Geopolitika.uz

Kunni Kosovo muammosi muhokamasi bilan boshlasak. Avvaliga muhim yangilik - Kosovo shimolida vaziyat yanada taranglashar ekan, seshanba kuni NATO hududga qo'shimcha 700 nafar tinchlikparvar askalarini jo'natishini e'lon qildi.

Ayni vaqtda, 1998-1999-yillarda 10 mingdan ziyod insonning yostig'ini quritgan qonli voqealar qaytalanishidan xavotir ancha kuchaygan. Ana endi muammoning ildiziga nazar solamiz.

Kosovo muammosi asrlarga borib taqaladi. Hududning asosiy aholisini etnik albanlar tashkil etadi. Eng yaqin tarixda esa hudud hozirgi Serbiya, Xorvatiya, Chernogoriya kabi davlatlarni o'z ichiga olgan va 1992-yilda bo'linib ketgan Yugoslaviya tarkibida bo'lgan.

Yugoslaviya parchalangach, avtonom hudud sifatida Serbiya tarkibida bo'lgan Kosovo albanlari ham mustaqillik harakatlarini boshlab yuboradi. Kommunist Yugoslaviyaning merosxo'ri bo'lmish Serbiya va Chernogoriyadan iborat Yugoslaviya Federatsiyasi mustaqillik harakatini qaqshatqich bostira boshlaydi. Bunga javoban albanlar partizanlik harakatini kuchaytiradi. Serbiya rahbari Slobodan Miloshevichning Yugoslaviya Federatsiyasi tepasiga kelishi ortidan Kosovoda yalpi bostirish harakatlari avj oladi. Oqibatda, 1998-1999-yillardagi Kosovo urushi yuzaga keladi.

Urush davomida Serbiya armiyasi albanlarga qarshi ko'plab qonli harakatlarni amalga oshiradi va 1999-yilda NATO kuchlari BMT Xavfsizlik Kengashi ruxsatini olib ham o'tirmay, genotsidni to'xtatish vaji bilan Kosovoga bostirib kiradi (Bu epizodni Ukrainada urush qilayotgan Rossiya tomonidan ko'p eshitgan bo'lsangiz kerak).

Urushdan beri tinchlik ta'minlash maqsadida NATO kuchlari Kosovoda posbonlik qilib keladi. 2008-yilda Kosovo Serbiyadan mustaqilligini e'lon qilgan va hozirgacha uni 101 mamlakat tan olgan. Ammo Serbiya hali ham Kosovoni o'z hududi sifatida ko'radi.

Kosovoda vaziyatning taranglashishi kamyob holat emas. Ayniqsa, populist deya aytiladigan Aleksandr Vuchichning Serbiya prezidenti bo'lishidan so'ng hududda ziddiyat yanada kuchaya boshlagan.

Shu kunlarda kuzatilayotgan holatga esa Kosovo hukumatining asosan serblar yashaydigan shimoliy hududlarda etnik alban bo'lgan shaxslarni mahalliy hokimliklarga olib kelish qarori sabab bo'lmoqda. Ozchilikni tashkil etuvchi serblar bu qarorni milliy o'zlikka tahdid o'laroq qabul qilgan va yangi saylangan amaldorlarni o'z lavozimiga kirishishiga to'sqinlik qila boshlagan.

Albatta, asrlarga tatigulik muammoni bir kichik post bilan batafsil izohlaning imkoni yo'q. Shunga qaramay, mavzu borasida biroz tasavvurga ega bo'ldingiz, deb umid qilamiz.

(Xaritalar ko'p narsani ortiqcha izohsiz so'zlab bera oladi. Quyidagi suratda sobiq Yugoslaviyaning 1991-yildagi holatini ko'rishingiz mumkin. Unga yaxshilab razm solsangiz, muammo sabablari ko'z oldingizda yanada aniqroq gavdalanadi.)

www.tgoop.com/geopolitikauz/219

163 viewsMay 31, 2023 at 03:15

Kunni Kosovo muammosi muhokamasi bilan boshlasak. Avvaliga muhim yangilik - Kosovo shimolida vaziyat yanada taranglashar ekan, seshanba kuni NATO hududga qo'shimcha 700 nafar tinchlikparvar askalarini jo'natishini e'lon qildi.

