tgoop.com/diniysavollar/539
Last Update:
ТАРМОҚЛИ МАРКЕТИНГ
#ҳалол-ҳаром
❓289-CАВОЛ: Мен озиш мақсадида бир фирмани маҳсулотларидан харид қилиб, ичиб бошлагандим. Маҳсулотларида ҳалол сертификати бор бўлгани учун кўнглим тўқ эди. Кейин шу фирмага ўзим аъзо бўлсам ўзим учун олаётган маҳсулотларим учун балл йиғилиб менга ойлик чиқишини билиб қизиқиб, мен ҳам шу фирмага аъзо бўлдим. Кейин қандай иш юритиш бўйича маълумот олиб, ҳафсалам пир бўлди. Мен бир инсон кетидан ёзилдим, менга ҳам ойлик каттароқ миқдорда чиқиши учун ўзимни ортимдан ишга таклиф қилишим, ўз гуруҳимни йиғишим, улар билан биргаликда катта баллар йиғсак ойлигим шунчалик катталашиб бориши тушунтирилди. Энг хавфсираганим ортимдан ёзилган одам катта балл йиғса, мени лавозимим кўтарилиб унинг йиққан бали учун менга қанчадир миқдорда % чиқарилиши шу % орқали мани ойлигим катталашиши тушунтирилди. Мен учун % га ишлаш ёқмади, ман ортимда клент ёздирмай ўзим маҳсулотларни сотиб ойлик олавераман деган мақсадда иш бошламоқчи бўлиб тургандим яна бир гап эшитиб иш бошлашга иккиландим. Мен ортимдан клент ёздирмай ишлаганим билан мен ортидан ёзилган инсонларга % га чиқариб берганим учун мен ҳам % га шерик ҳисобланар эканман. Шу қилаётган ишим Шариатимиз ҳукмига кўра ҳалолми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Сиз айтиб ўтган савдо тури тармоқли маркетинг (сетевой маркетинг) деб юритилади. Саудия Арабистонинг Фатво Кенгаши, Мисрдаги Ал-Азҳар университитетининг Ислом иқдисодиёти профессори Ҳусайн Шаҳҳата, Қатар давлат университитетининг Ислом шариати факультетининг профессори Али Муҳиддин ва бундан бошқа кўплаб уламолар тармоқли маркетингнинг барча иш йўналишини ҳаром деб фатво чиқарганлар.
Тармоқли маркетинг инсонларнинг молини алдов, ёлғон ва фирибгарлик йўли билан ейишдир. Аллоҳ таоло инсонларни бир бирларининг молларини ботил йўл билан ейишдан қайтарган.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ
яъни: “Эй, иймон келтирганлар! Бир-бирларингизнинг молларингизни ботил йўл билан еманг” (Нисо сураси 29-оят)
Тармоқли маркетингни ҳаром эканлигини бир нечта сабаблари бор.
Биринчидан: Тармоқли маркетингдаги асосий мақсад маҳсулот сотиш эмас, балки пулни пулга сотишдир. Чунки тармоқли маркетингда сотилаётган маҳсулотларнинг бозордаги қиймати жуда арзон бўлиб, уни аъзо бўлган иштирокчиларга қимматга сотади. Иштирокчилар бу зарарни улар орқали аъзо бўлган иштирокчилар ҳисобидан қопланиши сабабли озгина пулини кўпайтириб олиш учун компания маҳсулотларини сотиб олади. Бу пулни пулга насияга фойиз асосида сотишдир. Бундай савдо айни рибо бўлгани учун Қуръон оятлари, Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадислари ва ислом умматининг ижмоси билан шаръан ҳаром қилинган.
Иккинчидан: Тармоқли маркетинг алдов устига қурилгандир. Алдов эса шаръан ҳаром. Чунки тармоқли маркетингга аъзо бўлган киши керакли миқдордаги иштирокчиларни йиға оладими ёки йиға олмайдими, буни олдиндан билмайди. Тармоқли маркетинг ҳам қачондир охирига етади. Иштирокчи эса қўшилаётганда тармоқли маркетинг охирига етган вақтда пирамиданинг юқори қисмида бўлиб, фойда кўрадими ёки пирамиданинг қуйи қисмида бўлиб, зарар кўрадими, бундан бехабар бўлади. Аслида, пирамида аъзоларининг аксари зиён кўради, озчилик иштирокиларгина фойда кўради. Бу алдовнинг айни ўзидир. Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳу шундай деганлар:
"نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ بَيْعِ الْغَرَرِ" (رَوَاهُ الامام مُسْلِمٌ)
яъни: “Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам алдовдан қайтарганлар” (Имом Муслим ривоятлари).
BY FATVO.UZ | Расмий канал
Share with your friend now:
tgoop.com/diniysavollar/539