الهیاتیک | سجاد سرگلی

همسران زیباچشمی که جز به شوهر خود عشق نمی‌ورزند

🔹پس از بررسی ترکیب «حور عین» و معنا کردن آن به «انگورهای سفید و درخشان»، اکنون ترکیب «قاصرات الطرف عین» را بررسی می‌کنیم که در سورۀ صافات آمده است:

وَعِنْدَهُمْ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ عِينٌ (۴۸) كَأَنَّهُنَّ بَيْضٌ مَكْنُونٌ (۴۹)
➖و نزدشان [دلبرانى‌] فروهشته‌نگاه و فراخ‌ديده باشند! (۴۸) [از شدّت سپيدى‌] گويى تخم شترمرغ [زير پَرَ]ند! (۴۹) {فولادوند}
➖و نزد آن‌ها همسرانی زیباچشم است که جز به شوهران خود عشق نمی‌ورزند. (۴۸) گویی از (لطافت و سفیدی) همچون تخم‌مرغ‌هایی هستند که (در زیر بال و پر مرغ) پنهان مانده (و دست انسانی هرگز آن را لمس نکرده است)! (۴۹) {مکارم شیرازی}

🔹به آوردن دو ترجمه اکتفا کردم. باقی ترجمه‌ها را هم خودتان می‌توانید ببینید. مترجمان و مفسران قرآن «قاصِرات» را از ریشۀ «قصر» به معنای «کوتاه کردن»؛ «طَرْف» را به معنای «پلک چشم»؛ «عین» را به معنای «درشت‌چشمان»؛ «بیض» را به معنای «تخم مرغ» و «مکنون» را به معنای «پوشیده و محفوظ» در نظر گرفته‌اند.

🔹با توجه به این معانی، «قاصرات الطرف» یعنی زنانی که نگاه خود را از دیگران کوتاه می‌کنند و فقط به شوهر خود نگاه می‌کنند و این مسئله را کنایه از این گرفته‌اند که این زنان فقط به شوهرانشان عشق می‌ورزند. می‌بینیم که مترجمان قرآن چگونه با وصله و پینه سعی کرده‌اند معنایی برای این ترکیب بسازند. احتمالاً مؤنث بودن کلمۀ «قاصرات» و اتصاف آن به صفتِ «عین»، از یک‌سو، تداعیگر ترکیب «حور عین» بوده است و به‌کاررفتن کلمۀ «طرف» در قرآن به معنای «چشم» (ابراهیم: ۴۳، نمل: ۴۰)، از سوی دیگر، باعث تقویت چنین معنایی شده است. از آن فاجعه‌آمیزتر اینکه «بیض مکنون» را به معنای «تخم‌مرغ پنهان» گرفته‌اند، کنایه از اینکه کسی آن زنان را ندیده و لمس نکرده است. در اینجاست که تمایلات مترجمان قرآن بر واژه‎های قرآن فرا افکنده و این‌چنین متبلور شده است. البته منظور من مترجمان متأخر قرآن نیستند، زیرا آنان صرفاً به منابع و فرهنگ‌ها و تفاسیر رایج مراجعه کرده‌اند و تلاش کرده‌اند، با همان بضاعت اندک، بهترین ترجمه‌ها را ارائه کنند. منظور در اینجا مفسران متقدم قرآن‌اند که آنان را کمتر می‌شناسیم.

🔹اگر پذیرفته باشیم که «حور عین» به معنای «انگورهای سفید و درخشان» است، «قاصرات الطرف عین» را نیز باید بر همان اساس بفهمیم و ترجمه کنیم. قاصرات را، همان‌گونه که مفسران گفته‌اند، از ریشۀ «قصر» به معنای «کوتاه کردن و پایین آمدن» می‌دانیم. اما «طَرْف» احتمالاً در این آیه با «طَریف» و «طُرف» و «طِراف» هم‌ریشه باشد، به معنای «میوۀ کم‌یاب و دلپسند». در فرهنگ‌های لغت سریانی نیز «طَرْف» به معنای «برگ؛ شاخه؛ میوه؛ چیدن میوه» است. در این صورت، «قاصرات الطرف» نه به معنای چشمانِ رو به پایین، بلکه به معنای میوه‌های پایین‌آمده یا رو به پایین (چه‌بسا، آویزان) است، به‌طوری که چیدن و خوردن آن‌ها آسان باشد.

🔹چنین معنایی که مطرح شد با بعضی آیات دیگر قرآن در توصیف بهشت نیز همخوان است. برای نمونه، به دو آیۀ زیر بنگرید:

▪️قُطُوفُهَا دَانِيَةٌ (حاقه: ۲۳)
که میوه‌هایش در دسترس است.

▪️ذُلِّلَتْ قُطُوفُهَا تَذْلِيلاً (انسان: ۱۴)
و چیدن میوه‌هایش بسیار آسان است. {مکارم شیرازی}

🔹با این اوصاف، معنای «بیض» نیز، آن‌چنان‌که بعضی مفسران اشاره کرده‌اند ولی اعتنایی به آن نکرده‌اند، به معنای «مروارید» است. پس ترجمۀ آیه چنین می‌شود:

و نزد بهشتیان میوه‌های پایین‌آمدۀ (دسترس‌ و آویزان) کم‌یاب و سفیدی است (۴۸) که همچون مرواریدهایی قیمتی‌اند (۴۹)

