مخ نویس

خبرِ بی خبران

سال آخر دبیرستان در کنکوری آزمایشی ثبت نام کردم.
شب امتحان یکی از رفقای درس نخوانم  زنگ زد که من هم ثبت نام کردم و فردا با هم برویم.
آن سالها هنوز چنین آزمون‌هایی مُد نبود و ممتحن ها توجیه نبودند که با متقلبین یک آزمون آزمایشی چه باید کرد پس آزمون به شوخی برگزار شد ولی شوخی ترین بخش آزمون آنجا بود که رفیقم باصدای بلند در سالن آزمون شماره سوال را میخواند و از همه میخواست نظر بدهند الف کیا ؟ ب چند نفر؟ج؟د؟
رفیقم که درنهایت دیپلمش را هم نگرفت کل برگه امتحان را با همان روش خِرَد جمعی پُرکرد.
منِ بچه‌درسخوان،رتبه متوسطی آوردم و رفیق درسنخوانم،رتبه دو رقمی کشور شد!
چه اتفاقی افتاده بود؟
من به خِرَد خودم اعتماد کرده بودم و او به خرد جمعی داخل سالن!
آیا میانگین پاسخهای جمع، همیشه درست ترست؟
فرانسیس گالتون پسرعمه داروین،در یک روستا مسابقه ای ترتیب داد که جایزه آن یک گاو پروار ۱۲۰۷ پوندی بود و کسی برنده میشد که بتواند وزن دقیق گاو را حدس بزند، مسابقه،برنده ای نداشت ولی وقتی گالتون از همه جوابهای روستاییان میانگین گرفت عدد به دست آمده به طرز عجیبی دقیق بود.
این تحقیقات سالها به روشهای گوناگون تکرار شده و به همان نتایج رسیده است مثلا معدل نظرات مردم درباره اینکه تعداد آب‌نباتهای داخل شیشه دقیقا چندتاست به جواب خیلی نزدیکست.
تحقیقات نشان داده حتی اگر ما از نظرات مختلف خودمان هم معدل بگیریم  احتمال درستتر بودنش بیشتر میشود.
احتمال اینکه میانگین دو‌ جواب ما به یک سوال درست باشد ده درصد بیشتر از جواب اول ماست، و البته کمتر از وقتیست که نظر شما با فرد دیگری معدل گیری شود.
این یعنی نه تنها نظرِجمع درست ترست بلکه احتمال درست بودن معدل چند نظرما هم بیشتراز نظر اصلی ماست.
پس خرد جمعی حتی وقتی معدل خرد عوام الناس باشد از خرد یک نفر حتی اگر آن یک نفر برترین باشدبهتر کار میکند.
ولی این یک شرط دارد و آن اینکه خرد جمعی حاصل نظرات مستقل جمعیت باشد و افراد جمع،تحت تاثیر نظرات یکدیگر قرار نگیرند یعنی تک تک روستایی ها وزن گاو را حدس بزنند بدون اینکه نظر کدخدا و همسایه را بدانند.
در یک مطالعه چند آهنگ را برای هشت گروه مجازی فرستادند و از اعضای گروه خواستند به بهترین آهنگها نمره دهند. مشخص شد انتخاب بهترین و بدترین آهنگ در گروهها بجز کیفیت خود آهنگ به این بستگی داشت که کدام عضو گروه از کدام آهنگ‌ بیشتر تعریف کند و اولین نظرمثبت باشد یا منفی!
اگر امتیاز آهنگها به عنوان نظر جمع زیر آهنگها نوشته میشد آنوقت بیشترافراد همان آهنگهایی را بهتر میدانستند که امتیاز بیشتری زیر آنها نوشته شده بود حتی اگر زیر آهنگهای ضعیف نمرات جعلی بالا نوشته شده بود.
این یعنی اجتماعی و علنی کردن نظرات میتواند خرد جمعی را ناخردمندانه کند.
ما اگر سوالی را از گروه بزرگی از مردم بپرسیم میانگین جوابها به هدف نزدیکترست به شرطی که مردم از نظرات همدیگر بخصوص لیدرهای گروه خبر نداشته باشند.
مثال تاریخی آن،خرد جمعی ملت آلمان بود که ناخردمندانه عقلش را به هیتلر سپرد.
افراد در گفتگو با هم گاهی روی مواضعی به توافق میرسند که از میانگین گرایشهای مستقل آنها افراطی تر و قطبی  تر است.
ایده شما در یک جلسه مشورتی بسته به اینکه حضار اول درمخالفت با آن حرف بزنند یا موافقت و موافق یا مخالف چه رتبه ای داشته باشد میتواند تبدیل به عالیترین یا مزخرف ترین ایده در پایان جلسه شود به همین دلیل مشورت معمولا منجر به انتخاب یک راه میانه نمیشود.
سیاست هم چون یک کنش جمعیست همیشه پر ازافراط و تفریطست.
در واقع بسیاری از مواضع چپها یا راستها فقط به این دلیل تبدیل به هویت آنها شده که در اولین جلسه فرد مهمی در حزب با آن موافقت یا مخالفت کرده است.
دنیل کانمن میگوید ایده های سیاسی مثل ستاره های سینما و آهنگهای محبوب ، اگر مردم فکر کنند که بقیه آنها را دوست دارند به سرعت طرفدار پیدا میکنند حتی اگر احمقانه باشند.
در اقتصاد هم وقتی سکه گران میشود که بیشتر مردم فکر کنند که سکه گران میشود.
خرد جمعی خوبست اگر حاصل میانگین نظرات مستقل جمع باشد ولی متاسفانه رسیدن به آن در جهان بشدت قطبی شده و اجتماعی شده امروز کار سختیست البته اگر داشتن نظری مستقل در چنین دنیای مجازی یی اصلا ممکن باشد.
پس اگر در آخر یک جلسه خوب، همگی روی یک ایده به توافق رسیده اید و فکر میکنید چون نظرتان حاصل خرد جمعیست بهترین نظر ممکنست شک کنیدکه اتفاقا یکجای کار ممکنست بدجوری بلنگد.
امیدوارم خردجمعی ما بالاخره راهی برای درست کردن اوضاع قمر در عقرب کنونی ایران پیدا کند و امیدوارم آن راه بیش از هرچیز حاصل میانگین خرد جمعی همه ما عوام الناس ایران باشد نه میانگین خردِ ما و گروههای قطبی زده ای که هم خودشان هم مردم، فکر میکنند از همه خردمندترند.

