tgoop.com/dineaqlani/721
Last Update:
🔶 دین الهی، فطری یا اکتسابی-قسمت2
🔸قلمرو امور فطری
✅جعفر نکونام 10 تیر 1402
▫️ص 1 از 2
این یادداشت در پاسخ به این سؤال است که قلمرو امور فطری از کجا تا کجاست و در نگاه درون دینی آیا کل تعالیم دین الهی فطری دانسته می‌شود یا بعضی از تعالیم آن، و اگر بعضی از آن فطری دانسته می‌شود، آنها کدام‌اند؟ و این نگاه درون‌دینی در نگاه برون‌دینی چگونه ارزیابی می‌شود؟
1️⃣ قلمرو امور فطری در نگاه درون‌دینی
🔸آیت الله مکارم شیرازی در این زمینۀ نوشته است: «نه تنها خداشناسى، بلکه دین و آئین به طور کلى، و در تمام ابعاد، یک امر فطرى است، و باید هم چنین باشد؛ زیرا مطالعات توحیدى به ما مى‌گوید: میان دستگاه "تکوین" و "تشریع" هماهنگى لازم است؛ آنچه در شرع وارد شده حتّى ریشه‌اى در فطرت دارد و آنچه در تکوین و نهاد آدمى است، مکمل براى قوانین شرع خواهد بود.
به عبارت دیگر تکوین و تشریع دو بازوى نیرومندند که به صورت هماهنگ در تمام زمینه‌ها، عمل مى‌کنند، ممکن نیست در شرع دعوتى باشد که ریشۀ آن در اعماق فطرت آدمى نباشد و ممکن نیست چیزى در اعماق وجود انسان باشد و شرع با آن مخالفت کند.
بدون شک، شرع براى رهبرى فطرت، حدود و قیود و شرائطى تعیین مى‌کند تا در مسیرهاى انحرافى نیفتد؛ ولى هرگز با اصل خواستۀ فطرى، مبارزه نمى‌کند؛ بلکه از طریق مشروع آن را هدایت خواهد کرد و گرنه در میان تشریع و تکوین تضادى پیدا خواهد شد که با اساس توحید سازگار نیست.
دین به صورت خالص و پاک از هرگونه آلودگى، در درون جان آدمى وجود دارد و انحرافات یک امر عارضى است؛ بنابراین وظیفۀ پیامبران این است که این امور عارضى را زائل کنند و به فطرت اصلى انسان امکان شکوفایى دهند». (تفسیر نمونه، دار الکتب الإسلامیه، چ26، ج12، ص441).
🔸 از بیانات ایشان چنان دانسته می‌شود که:
▪️در نظر ایشان علاوه بر خداشناسی که جزو عقاید است، احکام نیز فطری‌اند؛ یعنی احکام در فطرت ریشه دارند.
▪️احتمالاً منظور ایشان از ریشه داشتن احکام در فطرت این باشد که مثلاً ریشۀ نماز پرستش است و حس پرستش در فطرت هست یا ریشۀ زکات، کمک به تهیدستان است و حس کمک به تهیدستان در فطرت هست.
▪️اما آیا این سخن ایشان به این معناست که جزئیات احکام یا به تعبیر ایشان، «حدود و قیود و شرایط احکام» فطری نیست و آنها را پیامبران تعیین می‌کنند، چندان آشکار نیست؛ چون ایشان این فرمایش را هم دارند که «دین و آئین به طور کلى، و در تمام ابعاد، یک امر فطرى است، و باید هم چنین باشد؛ زیرا مطالعات توحیدى به ما مى‌گوید: میان دستگاه "تکوین" و "تشریع" هماهنگى لازم است».
▪️اگر مراد از تعابیر «به طور کلی و در تمام ابعاد» این باشد که حتی جزئیات احکام هم در فطرت آدمی هست، باید ریشه داشتن احکام در فطرت را لااقل به معنای سازگاری جزئیات احکام با فطرت معنا کرد؛ یعنی جزئیات احکام با فطرت ناسازگاری ندارند ولو آن که درک فطری نسبت به آنها وجود نداشته باشد.
▪️اگر چه این احتمال هم هست که مراد ایشان از ریشه داشتن احکام در فطرت این باشد که جزئیات احکام هم در فطرت به ودیعت نهاده شده است.
▪️در این صورت، ایشان باید به این سؤال مقدر پاسخ بدهند که اگر جزئیات احکام هم در فطرت هست، پس ارسال رسل و انزال کتب چه وجهی داشته است.
▪️شاید پاسخ ایشان این باشد که آن از باب تذکر و ارشاد به آن چیزهایی است که در فطرت به ودیعت گذاشته شده است.
▪️منتها این پاسخ تمام نیست؛ چون فطری بودن جزئیات احکام مستلزم این است که در تمام ادیان الهی احکام واحدی وجود داشت؛ حال آن که چنین نیست.
🟡 ادامه در صفحۀ بعد
BY دین عقلانی | جعفر نکونام
Share with your friend now:
tgoop.com/dineaqlani/721