#قرآن #تفسیر #ترجمه #ریشه‌شناسی
@elahiatik

www.tgoop.com/elahiatik/281

1.1K viewsNov 10, 2022 at 14:48

همسران زیباچشمی که جز به شوهر خود عشق نمی‌ورزند

🔹پس از بررسی ترکیب «حور عین» و معنا کردن آن به «انگورهای سفید و درخشان»، اکنون ترکیب «قاصرات الطرف عین» را بررسی می‌کنیم که در سورۀ صافات آمده است:

وَعِنْدَهُمْ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ عِينٌ (۴۸) كَأَنَّهُنَّ بَيْضٌ مَكْنُونٌ (۴۹)
➖و نزدشان [دلبرانى‌] فروهشته‌نگاه و فراخ‌ديده باشند! (۴۸) [از شدّت سپيدى‌] گويى تخم شترمرغ [زير پَرَ]ند! (۴۹) {فولادوند}
➖و نزد آن‌ها همسرانی زیباچشم است که جز به شوهران خود عشق نمی‌ورزند. (۴۸) گویی از (لطافت و سفیدی) همچون تخم‌مرغ‌هایی هستند که (در زیر بال و پر مرغ) پنهان مانده (و دست انسانی هرگز آن را لمس نکرده است)! (۴۹) {مکارم شیرازی}

🔹به آوردن دو ترجمه اکتفا کردم. باقی ترجمه‌ها را هم خودتان می‌توانید ببینید. مترجمان و مفسران قرآن «قاصِرات» را از ریشۀ «قصر» به معنای «کوتاه کردن»؛ «طَرْف» را به معنای «پلک چشم»؛ «عین» را به معنای «درشت‌چشمان»؛ «بیض» را به معنای «تخم مرغ» و «مکنون» را به معنای «پوشیده و محفوظ» در نظر گرفته‌اند.

🔹با توجه به این معانی، «قاصرات الطرف» یعنی زنانی که نگاه خود را از دیگران کوتاه می‌کنند و فقط به شوهر خود نگاه می‌کنند و این مسئله را کنایه از این گرفته‌اند که این زنان فقط به شوهرانشان عشق می‌ورزند. می‌بینیم که مترجمان قرآن چگونه با وصله و پینه سعی کرده‌اند معنایی برای این ترکیب بسازند. احتمالاً مؤنث بودن کلمۀ «قاصرات» و اتصاف آن به صفتِ «عین»، از یک‌سو، تداعیگر ترکیب «حور عین» بوده است و به‌کاررفتن کلمۀ «طرف» در قرآن به معنای «چشم» (ابراهیم: ۴۳، نمل: ۴۰)، از سوی دیگر، باعث تقویت چنین معنایی شده است. از آن فاجعه‌آمیزتر اینکه «بیض مکنون» را به معنای «تخم‌مرغ پنهان» گرفته‌اند، کنایه از اینکه کسی آن زنان را ندیده و لمس نکرده است. در اینجاست که تمایلات مترجمان قرآن بر واژه‎های قرآن فرا افکنده و این‌چنین متبلور شده است. البته منظور من مترجمان متأخر قرآن نیستند، زیرا آنان صرفاً به منابع و فرهنگ‌ها و تفاسیر رایج مراجعه کرده‌اند و تلاش کرده‌اند، با همان بضاعت اندک، بهترین ترجمه‌ها را ارائه کنند. منظور در اینجا مفسران متقدم قرآن‌اند که آنان را کمتر می‌شناسیم.

🔹اگر پذیرفته باشیم که «حور عین» به معنای «انگورهای سفید و درخشان» است، «قاصرات الطرف عین» را نیز باید بر همان اساس بفهمیم و ترجمه کنیم. قاصرات را، همان‌گونه که مفسران گفته‌اند، از ریشۀ «قصر» به معنای «کوتاه کردن و پایین آمدن» می‌دانیم. اما «طَرْف» احتمالاً در این آیه با «طَریف» و «طُرف» و «طِراف» هم‌ریشه باشد، به معنای «میوۀ کم‌یاب و دلپسند». در فرهنگ‌های لغت سریانی نیز «طَرْف» به معنای «برگ؛ شاخه؛ میوه؛ چیدن میوه» است. در این صورت، «قاصرات الطرف» نه به معنای چشمانِ رو به پایین، بلکه به معنای میوه‌های پایین‌آمده یا رو به پایین (چه‌بسا، آویزان) است، به‌طوری که چیدن و خوردن آن‌ها آسان باشد.

🔹چنین معنایی که مطرح شد با بعضی آیات دیگر قرآن در توصیف بهشت نیز همخوان است. برای نمونه، به دو آیۀ زیر بنگرید:

▪️قُطُوفُهَا دَانِيَةٌ (حاقه: ۲۳)
که میوه‌هایش در دسترس است.

▪️ذُلِّلَتْ قُطُوفُهَا تَذْلِيلاً (انسان: ۱۴)
و چیدن میوه‌هایش بسیار آسان است. {مکارم شیرازی}

🔹با این اوصاف، معنای «بیض» نیز، آن‌چنان‌که بعضی مفسران اشاره کرده‌اند ولی اعتنایی به آن نکرده‌اند، به معنای «مروارید» است. پس ترجمۀ آیه چنین می‌شود:

و نزد بهشتیان میوه‌های پایین‌آمدۀ (دسترس‌ و آویزان) کم‌یاب و سفیدی است (۴۸) که همچون مرواریدهایی قیمتی‌اند (۴۹)

#قرآن #تفسیر #ترجمه #ریشه‌شناسی
@elahiatik

BY الهیاتیک | سجاد سرگلی