tgoop.com/goftman_ir/2461
Last Update:
📜 چیستی «جریِ تمدنی»
برخلاف تلقی متداول از تأويل که آن را اخذ معنای خلاف ظاهر از متون می‌داند، تأويل عرفانی تأکید می‌ورزد که ظاهر متون دینی را حفظ کند و در عین حال، به استناد امکان دستیابی به معانی طولی و عرضی در واژه‌ها و جمله‌های واحد چنین معانی‌ای را از متون دریابد. در فضای پدیده‌های عینی نیز عارف دلالت‌های ویژه‌ای را از رخدادهای بیرونی در نسبت با رخدادهای درونی بر می‌گیرد. بر همین اساس، می‌توان مدعی شد که می توان با استمداد از روش تأویلی به مثابه یکی از دستاوردهای عرفانی و نه به عنوان شیوه‌ای که تنها در اختیار عارف است، بلکه به عنوان شیوه‌ای که به دلیل داشتن قابلیت اثبات عقلانی، به نوعی تأویل تمدنی آن هم از نوع «جری» برای فهم روح تمدن‌ها و به ویژه تمدن اسلامی پیشین و الگوگیری احتمالی در ساخت تمدنی دست بازید. بدین ترتیب، با «جریِ تمدنی» می‌توان از مسائل جزئی تحقق یافته تمدنی گذشته به ویژه تمدن پیشین اسلامی به روح این مسائل و معانی ساری در پس زمینه آنها دست یافت و بر مورد جزئی کنونی و مورد نیاز شرایط حمل کرد. برخی از کارهای فقیهان در فرایند استنباطی ایشان نیز بر اساس همین جری جزئی به جزئی رخ داده است؛ برای نمونه، اینکه فقیهی حکم حليت امری با مصداق خاص در گذشته را به مصداق کنونی آن تسری دهد، بدون اینکه عنوان از موارد منصوص‌العله باشد، در واقع به نوعی «جری» دست زده است. او با توجهی به روح قانون، ویژگی‌های عصري مصداق قانون را ملغی کرده، سپس بر مصداق کنونی تطبیق می دهد. با چنین نگاهی است که می توان رأی دادن در شکل کنونی را با دقت عقلی از دل بیعت در زبان شارع مقدس به دست آورد. البته چون در «جري» جزئی به جزئی منحصر نیست، بلکه گاه تطبیق یک قاعده بر مصداق خاص در میان است که آن را می توان جری کلی به جزئی دانست. آنچه پیش‌تر درباره ویژگی صدرالمتألهین در تأليف هماهنگ و دقیق عناصر سه گانه عقلانیت، معنویت و شریعت گذشت، در واقع به منزله توفيق او در نوعی رسوخ به روح دین به معنای عام باید دانست. از این رو، بازخوانی این تلائم در عصر کنونی و در پدیده‌های خرد و کلان فرهنگی و تمدنی نیز باید «جری» دانسته شود.
یدالله یزدان‌پناه
جهت تفصیل مباحث منابع ذیل معرفی می‌گردد:
📘کتاب "تأملاتی در فلسفه فلسفه اسلامی" نوشته یدالله‌یزدان پناه
📕کتاب "چیستی و نحوه وجود فرهنگ" نوشته یدالله یزدان‌پناه
📗کتاب"مختصات حکمت متعالیه"نوشته یدالله یزدان‌پناه
@goftman_ir
BY گفتمان
Share with your friend now:
tgoop.com/goftman_ir/2461