به قول صائب:

نه همین اهل خِرَد آینه ی اسرارند
که ز خود بی خبران نیز خبرها دارند

https://www.tgoop.com/draboutorab

Telegram

مخ نویس

گپی در مورد مغز ، تکامل و انسان
[email protected]

www.tgoop.com/draboutorab/690

9.3K viewsReza A, edited  Jan 17, 2023 at 08:00

خبرِ بی خبران

سال آخر دبیرستان در کنکوری آزمایشی ثبت نام کردم.
شب امتحان یکی از رفقای درس نخوانم  زنگ زد که من هم ثبت نام کردم و فردا با هم برویم.
آن سالها هنوز چنین آزمون‌هایی مُد نبود و ممتحن ها توجیه نبودند که با متقلبین یک آزمون آزمایشی چه باید کرد پس آزمون به شوخی برگزار شد ولی شوخی ترین بخش آزمون آنجا بود که رفیقم باصدای بلند در سالن آزمون شماره سوال را میخواند و از همه میخواست نظر بدهند الف کیا ؟ ب چند نفر؟ج؟د؟
رفیقم که درنهایت دیپلمش را هم نگرفت کل برگه امتحان را با همان روش خِرَد جمعی پُرکرد.
منِ بچه‌درسخوان،رتبه متوسطی آوردم و رفیق درسنخوانم،رتبه دو رقمی کشور شد!
چه اتفاقی افتاده بود؟
من به خِرَد خودم اعتماد کرده بودم و او به خرد جمعی داخل سالن!
آیا میانگین پاسخهای جمع، همیشه درست ترست؟
فرانسیس گالتون پسرعمه داروین،در یک روستا مسابقه ای ترتیب داد که جایزه آن یک گاو پروار ۱۲۰۷ پوندی بود و کسی برنده میشد که بتواند وزن دقیق گاو را حدس بزند، مسابقه،برنده ای نداشت ولی وقتی گالتون از همه جوابهای روستاییان میانگین گرفت عدد به دست آمده به طرز عجیبی دقیق بود.
این تحقیقات سالها به روشهای گوناگون تکرار شده و به همان نتایج رسیده است مثلا معدل نظرات مردم درباره اینکه تعداد آب‌نباتهای داخل شیشه دقیقا چندتاست به جواب خیلی نزدیکست.
تحقیقات نشان داده حتی اگر ما از نظرات مختلف خودمان هم معدل بگیریم  احتمال درستتر بودنش بیشتر میشود.
احتمال اینکه میانگین دو‌ جواب ما به یک سوال درست باشد ده درصد بیشتر از جواب اول ماست، و البته کمتر از وقتیست که نظر شما با فرد دیگری معدل گیری شود.
این یعنی نه تنها نظرِجمع درست ترست بلکه احتمال درست بودن معدل چند نظرما هم بیشتراز نظر اصلی ماست.
پس خرد جمعی حتی وقتی معدل خرد عوام الناس باشد از خرد یک نفر حتی اگر آن یک نفر برترین باشدبهتر کار میکند.
ولی این یک شرط دارد و آن اینکه خرد جمعی حاصل نظرات مستقل جمعیت باشد و افراد جمع،تحت تاثیر نظرات یکدیگر قرار نگیرند یعنی تک تک روستایی ها وزن گاو را حدس بزنند بدون اینکه نظر کدخدا و همسایه را بدانند.
