tgoop.com/kotob_sh/841
Last Update:
بسم الله الرحمن الرحیم
🟢عرضه ی خطبه ی فدکیه بر امام هادی علیه السلام در کهن ترین دستنوشته ی خطبه
🔖پیش از این اجمالی از مجموعه اوراقی بسیار کهن (از حدود سده ۵) در مجموعه جنیزه که مشتمل بر خطبه فدکیّه بود معرّفی شد.بنده به تصویر کامل این اوراق دسترسی نداشتم، تا این که بحمد الله تعالی یکی از اعضای گرامی جناب آقای میثم شهبازی پیگیر شده و تصاویر با کیفیّتی از این هشت برگ مرحمت نمودند که ان شاء الله به زودی تمامی آنها ارسال خواهد شد. ابتدا قدری به خصوصیّات دقیق تر آن بپردازیم.
🔹نقل خطبه ی فدکیّه در این برگه های پراکنده، با دیگر نقل ها تفاوتی اجمالی داشته و از طریق جدید و منحصر به فردی رسیده است. متأسفانه یک یا دو برگ از ابتدای خطبه افتاده و اسناد کامل آن دانسته نیست (شروع از [وأشهد أن محمدا] عبده و رسوله...)؛ ولی انتهای آن قطعه ی بسیار مهم و ارزنده ای دارد که هم خاستگاه آن را روشن کرده و هم بر اعتبار آن می افزاید.عبارت چنین است:
✔️«قال بن مزید: و قرأت هذا الحدیث أنا وعبد الله بن الحسين بن سعد القطربلي علی علي بن محمد بن علي بن موسی الرضا عليهم السلام، فلم يُنكر منه شيئاً إلّا أنّه قال لنا: كان ابن عبّاس رحمه الله يقرأ: لقد جاءكم رسول من أنفسكم».
🔸پس دو راوی خطبه، آن را بر امام هادی علیه السلام عرضه نموده و این متن، مورد تأیید ایشان قرار گرفته است.چنین عرضه ای در مورد خطبه فدکیّه در هیچ مصدر دیگر یافت نشده و از این جهت اهمیت فوق العاده ی بازپژوهی این متن دانسته می شود.
ابتدا لازمست این دو راوی را شناسایی کنیم. قطربلی (م۲۹۲) در آثار عامّه از مورّخین و ادبای شناخته شده بوده و نقل های متعدّدی از وی در کتب تاریخ و ادب به چشم می خورد، در عین حال تنها اثری که از وی در کتب شیعه می بینیم، ترجمه ی مختصریست که در رجال نجاشی بیان شده:
«عبد الله بن الحسين بن سعد القطربلي أبو محمد الكاتب.كان من خواصّ سيدنا أبي محمد عليه السلام. قرأ على ثعلب، و كان من وجوه أهل الأدب. له كتاب التاريخ».
اما مقصود از ابن مزید، باید محمد بن مزید معروف به ابن ابی الأزهر (م۳۲۵) باشد که با قطربلی در نگاشتن کتاب تاریخ همکاری می کرده و در واقع این کتاب را به هر دو نسبت می دهند.(شذرات من کتب مفقودة فی التاریخ/۲۵). نام وی در اسناد تعدادی از روایات شیعی نیز ذکر شده و شیخ طوسی نیز چنین وی را معرفی می کند:
«محمد بن مزيد بن محمود بن أبي الأزهر البوسنجي النحوي، روى عن يعقوب بن يزيد، روى عنه أبو المفضل.» (رجال الطوسی/۲۲۴)
🔹توضیحی در مورد کلام امام هادی علیه السلام در مورد قرائت آیه ی شریفه:
این عبارت ناظر به آیه ی کریمه {لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ حَريصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنينَ رَؤُفٌ رَحيم}(التوبة/۱۹۸) است که در ابتدای این خطبه ی شریفه فرموده اند. با توجه به برخی متون شیعی گویا قرائت اهل بیت علیهم السلام در کلمه ی (أنفسکم) در اینجا به فتح فاء بوده (أنفَسِکُم) که از ریشه ی نفاست به معنای شرافت و ارزشمندی است، یعنی: (رسولی برایتان آمد که از ارزنده ترین شما بود. این قرائت از ابن عبّاس نیز نقل شده است.
به نظر می رسد راوی در هنگام عرضه، آیه را بنابر قرائت مشهور خوانده و امام علیه السلام سخن وی را تصحیح نموده و در عین حال برای اینکه راوی از قرائت خلاف مشهور تعجّب نکند آن را به ابن عبّاس نسبت می دهند. نکته ی جالب این که در زمخشری (الکشاف ۱/۴۳۵) این قرائت را از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و حضرت فاطمه (علیها السلام) نقل می کند! در هیچ مورد دیگری دیده نشده از ایشان (سلام الله علیها) قرائتی نقل شود و می توان مطمئن بود که این قرائت در هنگام بیان خطبه ی فدکیه از ایشان شنیده شده است.
@kotob_sh
BY آثار کهن شیعه
Share with your friend now:
tgoop.com/kotob_sh/841