tgoop.com/elm_em/4101
Last Update:
سلام. اشکالی مهم در کار شما و دیگر دوستان منتقد در گروه وجود دارد و آن این است که روش کارتان روشن نیست.
ما سه روش معتبر در بررسی یک آیین داریم. یکی روش الاهیاتی‌ست که شما از زبان این روش استفاده می‌کنید. یعنی شما به‌عنوان یک مسلمانِ متخصص در الاهیات اسلامی، می‌گویید فلان طریقت از دین‌تان حقانیت ندارد. اما مگر شما مسلمان هستید؟ اگر هستید حتما باید این را اعلام کنید تا مخاطبان مسلمان شما بدانند که یک بحث درون‌دینی‌ست و شما به‌عنوان یک مسلمان غیر اثناعشری (که ضمنا تخصص الاهیاتی هم دارید) فرقهٔ اثناعشری را باطل می‌دانید. اما اگر مسلمان نیستید، این بسیار غیرعلمی و ناروشمند است که کسی اصلا به دینی اعتقاد نداشته باشد و بحث درون‌دینی کند.
یک روش دیگر روش فلسفی‌ست. یعنی شما که در فلسفهٔ دین تخصص دارید، با استدلالات فلسفی ثابت می‌کنید فلان باور فرقهٔ اثناعشری باطل است. اما اگر منظور شما این نوع نقد باشد، باز هم دو اشکال وجود دارد. اولا چرا از زبان و مضمون‌های الاهیاتی استفاده می‌کنید؟ بدعت، تحریف، حقانیت خلافت علی و... متعلق به قلمروی الاهیات است. دست‌کم در فلسفهٔ دین امروز که مرز آن با کلام مشخص‌تر شده دیگر شما جایز نیستید که مانند برخی آخوندهای فلسفی‌مشرب اصطلاحات را خلط کنید. مگر اینکه دفاعی فلسفی داشته باشید که چرا از چنین زبانی استفاده می‌کنید، مثلا چه چیز شما را موجه می‌کند که به‌عنوان فیلسوف، با دین ذات‌گرایانه برخورد کنید تا بتوانید برمبنای ذات‌گرایی سخن از تحریف بگویید. دوما، دشوار بشود پذیرفت که یک فیلسوف از حقانیت یا بطلان کلی مذهب‌ها سخن بگوید_ مرسوم نیست! به عرف اهل‌فلسفه و همچنین احتیاط عقلی نزدیک‌تر این است که بگوییم «فلان باور» اثناعشری‌ها باطل است_ مثلا توحیدشان.
و نهایتا روش سوم که روش دین‌پژوهانه باشد و اگر در این موضع ایستاده باشید، اساسا کار شما از بیخ باطل است! چون دین‌پژوه (مادام که متن دین‌پژوهانه می‌نویسد) دربارهٔ حقانیت و بطلان آیین‌ها داوری نمی‌کند؛ بلکه نهایتا تأثیرات جامعه‌شناختی، انسان‌شناختی و روان‌شناختی پدیدار دین را بررسی می‌کند. اما اینکه فلان مذهب حق باشد یا باطل در حیطهٔ کار او نیست. کلمات ارزشداورانهٔ الاهیاتی نیز روی میز کار او قرار نمی‌گیرند.
متأسفانه در ایران تنها معدودی از منتقدان دین را می‌بینم که روش درست و معتبری در نقد خود به کار می‌گیرند. عموما خلط روش شایع است و این ارزش کار را جدا پایین می‌آورد.
پ.ن: البته بسیاری از الاهیدانان نیز آشفتگی روشی دارند.
BY کانال مشکات
Share with your friend now:
tgoop.com/elm_em/4101