tgoop.com/enqelabsq/1469
Last Update:
🔰 «آنچه مسئولان هم دربارهٔ شرکتهای دولتی نمیدانند!»
✍🏻 محمدحسین قاسمی، ۱۴۰۰ مکانیک
🔹 مثل همیشه با انتشار گزارش تفریغ بودجه - اینبار گزارش تفریغ سال ۱۴۰۲- اعداد عجیبوغریب یک سطر، توجه همه را به خود جلب کرده و بحثهای مختلفی را شکل داده است. مثل همیشه حجم بودجهٔ شرکتهای دولتی نسبت به مابقی موارد بهشدت به چشم میآید. افراد هر بار میپرسند: «چرا شرکتهای دولتی اینقدر پرخرج هستند؟ چرا هیچوقت در این بخش بزرگ از هزینهها صرفهجویی نمیشود؟ آیا کلید حل کسری بودجهٔ مستمر جز کاهش سهم شرکتهای دولتی از بودجه است؟» و در آخر بحث شرکتهای دولتی به اینجا میرسد که «چقدر برای خودروسازیهای ناکارآمد خرج میکنیم!» و «فولادیها چقدر ظالم هستند!»
🔸 قبل از اینکه بخواهیم مجموعهٔ مفصلی از نقد و نظر – که صدالبته لازم است- روانهٔ شرکتهای دولتی کنیم، از خودروهای بیکیفیت شکایت کنیم، و بر ساختاری که این حجم از بودجه را در اختیار این صنایع میگذارد نفرین بفرستیم، لازم است بررسی کنیم اساساً شرکتهای دولتی کداماند و چرا سهمشان از گزارشهای حجم ارقام گزارشات تفریغ بودجه اینقدر زیاد است؟
🔹 اولین نکته این است که طبق مادهٔ ۴ قانون محاسبات عمومی تنها شرکتهایی که بیش از ۵۰درصدِ سهامِ آنها در دست دولت است بهعنوان شرکت دولتی شناخته میشوند. بنابراین بسیاری از شرکتهای مشهور بخش عمومی مانند ایران خودرو، سایپا، فولاد مبارکه و... شرکت دولتی محسوب نمیشوند. این شرکتهای مشهور با وجود آنکه دولت بعضاً تنها ۵ تا ۷درصدِ سهم را در اختیار دارد، مدیریتی دولتی دارند.
🔸 نکتهٔ قابل توجه اینکه در بسیاری از کشورها حیطهٔ شرکتهای دولتی اعم از مالکیت و مدیریت دولتی را شامل میشود. این تفاوت تعریف باعث شده است با وجود آنکه تقربیاً ۳۰۰۰ شرکت در محدودهٔ بخش عمومی هستند تنها ۳۸۰ مورد از آنها بهعنوان شرکت دولتی در نظر گرفته میشوند. این ۳۸۰ مورد هم بهطور عمده شامل مواردی مثل ۳۱ شرکت آب منطقهای، ۳۷ شرکت برق منطقهای، ۴۲ مورد شرکتهای گاز استانی و پالایشگاههای گازی و نهادهایی از این دست میباشند.
🔹 اما مهمترین مسأله، دربارهٔ بودجهٔ شرکتهای دولتی است. بودجهٔ این شرکتها درحقیقت منعکسکنندهٔ رقم گردش مالی شرکت در سال موردنظر است. برخلاف منابع و مصارف بودجهٔ عمومی، منابع و مصارف شرکتهای دولتی ناشی از عملیات خودبنگاه هستند؛ بنابراین مقایسهٔ بودجهٔ شرکتهای دولتی با حجم بودجهٔ سایر نهادها و دستگاهها اساساً موضوعیتی نداشته و حتی جمع کردن مقادیر آن با بودجهٔ عمومی - چنانکه همواره در گزارشهای تفریغ بودجه میبینیم- به دلیل این تفاوت ماهوی بیمعنی خواهد بود.
🔸 درک نادرست از ساختار بودجهٔ شرکتهای دولتی باعث شده این بخش همواره بهعنوان یک منبع درآمد سرشار در نظر برخی مسئولین جلوه کند. بهطور مثال در دورههای مختلف پیشنهاد میشود که با صرفهجویی در هزینهٔ شرکتهای دولتی، منابع قابل توجهی برای تأمین هزینههای دولت ایجاد شود. درحالیکه بخش عمدهٔ مخارج این شرکتها صرف مسائلی مانند خرید مواد اولیه، بازپرداخت تسهیلات، پرداخت سود سهام یا پرداخت مالیات به دولت میشود. (توجه کنید مالیاتی که جزو مخارج شرکتهاست، جزو منابع دولت است!) بهعنوان مثال یکی از بزرگترین شرکتهای دولتی که پالایشگاه آبادان است با اینکه گردش مالی ۵۰۰همتی دارد اما ۹۸/۵ درصدِ این مبلغ صرف خرید نفت از شرکت ملی میشود که این دست موارد عملاً قابل صرفهجویی نیست.
🔹 همین درک نادرست در میان مسئولین امر باعث شده در مواردی مثل تکالیف بودجهٔ ۱۴۰۳ شرکتهای دولتی مکلف شوند یک درصد از هزینهها را صرفهجویی و به حساب خزانه واریز کنند. درحالیکه این سهم یکدرصدی در یکی از شرکتها بهاندازهٔ ۶۰۰۰برابرِ کل سود بوده است! این دست کجفهمیها، عدم برنامهریزی و برخی موارد دیگر باعث شدهاست از ۳۸۰ شرکت دولتی، ۲۵۰ واحد زیانده باشند که هزینههای عظیمی را به کشور تحمیل میکنند.
🔸 حال بیایید کمی دقیقتر نگاه کنیم. درکی غلط از یک مسأله در میان مسئولین، چقدر ساده میتواند عوارض سنگینی برای کشور و افراد متعدد ایجاد کند، امید است جریان دانشجویی در کنار افزایش آگاهیهای خود دربارهٔ چالشهای حکمرانی بتواند بهوسیلهٔ آگاهیبخشی به آحاد مختلف جامعه علیالخصوص مسئولین و سیاستگذاران، مسیر اصلاح و بهبود وضعیت این کشور را هموارتر کند.
🇮🇷 @Enqelabsq | میدان انقلاب
BY میدان انقلاب
Share with your friend now:
tgoop.com/enqelabsq/1469