کتابخانه پاکدینی (کتابهای احمد کسروی و یاران او)

Forwarded from پاکدینی ـ احمد کسروی

📖 دفتر «در پیرامون شعر و صوفیگری»

🖌 احمد کسروی

🔸 دلبر پنداری (یک از پنج)


صورت شگفتی را که در شماره‌ی پیش آورده بودیم و اینک در این شماره دوباره می‌آوریم باید دانست که این صورت یادگار و شاهکار میرزا علی‌اکبر صابر شاعر مشهور قفقاز است. صابر که اکنون در باکو تندیس (مجسمه) برای او بر پا کرده‌اند از آغاز جوانی گرفتار شعرهای بیهوده بوده و سالها آن راه گمراهی را می‌پیموده تا سپس خطای خود را دریافته از آن راه برمی‌گردد و این زمان شعرهای پرمغزی با زبان ساده‌ی ترکی در زمینه‌ی خرده‌گیری بر عادتهای ناپسند و کارهای نازیبا می‌سرود و در روزنامه‌ی مشهور ملا نصرالدین چاپ می‌کرد که می‌توان گفت : سودمندترین بخش ملا نصرالدین شعرهای او بود. نیز می‌توان گفت که آن شعرها بهترین اثر را بمردم می‌نمود.

نسیم شمال تهران بسیاری از شعرهای صابر [1] را ترجمه می‌کرد ولی باید گفت این کجا و آن کجا. کسانی اگر زبان ترکی قفقازی را می‌فهمند می‌دانند که شعرهای صابر [2]2 ارج و اثر دیگری را داراست.

یکی از کارهای شاعر قفقاز همین است که غزلی به پیروی شعرای ایران سروده و در آن بیشتر تشبیه‌ها را که شعرای ما معمول دارند گرد آورده و سپس از رویهم‌رفته‌ی آن تشبیه‌ها صورتی با قلم نقاشی پدید آورده که از شگفتترین صورتهاست و آن همین است که ما از دیوان صابر [3]3 برداشته و در پیمان چاپ می‌نماییم.

غرض ما از این کار دو چیز بود : یکی آنکه ذوق خوانندگان را بسنجیم دیگری آنکه بآقایان شعرای غزلسرا نشان بدهیم که این کار ایشان پررسوا شده و خود مایه‌ی ریشخند دور و نزدیک گردیده و خواستار شویم که این رشته را رها کرده و قدر آن جُربُزه‌ی[استعداد] خدادادی را دانسته در زمینه‌های سودمند سخنوری کنند. ...

نخست شعرهای خود صابر سپس شعرهای آقای منصور و ادیب توسی و سپس این نگارشها را می‌آوریم :


1ـ گفته‌ی صابر :

ای آلنک آی یوزون گونش ای قاشلارک کمان!

جیران گوزک قارشقه خطک کاکلک ایلان!

آلما چنه‌ک چنه‌کده زنخدان درین قویو

کپریکلرک قامش دوداقک بال تنک کتان

بوینوک صراحی بوی بوخونک براوجا چنار

اندامک آق گوموش یگاقک قرمزی انار

خالک یوزکده بوغدا باشکده ساچک غراب

قاه... قاه... غریبه گولمه لی سن خانمان خراب!

2ـ سروده‌ی آقای منصور : (باصل ترکی بسیار نزدیک رفته)

آن صورتی که بود به پیمان راستان آن صورتست دلبر موهوم شاعران

نادیده ناشناخته توصیف کرده‌اند این خلقت عجیب بصد منطق و بیان

از بهر آنکه خوب شناسیم چیست او اشعار ذیل شرح کند رمز داستان /

خورشید روی ماه جبین ابروان کمان آهو دو چشم مور خط و مار گیسوان

سیب است چانه و بزنخدانش چاه ژرف مژگان چو تیر لب عسل و جسم چون کتان

گردن صراحی قامت و بالای وی چنار گونه چو نار سرخی و اندام سیم دان

خالش بروی گندم و زلفش بسر چو زاغ آخ آخ چه مضحک است خود این یار دل‌ستان /

آیا نگشته وقت که گویندگان ما زین گفته‌های پوچ نیارند بر زبان؟

تقلید نحس را بنمایند پایمال پیدا کنند یکسره عنوان شایگان

طبع بلند موهبت کردگار پاک اشعار نغز آرد و گفتار بخردان

تبریز ، منصور



🔹 پانوشتها :

1 و 2 و 3ـ اصل (باشتباه) : «صائب».