Ayni vaqtda, 1998-1999-yillarda 10 mingdan ziyod insonning yostig'ini quritgan qonli voqealar qaytalanishidan xavotir ancha kuchaygan. Ana endi muammoning ildiziga nazar solamiz.

Kosovo muammosi asrlarga borib taqaladi. Hududning asosiy aholisini etnik albanlar tashkil etadi. Eng yaqin tarixda esa hudud hozirgi Serbiya, Xorvatiya, Chernogoriya kabi davlatlarni o'z ichiga olgan va 1992-yilda bo'linib ketgan Yugoslaviya tarkibida bo'lgan.

Yugoslaviya parchalangach, avtonom hudud sifatida Serbiya tarkibida bo'lgan Kosovo albanlari ham mustaqillik harakatlarini boshlab yuboradi. Kommunist Yugoslaviyaning merosxo'ri bo'lmish Serbiya va Chernogoriyadan iborat Yugoslaviya Federatsiyasi mustaqillik harakatini qaqshatqich bostira boshlaydi. Bunga javoban albanlar partizanlik harakatini kuchaytiradi. Serbiya rahbari Slobodan Miloshevichning Yugoslaviya Federatsiyasi tepasiga kelishi ortidan Kosovoda yalpi bostirish harakatlari avj oladi. Oqibatda, 1998-1999-yillardagi Kosovo urushi yuzaga keladi.

Urush davomida Serbiya armiyasi albanlarga qarshi ko'plab qonli harakatlarni amalga oshiradi va 1999-yilda NATO kuchlari BMT Xavfsizlik Kengashi ruxsatini olib ham o'tirmay, genotsidni to'xtatish vaji bilan Kosovoga bostirib kiradi (Bu epizodni Ukrainada urush qilayotgan Rossiya tomonidan ko'p eshitgan bo'lsangiz kerak).

Urushdan beri tinchlik ta'minlash maqsadida NATO kuchlari Kosovoda posbonlik qilib keladi. 2008-yilda Kosovo Serbiyadan mustaqilligini e'lon qilgan va hozirgacha uni 101 mamlakat tan olgan. Ammo Serbiya hali ham Kosovoni o'z hududi sifatida ko'radi.

Kosovoda vaziyatning taranglashishi kamyob holat emas. Ayniqsa, populist deya aytiladigan Aleksandr Vuchichning Serbiya prezidenti bo'lishidan so'ng hududda ziddiyat yanada kuchaya boshlagan.

Shu kunlarda kuzatilayotgan holatga esa Kosovo hukumatining asosan serblar yashaydigan shimoliy hududlarda etnik alban bo'lgan shaxslarni mahalliy hokimliklarga olib kelish qarori sabab bo'lmoqda. Ozchilikni tashkil etuvchi serblar bu qarorni milliy o'zlikka tahdid o'laroq qabul qilgan va yangi saylangan amaldorlarni o'z lavozimiga kirishishiga to'sqinlik qila boshlagan.

Albatta, asrlarga tatigulik muammoni bir kichik post bilan batafsil izohlaning imkoni yo'q. Shunga qaramay, mavzu borasida biroz tasavvurga ega bo'ldingiz, deb umid qilamiz.

(Xaritalar ko'p narsani ortiqcha izohsiz so'zlab bera oladi. Quyidagi suratda sobiq Yugoslaviyaning 1991-yildagi holatini ko'rishingiz mumkin. Unga yaxshilab razm solsangiz, muammo sabablari ko'z oldingizda yanada aniqroq gavdalanadi.)

BY Geopolitika.uz