⭐️«چاله‌های استشراقی پیش‌روی مطالعات مدرن و روشمند قرآن»⭐️خلاصه سخنرانی دکتر زهرا اخوان صراف
✅ارائه شده در اولین همایش بین‌المللی مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن و ششمین همایش ملی اعجاز قرآن اسفند ماه ۱۴۰۰
👤 معرفی از : ملیحه علیزاده بایگی
🔵خاورپژوهانی که از آغاز نیمهٔ دوم قرن بیستم به مطالعات قرآنی پرداختند، به بازنگری مطالعات بر اساس دستاوردهای علوم انسانی معاصر غرب توصیه کردند.
آنان امیدوار بودند که دستاوردهای مدرن کتاب مقدس را به تفسیر قرآن تعمیم دهند. با این حال، نتایجی که از این رویکرد به‌دست آمده، با مختصات قرآن و اهداف آن همخوانی ندارد.
❓ سؤال اصلی پژوهش این است که آیا این روش‌ها می‌تواند در حوزهٔ مطالعات قرآنی به‌کار گرفته شوند؟
❗️ هدف این پژوهش نقد این روش‌ها نیست و یا آنکه فواید آن‌ها نادیده گرفته شود، بلکه هدف اصلی ژرف‌کاوی در روند اصلاح و بازسازی تفسیر مسلمانان در دورهٔ مدرن است .
🖋 مهم‌ترین خصیصهٔ علمی دورهٔ مدرن آن است که دانش‌های بشری از جمله تفسیر و علوم قرآن بازیابی و باززایی شوند.
خاورپژوهان بر این باورند که تفسیر اسلامی فاقد روش علمی است. آنان بی‌اعتباری تفسیر مأثور را به تأثیر گرایش‌های کلامی متأخر و جعل روایات برای اهداف اعتقادی نسبت می‌دهند. همچنین، تفسیر اجتماعی را به دلیل عدم مستند بودن به منابع اولیه و مخالفت‌های اندیشمندان اسلامی با آن، فاقد اعتبار علمی می‌دانند.
💬 توصیهٔ محققان غربی در تفسیر پژوهی، بازنگری در تفسیر قرآن مبتنی براساس داده‌های علوم انسانی معاصر غرب است. این نقص روش‌شناختی به این معنا نیست که قواعد استنباط یا سبک‌های مختلف تفسیر وجود ندارد، بلکه مقصود، عدم وجود الگوریتم‌های مشخص است که مراحل علمی تبدیل الفاظ به معانی را مشخص کند.
🎛 الگوریتم مجموعه‌ای از دستورالعمل‌هاست که به‌ترتیب خاصی اجرا می‌شود تا مسئله‌ای را حل کند. برای درست بودن الگوریتم باید شروع و پایان مشخص، مراحل واضح، زبان دقیق و تمام شرایط مسئله در نظر گرفته شود.
🔗 نقد فرمی که جدیدترین و پرطرفدارترین روش معنایابی کتاب مقدس است و توجه نواندیشان مسلمان را به خود جلب نموده، یک الگوریتم محسوب می‌گردد و دارای ۴ مرحله است:
🔺جداکردن تکه‌های مشخص از متن
تحلیل و تعیین ژانر ادبی آن تکه.
یافتن معنا پس از دانستن ارتباط بین ژانر ادبی و بستر اجتماعی و پیش‌زمینهٔ فرهنگی
طرح پرسش و نتیجه‌گیری
🔺 اُری ر‌ُبین، خاورپژوه یهودی، در تفسیر واژه‌های «مزمل» و «المدثر» در قرآن سه نوع تفسیر ارائه می‌دهد:
🔵تبیین‌های خنثی (لغوی)، ستایشی (که پوشیدن ردا را اقدامی مقدس می‌داند) و مذمتی (که به کسالت و انزوا اشاره دارد). وی معتقد است که در دوران‌های ابتدایی، پوشیدگی پیامبر نشانه ناتوانی وی در ادای رسالت بود، اما بعدها این تفسیر تغییر کرد، همچنین او این پوشیدگی را به کوتاهی در وظیفه پیامبر می‌داند.
🔵نقد این تفسیرها، از دیدگاه مسلمانان، بر این است که پوشیدگی پیامبر نه نشانهٔ سستی، بلکه به‌عنوان واکنشی طبیعی در برابر مسئولیت سنگین رسالت تفسیر می‌شود. در دیدگاه مسلمانان، عتاب‌های قرآن نسبت به پیامبر، جزء مکانیزم عصمت او بوده و هیچ تناقضی با عصمت نداشته است.
🔵بررسی مصداقی مطالعات قرآنی جدید خاورپژوهان آشکار می‌کند که حتی خود آنان در اِعمال این روش‌ها، برای معنایابی موجه آیات موفق نبوده‌اند.
✅پس تحقیقات قرآنی متدیک_روشمند_ خود خاورپژوهان به دلیل آفت بیرونی‌گری یا نقص insider info با دو‌نمود «نقص معرفتی» و «نقص همدلی»، قابل توصیه نیست.
🧠برای ایجاد پیوند میان سنت تفسیری و تفسیر جدید مبتنی بر شکاکیت مدرن، باید به چند پرسش علمی پاسخ داد:
⏺چه کسی و چگونه الگوریتم را طراحی می‌کند؟
⏺چه کسی و با چه معیاری الگوی طراحی شده را ارزش‌سنجی و راستی‌آزمایی می‌کند؟
⏺آیا هر تفسیر منتج از یک اِعمال الگوریتم، معتبر و در راستای مرادات الهی است؟ یا از کجا مطمئن باشیم که خروجی یک الگوریتم دارای اعوجاج و تحریف یا حتی ضدمعنا و مقصود وحیانی نباشد؟
🗣با این اوصاف هر چند ضروری است که مسلمانان در دورهٔ مدرن تفسیر آراء را روشمند کنند اما شتاب‌زدگی و نگرانی برای مدرنیزه کردن تفسیر بر اساس چنین یافته‌هایی، موجه نیست.
🖥 محورهای فراخوان🗓مهلت ارسال چکیده مقالات: ۳۰ آبان ماه ۱۴۰۳
🗓مهلت ارسال اصل مقالات: ۱۵ دی ماه ۱۴۰۳
🖥ارسال مقالات:
https://iciqs.ir⏺ایمیل:
[email protected]🌐کانال تلگرام:
@iciqsconf📱 WhatsApp 📱 Telegram 📱 Webpage ✅ Bale 