tgoop.com/kurdishbookhouse/1082
Last Update:
📘چەمکی ئەوی تر لە ڕوانگەی لێڤیناسەوە و ڕەنگدانەوەی لە ڕۆمانی "بەردینە"دا
✍ #سارا_خه‌نشا
▫️دوای شەڕی جیهانیی دووەم، چەمکی "مرۆڤی تر" شوێنێکی نوێی لە فەلسەفەی ڕوژاوادا بە خۆیەوە بینی. پرسی بەرەوڕووبوونەوەی مرۆڤ لەگەڵ مرۆڤێکی تر، گەڵاڵەی تیۆریی "ئەوی تر"ی لێ کەوتەوە کە ئەنجامەکەی بە بابەتەکی ئەخلاقی و ئاکاری دەگات. لە ئاراستەی ئەم گۆڕانکارییە ئاکارییانەدا #لێڤیناس ڕاستیی بوونی ئەوی تر دێنێتە ئاراوە، کە بوون و شوێنی لە ژیان و شوناس و هەستەکانماندا لەچارنەهاتووە.
▫️بە پێی ئەو پۆلێنەی کە د. #ڕەهبەر_مەحموودزادە لە (ئافاقی شیعری نالیدا) لە باسی بەرەوڕووبوونەوە لەگەڵ ئەوی تردا بەگشتی دەکرێ بیر لە چوار ستراتێژیی جیاواز بکەینەوە، کە بریتین لە:
ئـ) سڕینەوەی ئەوی تر
ب) ئاسیمیلەکردن و تواندنەوەی شوناسی ئەوی تر لەنێو شوناسی خۆدا
ج) داخستنی دەرگای پێوەندی لەگەڵ ئەوی تر
د) سازکردنی پێوەندی لەگەڵ ئەوی تر
▫️لە ستراتێژیی یەکەمدا سیاسەتی پاکتاوی ڕەگەزی و قڕکردن بەکار دەهێنرێ. لە ستراتێژیی دووەمدا ئەوی تر بە شێوەیەکی فیزیکی ناسڕێتەوە بەڵام هەوڵ دەدرێ شوناس و هەوێتییەکەی لەنێو شوناسێکی دیکەدا بتوێندرێتەوە. لە ستراتێژیی سێیەمدا ئەوی تر پاکتاو ناکرێ و نە هەوڵ بۆ توانەوەی شوناسەکەی دەدرێ. بەڵام دەرگای پێوەندیشی بەسەردا دادەخرێت. سیاسەتی دەرگاداخستن بەسەر ئەوی دیدا درەنگ یان زوو دەگات بە سیاسەتی سڕینەوەی شوناسی ئەوی دی یان سڕینەوەی خودی ئەوی دی.
▫️یەکێک لە بابەتە سەرەکییەکانی ڕۆمانی "بەردینە" ئەوی ترە. لە ڕاستیدا نووسەر بە نووسینی ئەم ڕۆمانە دەیهەوێت تیشک بخاتە سەر ئەم ڕاستییە کە لەبەرچاونەگرتنی "ئەوی تر" و دابەزاندنی بە "خۆ" یان "هەر ئەو"، چۆن دەتوانێت بوارەکانی دابەزینی ئەخلاقی و ئاکاری تاکەکان بەدی بێنێت.
▫️بە وتەی (د. مەحموودزادە): " "زمانی لەهجەدار" هێمایەکە بۆ ئەو دۆخە. من ئەگەر قەرارە بە زمانی تۆ بخوێنم و بە زمانی تۆ بنووسم دوو مەرج نابێ پشت‌گوێ بخرێن: مەرجی یەکەم ئەوەیە من بتوانم بە زمانی خۆشم بخوێنم و زمانی تۆ من کپ نەکا. مەرجی دووەم ئەوەیە کاتێک من زمانی تۆ دەخوێنم، قەرار نییە"من" ببم بە "تۆ". من ئەگەر زمانی تۆش بەکار بێنم بە لەهجەی خۆمەوە دێمە ناو زمانی تۆوە. بە لەهجەی خۆمەوە واتە بە شوناسی خۆمەوە."
