tgoop.com/jahatevents/197
Last Update:
📊چگونه اطلاعات درست راجع به هر زمینه تخصصی را جمع‌آوری کنیم؟
(بخش دوم)
بررسی سوال دوم: از کجا خبر دارد؟
سوال مهم بعدی این است که آنها چگونه این آمار را به دست آورده‌اند؟ این سوال حوزه وسیع‌تری را دربرمی‌گیرد که در ادامه بررسی می‌شوند:
(۱) آمارهای مبتنی بر خوداظهاری یا به دست‌آمده از طریق سیستم‌های مکانیزه
آمارها با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژی و صنعت IT و نیز اجبارهای قانونی در یک کشور ممکن است در طول زمان به صورت مکانیزه جمع‌آوری شوند، در این صورت آمارها با سرعت و دقت بیشتری نسبت به آمارهای مبتنی بر مراجعه خانه به خانه و خوداظهاری بدست خواهند آمد. در آمارهای مبتنی بر خوداظهاری مردم به عمد یا سهوا ممکن است که واقعیات را تغییر دهند؛ مثلا اینکه در منطقه‌ای درآمد مردم چقدر است، به راحتی در بسیاری از کشورها با مراجعه به اداره مالیات قابل حصول است زیرا در این کشورها، سیستم‌های پیشرفته نظارت بر درآمد، احتمال دروغگویی و پنهانکاری برای پرداخت کمتر مالیات را به شدت کم کرده است و اطلاعات همین سازمان می‌تواند مبنای دستیابی به آمار درآمد مردم یک منطقه باشد.
یک بخش دیگر از اشتباه در آمارهای مبتنی بر خوداظهاری در ساده‌سازی و رند کردن اطلاعات توسط فرد جواب‌دهنده است مثلا در تحقیقی نشان داده شده بود که تعداد افراد ۳۰ ساله کشور بسیار بیش از افراد ۲۹ و یا ۳۱ ساله است. اگر از کسی بپرسیم چند ساله است ممکن است که او دچار تردید شود که سنی را بگوید که تمام شده و یا سنی که تازه شروع کرده است. در ضمن وقتی موضوعی اهمیت ندارد، معمولا افراد به سوالات جواب غیر‌دقیق میدهند و ممکن است که سن خود را رند کنند؛ در این مورد خاص که آمار سنی کل کشور نیاز است راه بهتر و مطمئن‌تر رجوع به شناسنامه افراد و یا بانک اطلاعاتی اداره ثبت احوال است. اما اگر همین آمار برای یک منطقه خاص در ایران مورد نیاز باشد و سیستم مکانیزه‌ای نیز برای گرفتن آمار مردم ساکن آن منطقه وجود نداشته باشد، دوباره راهی جز مراجعه خانه به خانه وجود نخواهد داشت.
اما حالا که قرار شد برای آمارگیری به درب خانه‌ها مراجعه شود، مسئله نحوه آمارگیری و در راس همه «انتخاب نمونه آماری» مهم می‌شود.
(۲) انتخاب نمونه آماری چگونه بوده است؟
انتخاب نادرست نمونه آماری ساده‌ترین و رایج‌ترین ترفند برای جهت‌دار و مغرضانه‌کردن آمار است. در مورد نمونه آماری باید دو سوال را همیشه پرسید:
سوال اول: آیا نمونه به اندازه کافی بزرگ هست که بتواند نتایج را پشتیبانی کند؟
سوال دوم: آیا انتخاب نمونه آماری به شکل تصادفی بوده و یا انتخاب نمونه به شکل خاصی هدایت شده تا جواب حاصل از آمارگیری نیز در جهت خاصی باشد؟
(۳) سوالات چه بوده‌اند و چگونه پرسیده شده‌اند؟
می‌توان سوالی را به طرز خاصی پرسید تا ذهنیت جواب‌دهنده به شکلی تغییر کند که جواب دلخواه ما را بدهد، مثلا اشاره به مسئله مالیات قبل از پرسیدن سوال از درآمد افراد این اثر را دارد. به راحتی می‌توان دید که اگر سوالات و نوع پرسیدن آنها جهت‌دار باشد، جواب‌ها نیز جهت‌دار خواهند شد.
اگر این نکات در مورد نمونه آماری و جمع آوری آمار لحاظ شوند، حالا سوال سوم مطرح می‌شود و اینکه چه چیزهایی پنهان شده اند.
بررسی سوال سوم: چه چیزی از قلم افتاده و یا پنهان شده است؟
«پنهانکاری» وقتی باعث شود که واقعیات و ذهنیت مخاطب عوض شود نوعی «دروغگویی» است. روش‌های پنهانکاری در آمار نیز متعدد هستند که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
(۱) پنهان کردن اطلاعات حاشیه‌ای آمارها
یک روش مرسوم در پنهانکاری، پنهان کردن حقایق حاشیه‌ای یک آمار است به طوری که عدم بیان آنها باعث شود برداشت و نتیجه‌گیری از آمار اصلی کاملا تغییر کند. مثلا افزایش دستگیری دزدها لزوما به معنای افزایش دزدی نیست بلکه شاید در اثر اجرای برنامه ضربتی برخورد با دزدی باشد. نادیده گرفتن این حقیقت سبب این نتیجه می‌شود که نیروی پلیس در برخورد با دزدان کم‌کاری کرده است و به همین دلیل تعداد آنها زیاد شده است.
(۲) میانگین گرفتن
میانگین حسابی گرفتن روش پرطرفدار دیگری برای پوشاندن پراکندگی و تفاوت زیاد بین اعداد است. مثلا شرکتی برای اینکه نشان دهد تا چه حد بین سرمایه‌گذاران خرد در بازار محبوب است آماری ارائه کرد که نشان میداد ۳۰۰۳ نفر سهامدار شرکت هستند؛ یعنی به طور میانگین ۷۲۳ سهم به ازای هر نفر، اما اگر به جزییات لیست سهامداران شرکت و میزان سهم آنها دقت شود مشخص می‌شود که تقریبا ۸۰ درصد سهام شرکت در دستان فقط ۳ نفر سهامدار عمده است و مابقی سهام شرکت بین ۳۰۰۰ نفر تقسیم شده است.
ادامه دارد ...
📚برگرفته از بخش‌هایی از کتاب «چگونه با آمار دروغ بگوییم؟»
#جهت
#چهارمین_دوره
#پژوهشگری
🌐جهت را دنبال کنید!
BY جهت
Share with your friend now:
tgoop.com/jahatevents/197