tgoop.com/dineaqlani/772
Last Update:
🔶 عبور از خداگرایی به انسان‌گرایی
🔸در حاشیۀ انسان گرایی آقای مهدی نصیری
✅ جعفر نکونام 5 مرداد 1402
1️⃣ تعریف خداگرایی
▪️خداگرایی به این معناست که زندگی آدمی بر اساس هدایت‌ها و اوامر منسوب به خدا سامان بگیرد؛ با این پیش‌فرض که عقل بشر از تشخیص مصالح خویش ناتوان است؛ لذا خداوند از طریق ارسال رسل و انزال کتب به راهنمایی بشر پرداخته و به او رهنمود داده است که نوع تعاملش با خود خدا و نیز دیگر انسان‌ها و طبیعت چگونه باشد.
▪️آقای مهدی نصیری گویا می‌گوید، تجربۀ حکومت دینی در ایران نشان داده است که خداگرایی لااقل در حیطۀ اجتماعی شکست خورده؛ چون نتوانسته است، زندگی مطلوبی را برای مردم ایران فراهم سازد؛ بلکه به عکس، مردم را به فقر و فلاکت و عقب‌ماندگی گرفتار ساخته؛ لذا زمان آن رسیده است که همانند اروپاییان که از حدود نیمۀ دوم قرن هجدهم از خداگرایی به انسان‌گرایی عبور کردند، ایرانیان نیز لااقل در حیطۀ اجتماعی از خداگرایی به انسان‌گرایی عبور کنند.
▪️ظاهراً به نظر او، خداگرایی در حیطۀ اجتماعی ارزش‌هایی را تولید کرده است که نه تنها باعث سعادت بشر نیست؛ بلکه مایۀ بدبختی بشر است؛ ارزش‌هایی مثل زمینه‌سازی برای حکومت جهانی آخر الزمانی و صرف هزینه و تربیت نیرو برای جنگ با آمریکا و اسرائیل به منظور اهتزاز درآوردن پرچم اسلام در سراسر جهان و تبعیض‌های اجتماعی تحت عنوان مسلمان و غیر مسلمان، شیعه و سنی، ولایی و غیر ولایی و خودی و غیر خودی.
▪️به نظر وی، تجربۀ 45 ساله حکومت دینی نشان داده است که تأمین این ارزش‌ها منجر به سلب آرامش و آسایش و رفاه و آزادی مردم و تعطیلی علوم و فنون و فرار مغزها و تلف شدن سرمایه‌های مادی کشور و استبداد و خشونت و تورم اقتصادی و تحریم بین المللی شده است.
2️⃣ تعریف انسان‌گرایی
▪️ظاهراً مراد ایشان از انسان‌گرایی تکیه بر ارزش‌های انسانی فارغ از دین و مذهبی است که افراد دارند. از رهگذر آن، دیگر، دین و مذهب در حیطۀ اجتماعی حضور نخواهد داشت و احکام دینی مبنای تعامل انسان‌ها با همدیگر و نیز با کشورهای دیگر نخواهد بود و همۀ انسان‌ها با هر دین و مذهبی که دارند، از حقوق شهروندی یکسانی برخوردار خواهند بود و از همۀ استعدادهای افراد بدون لحاظ دین و مذهبشان بهره‌برداری خواهد شد.
▪️البته او انسان‌گرایی را به حیطۀ اجتماعی محدود می‌شمارد؛ یعنی او پیشنهاد می‌کند، فقط در حیطۀ اجتماعی، احکام دینی هیچ حضوری نداشته باشد؛ بلکه حقوقی که خود مردم صرف نظر از دین و مذهب خودشان تعریف و تقنین می‌کنند، حضور داشته باشد؛ اما در حیطۀ فردی هرکسی آزاد باشد که بر هر دین و مذهب و پوشش و خوراکی که تمایل دارد، زندگی کند.
3️⃣ قابلیت تعمیم انسان‌گرایی به حیطۀ فردی
▪️به نظر می‌رسد، وقتی که سبب اعراض از خداگرایی این دانسته شود که آن، تجربۀ موفقی را در زندگی بشر به همراه نداشته است، این نمی‌تواند به حیطۀ اجتماعی زندگی بشر منحصر گردد؛ بلکه به حیطۀ فردی زندگی بشر هم قابل تسری خواهد بود؛ چون وقتی که مبنای انتخاب خداگرایی یا انسان‌گرایی تجربۀ زیسته بشر باشد، این هم شامل حیطۀ اجتماعی و هم شامل حیطۀ فردی می‌شود و لذا به موجب آن، باید گفت، وقتی خداگرایی در هر حیطه‌ای اعم از حیطۀ فردی یا حیطۀ اجتماعی تجربۀ موفقی به همراه نداشته باشد، باید از آن عبور کرد و انسان‌گرایی پیشه کرد.
▪️بنابراین، با عرضۀ عبادات و مناسک دینی که جنبۀ فردی دارند، بر تجربۀ زیسته بشر می‌توان تشخیص داد که آیا خداگرایی در حیطۀ فردی نیز موفقیت‌آمیز است یا نه و در صورتی که موفقیت‌آمیز نبوده باشد، انسان‌گرایی یعنی مراجعه به آخرین دستاوردهای علمی و تجربی بشر مرجح خواهد بود.
▪️نتیجه بحث این است که بر مبنای انسان‌گرایی نه تنها احکام اجتماعی اسلام مثل حدود و قصاص و دیات و معاملات تعطیل خواهد شد؛ بلکه احکام فردی اسلام نیز مثل نماز و روزه و حج و نظایر آنها تعطیل خواهد گردید، مگر آن که آنها ذیل انسان‌گرایی و تأمین آرامش و آسایش و رفاه و آزادی و رشد و توسعه و تعامل مثبت با انسان‌ها که مبتنی بر حقوق بشر و اخلاق جهانی‌اند، بازتعریف شوند.
▪️البته ناگفته نماند که ایشان ظاهراً قایل است که می‌توان از اسلام، قرائتی انسان‌گرا داشت و لذا در این زمینه به آیاتی از قرآن و عباراتی از نهج البلاغه استشهاد می‌جوید؛ بنابراین، به نظر ایشان می‌توان میان خداگرایی و انسان‌گرایی سازگاری ایجاد کرد.
🔸عوامل تسریع رنسانس ایرانی نسبت به رنسانس اروپایی
🔸جواز عبور از اسلام تاریخی به اسلام عقلانی
🔸انواع اسلام و معایب و مزایای آنها
🔸جواز عبور از اسلام تاریخی در همگامی با مدرنیته
🔸مشکلات اسلام تاریخی و راه‌حل‌های آنها از نگاه روشنفکران دینی
🔸از اسلام تاریخی تا اسلام عقلانی
🔸ضرورت عبور از خدای قومی به خدای جهانی
🔸یادداشت‌های مرتبط با ماهیت دین
🔸یادداشت‌های مرتبط با تعارض سنت و مدرنیته
https://www.tgoop.com/dineaqlani
BY دین عقلانی | جعفر نکونام
Share with your friend now:
tgoop.com/dineaqlani/772