در یک مطالعه چند آهنگ را برای هشت گروه مجازی فرستادند و از اعضای گروه خواستند به بهترین آهنگها نمره دهند. مشخص شد انتخاب بهترین و بدترین آهنگ در گروهها بجز کیفیت خود آهنگ به این بستگی داشت که کدام عضو گروه از کدام آهنگ‌ بیشتر تعریف کند و اولین نظرمثبت باشد یا منفی!
اگر امتیاز آهنگها به عنوان نظر جمع زیر آهنگها نوشته میشد آنوقت بیشترافراد همان آهنگهایی را بهتر میدانستند که امتیاز بیشتری زیر آنها نوشته شده بود حتی اگر زیر آهنگهای ضعیف نمرات جعلی بالا نوشته شده بود.
این یعنی اجتماعی و علنی کردن نظرات میتواند خرد جمعی را ناخردمندانه کند.
ما اگر سوالی را از گروه بزرگی از مردم بپرسیم میانگین جوابها به هدف نزدیکترست به شرطی که مردم از نظرات همدیگر بخصوص لیدرهای گروه خبر نداشته باشند.
مثال تاریخی آن،خرد جمعی ملت آلمان بود که ناخردمندانه عقلش را به هیتلر سپرد.
افراد در گفتگو با هم گاهی روی مواضعی به توافق میرسند که از میانگین گرایشهای مستقل آنها افراطی تر و قطبی  تر است.
ایده شما در یک جلسه مشورتی بسته به اینکه حضار اول درمخالفت با آن حرف بزنند یا موافقت و موافق یا مخالف چه رتبه ای داشته باشد میتواند تبدیل به عالیترین یا مزخرف ترین ایده در پایان جلسه شود به همین دلیل مشورت معمولا منجر به انتخاب یک راه میانه نمیشود.
سیاست هم چون یک کنش جمعیست همیشه پر ازافراط و تفریطست.
در واقع بسیاری از مواضع چپها یا راستها فقط به این دلیل تبدیل به هویت آنها شده که در اولین جلسه فرد مهمی در حزب با آن موافقت یا مخالفت کرده است.
دنیل کانمن میگوید ایده های سیاسی مثل ستاره های سینما و آهنگهای محبوب ، اگر مردم فکر کنند که بقیه آنها را دوست دارند به سرعت طرفدار پیدا میکنند حتی اگر احمقانه باشند.
در اقتصاد هم وقتی سکه گران میشود که بیشتر مردم فکر کنند که سکه گران میشود.
خرد جمعی خوبست اگر حاصل میانگین نظرات مستقل جمع باشد ولی متاسفانه رسیدن به آن در جهان بشدت قطبی شده و اجتماعی شده امروز کار سختیست البته اگر داشتن نظری مستقل در چنین دنیای مجازی یی اصلا ممکن باشد.
پس اگر در آخر یک جلسه خوب، همگی روی یک ایده به توافق رسیده اید و فکر میکنید چون نظرتان حاصل خرد جمعیست بهترین نظر ممکنست شک کنیدکه اتفاقا یکجای کار ممکنست بدجوری بلنگد.
امیدوارم خردجمعی ما بالاخره راهی برای درست کردن اوضاع قمر در عقرب کنونی ایران پیدا کند و امیدوارم آن راه بیش از هرچیز حاصل میانگین خرد جمعی همه ما عوام الناس ایران باشد نه میانگین خردِ ما و گروههای قطبی زده ای که هم خودشان هم مردم، فکر میکنند از همه خردمندترند.

به قول صائب:

نه همین اهل خِرَد آینه ی اسرارند
که ز خود بی خبران نیز خبرها دارند

https://www.tgoop.com/draboutorab

BY مخ نویس