▫️#هیدایەتی زمان و ئەوی تر و گرینگیی ئەم بابەتە و چۆنیەتیی هەڵسوکەوتی کڵاوسووران لەگەڵ زمانی ئەوی تر بەم شێوەیە وێنا دەکات و لە لاپەڕەی (٦٨-٦٩)دا دەگێڕێتەوە: "هێندێک لە حەرفانی قورئان وەک حاء و قاف و عەین و غەین، منداڵانی مەکتەب، نەیاندەتوانی بیڵێن، ئەمن بەڕەوانی دەمگوتن." زۆر جاران لە مەتکەب یانە دەرین‌ماڵی خۆ شتێکم دەگۆت منداڵان بە قسەی من قاقا دەخەنین و ئەمن بەقین دەبووم و دەمگۆت باشە ئەوانە بۆ گاڵتەم پێ دەکەن؟" "دوای ئەو جارە، دایکم وەک پێشوو لە دەروون‌ماڵی خۆ تەنێ بە زمانی حەجەمی دەدوا و قسانی دەکرد، ئەمن سەیر دەمام." "گۆتم: "دایە بۆچی وەک پێشوو لە دەروون‌ماڵی خۆمان قسە ناکەی؟" گۆتی: "بتمرم لە بەری، دا وەک منداڵانی دی زمانت ڕەوان بێ و چ کەس چیدی نەتوانن تیز و گەپت باوێنێ." "بەقین بووم و مانم گرت؛ گۆتم: "تەقا بە حەجەمی قسان بکەی وسکت دەکەم و چ ناڵیم." هەر وەک لە دێڕانەدا دەبینین ئەم بەرەوڕووبوونەوەیە لەگەڵ زمانی ئەوی تر نەتەنیا هیچ یەک لە مەرجەکانی ئەخلاق ناگرێتەوە بەڵکوو لەوپەڕێ بێئەخلاقییەوە ڕووی دەدات. تەنانەت کاتێک گودروون وەک ئەوی تر بۆ پێکهێنانی پێوەندیی لەنێوان خۆی و سەیدا و هاوپۆلییەکانی ئامادەیە بە شێوەیەی ئەوان قورئان بخوێنێتەوە و بدوێت، سەیدا ڕێگەی پێ نادات و نەتەنیا وەک سووژەیەک ڕێز لە لەسەرتریی ئەوی تر و بوونی ناگرێت بەڵکوو بەوپەڕی بێڕێزی و سووکوچرووکردنی گودروون و هەڵسوکەوتێکی نامرۆڤانە تەنانەت وەک مرۆڤێکی ئاساییش هەڵسوکەوتی لەگەڵ ناکات؛ هەر وەک لە لاپەڕەی (٧٣)دا بۆمان دەگێڕێتەوە: "هەر گۆتم بیسمیلاهی ڕەهمانە ڕەهیم، سەیدا بە شووڵم وەرگەڕایە و سەروچاوی چ نەهێشتم، گۆتی" "نا نا، دین‌ترۆزی! حەقی ئەوەت نییە! وەک ئێمەی نەخوونی شەیتان! وەک شەیتان و جندییانی وەخینە." تەنانەت هاوپۆلییەکانیشی بە ناوی خۆی بانگیان نەدەکرد و هەر وەک لە لاپەڕەکانی (٧٠، ٧٢ و ٧٦) ئاماژەی پێ کردووە بە بێچووەمار و بێچووەجند ناویان دەهێنا. لە لاپەڕەی (٧٦)وە لە زمانی گودروونەوە بۆمان دەگێڕێتەوە: "زارۆیان بە هۆیت هۆیت و بێچووەجند و بێچووەمار وەدوام دەکەوتن."
🔻درێژەی بابەت... (Zêdetir Bixwîne)
🌐 http://kurdishbookhouse.com/ku/100-1009/
#اختصاصی_خانه_کتاب_کردی
■ببنە ئەندامی "ماڵی کتێبی کوردی":
▪️ @kurdishbookhouse
🌎 پایگاه خبری خانهٔ کتاب كُردی
BY Kurdish Book House
Share with your friend now:
tgoop.com/kurdishbookhouse/1082