🌸

www.tgoop.com/kasravi_ahmad/1668

263 viewsMar 9 at 14:38

📖 دفتر «در پیرامون شعر و صوفیگری»

🖌 احمد کسروی

🔸 دلبر پنداری (یک از پنج)


صورت شگفتی را که در شماره‌ی پیش آورده بودیم و اینک در این شماره دوباره می‌آوریم باید دانست که این صورت یادگار و شاهکار میرزا علی‌اکبر صابر شاعر مشهور قفقاز است. صابر که اکنون در باکو تندیس (مجسمه) برای او بر پا کرده‌اند از آغاز جوانی گرفتار شعرهای بیهوده بوده و سالها آن راه گمراهی را می‌پیموده تا سپس خطای خود را دریافته از آن راه برمی‌گردد و این زمان شعرهای پرمغزی با زبان ساده‌ی ترکی در زمینه‌ی خرده‌گیری بر عادتهای ناپسند و کارهای نازیبا می‌سرود و در روزنامه‌ی مشهور ملا نصرالدین چاپ می‌کرد که می‌توان گفت : سودمندترین بخش ملا نصرالدین شعرهای او بود. نیز می‌توان گفت که آن شعرها بهترین اثر را بمردم می‌نمود.

نسیم شمال تهران بسیاری از شعرهای صابر [1] را ترجمه می‌کرد ولی باید گفت این کجا و آن کجا. کسانی اگر زبان ترکی قفقازی را می‌فهمند می‌دانند که شعرهای صابر [2]2 ارج و اثر دیگری را داراست.

یکی از کارهای شاعر قفقاز همین است که غزلی به پیروی شعرای ایران سروده و در آن بیشتر تشبیه‌ها را که شعرای ما معمول دارند گرد آورده و سپس از رویهم‌رفته‌ی آن تشبیه‌ها صورتی با قلم نقاشی پدید آورده که از شگفتترین صورتهاست و آن همین است که ما از دیوان صابر [3]3 برداشته و در پیمان چاپ می‌نماییم.

غرض ما از این کار دو چیز بود : یکی آنکه ذوق خوانندگان را بسنجیم دیگری آنکه بآقایان شعرای غزلسرا نشان بدهیم که این کار ایشان پررسوا شده و خود مایه‌ی ریشخند دور و نزدیک گردیده و خواستار شویم که این رشته را رها کرده و قدر آن جُربُزه‌ی[استعداد] خدادادی را دانسته در زمینه‌های سودمند سخنوری کنند. ...

نخست شعرهای خود صابر سپس شعرهای آقای منصور و ادیب توسی و سپس این نگارشها را می‌آوریم :


1ـ گفته‌ی صابر :

ای آلنک آی یوزون گونش ای قاشلارک کمان!

جیران گوزک قارشقه خطک کاکلک ایلان!

آلما چنه‌ک چنه‌کده زنخدان درین قویو

کپریکلرک قامش دوداقک بال تنک کتان

بوینوک صراحی بوی بوخونک براوجا چنار

اندامک آق گوموش یگاقک قرمزی انار

خالک یوزکده بوغدا باشکده ساچک غراب

قاه... قاه... غریبه گولمه لی سن خانمان خراب!

2ـ سروده‌ی آقای منصور : (باصل ترکی بسیار نزدیک رفته)

آن صورتی که بود به پیمان راستان آن صورتست دلبر موهوم شاعران

نادیده ناشناخته توصیف کرده‌اند این خلقت عجیب بصد منطق و بیان

از بهر آنکه خوب شناسیم چیست او اشعار ذیل شرح کند رمز داستان /

خورشید روی ماه جبین ابروان کمان آهو دو چشم مور خط و مار گیسوان

سیب است چانه و بزنخدانش چاه ژرف مژگان چو تیر لب عسل و جسم چون کتان

گردن صراحی قامت و بالای وی چنار گونه چو نار سرخی و اندام سیم دان

خالش بروی گندم و زلفش بسر چو زاغ آخ آخ چه مضحک است خود این یار دل‌ستان /

آیا نگشته وقت که گویندگان ما زین گفته‌های پوچ نیارند بر زبان؟

تقلید نحس را بنمایند پایمال پیدا کنند یکسره عنوان شایگان

طبع بلند موهبت کردگار پاک اشعار نغز آرد و گفتار بخردان

تبریز ، منصور



🔹 پانوشتها :

1 و 2 و 3ـ اصل (باشتباه) : «صائب».


🌸

BY کتابخانه پاکدینی (کتابهای احمد کسروی و یاران او)