل و تقریر او را بدون چون و چرا بپذیرند، وجود ندارد. قول و فعل و تقریر هرکسی را با عقل خود می سنجند، هرگاه درستی آن را با عقل خود دریافتند، می پذیرند و گرنه نمی پذیرند.
🔹3. 2. در دین عقلانی هیچ تابویی یعنی گزاره مقدسی که انکارش باعث کفر و ارتداد و مجازات بشود، وجود ندارد؛ لذا هر گزاره ای را که بطلان یا ناکارآمدی اش را به عقل خود کشف کنند، به سهولت کنار می گذارند.
🔹3. 3. دین عقلانی بر معرفت علمی متکی است و مقصود از معرفت علمی معرفتی جهانی و همگانی و مشترک میان اقوام مختلف بشری صرف نظر از دین و مذهب است؛ لذا در دین عقلانی چنین تصوری وجود ندارد که کشف حقایق و یا عرضه بهترین برنامه زندگی بشر به قوم خاصی اختصاص دارد؛ از این رو، در دین عقلانی هرگونه گزاره قومی و تاریخی که با معرفت علمی سازگاری نداشته باشد، بی اعتبار تلقی می شود ولو آن که به دین و فرهنگ آباء و اجدادی تعلق داشته باشد.
🔹3. 4. در نگاه دین عقلانی، دانش ها و ارزش های بشری کمال پذیر به شمار می آیند و لذا پیروان دین عقلانی با دستاوردهای علمی و فنی بشری سرجنگ ندارند؛ بلکه از آخرین دستاوردهای علمی و فنی بشری در شناخت جهان و برنامه زندگی بهره برداری می کنند.
🔹3. 5. در نگاه دین عقلانی، هیچ دین و فرهنگ کامل و بی عیبی وجود ندارد؛ بلکه تمام ادیان و فرهنگ ها دارای عیب و نقص اند و میزان عیب و نقص هر دین و فرهنگی به میزان عقب ماندگی عقلی و اخلاقی پیروان آن دین و فرهنگ بستگی دارد. هرچه میزان عقل و اخلاق پیروان یک دین و فرهنگی رشدیافته تر باشد، دین و فرهنگ آنان هم کامل تر و بی عیب تر است.
🔹3. 6. به موجب آنچه که آمد، در دین عقلانی به دین و فرهنگ آباء و اجدادی در مواردی که با عقل و اخلاق مدرن ناسازگارند، هیچ تقید و تعصبی وجود ندارد و لذا به سهولت آنها را کنار می گذارند و بدیل بهتری را جستجو می نمایند و آن را از هر دین و فرهنگی که باشد، اخذ و اقتباس می کنند و جایگزین می نمایند.
🔹3. 7. در دین عقلانی، تکثر و تنوع دینی و فرهنگی امری جایز و طبیعی دانسته می شود؛ لذا تفاوت دینی و فرهنگی باعث تبعیض و تضییق حقوق اجتماعی نمی گردد.
🟡 ادامه در یادداشت بعدی
https://www.tgoop.com/dineaqlani

BY دین عقلانی | جعفر نکونام