tgoop.com/mghlte/1076
Last Update:
💠آیا واقعیت نسبی است؟💠
در باب #نسبی_گرایی معرفت‌شناختی در فلسفه علم
(بخش اول)
▪️واقعیت چیست؟
▪️چیزی است که من درک می‌کنم یا جایی مستقل از ادراک من
▪️جایی بیرون از ذهن وجود دارد؟
این پرسشی است که از هزاران‌سال پیش تاکنون ذهن فیلسوفان را به خود مشغول کرده است.
این بحث مناقشه‌برانگیز در طول تاریخ تحولات بسیاری را تجربه کرده و البته هنوز به هیچ نتیجه قطعی‌ای نرسیده است و شاید هرگز هم پایانی نداشته باشد.
هوای امروز ممکن است از دیدگاه یکی سرد و از نگاه دیگری گرم باشد. یک وزنه ممکن است برای یک نفر سبک و برای دیگری بی‌نهایت سنگین باشد.
یک زمان مشخص ممکن است از نظر من بسیار کوتاه و از دید دیگری طولانی ارزیابی شود.
خوشبختی و بدبختی، دوری و نزدیکی، کمی و زیادی، حتی فقر و غنا نیز از جمله مفاهیمی هستند که ممکن است بر سر آنها توافق وجود نداشته باشد.
از نظر تاریخی ریشه این بحث را می‌توان در سوفیست‌های یونان باستان جست‌وجو کرد. از دید سوفیست‌ها این مسئله که یک چیز برای یک نفر شیرین و برای دیگری تلخ است؛ اینکه چیزی برای کسی زیباست و برای دیگری زشت، نشان‌دهنده آن است که معرفت مطلق وجود ندارد.
#پروتاگوراس می‌گوید: «انسان معیار همه‌چیز است».
از این سخن این‌گونه برمی‌آید که معیار و محک معرفت، انسان است. یعنی ممکن است یک نظریه برای یک نفر صادق و برای دیگری کاذب باشد.
اما در دهه‌های اخیر به‌خصوص پس از جنگ جهانی دوم فضای فکری جدیدی علیه پوزیتیویسم به‌عنوان مشرب فکری غالب ایجاد شد.
نهضت فکری این دهه‌ها از کارهای فیلسوفانی مانند #کواین و همچنین #همپل برخاسته بود و فلسفه علم وارد مرحله‌ای شد که می‌توان آن را #پساپوزیتیویسم نامید.
دیدگاه‌هایی که مبنای آن نسبی‌گرایی در #معرفت است.
محور اصلی این بحث‌ها فیلسوف علم آمریکایی، توماس #کوهن بود که در برابر فلسفه علم پوزیتیویستی؛ دیدگاه جدیدی را طرح کرد.
اما دقیقا همین‌جاست که با یک مشکل بزرگ و یک چالش عظیم فکری مواجه می‌شویم. مدل «توماس کوهن» نقطه عطفی بود برای ورود فلسفه به حوزه‌های دیگر فکری. متفکران بسیاری از ادبیات گرفته تا شعر، علوم اجتماعی، تاریخ، روان‌شناسی و بسیاری از رشته‌های دیگر تحت‌تأثیر مدل «توماس کوهن» قرار گرفتند و سعی کردند پای تحولات فلسفه علم را به حوزه تخصصی خود باز کنند.
به‌تدریج مفاهیمی مانند « #قیاس_ناپذیری یا #قطعیت_ناپذیری که در بستر تحولات فلسفه علم شکل گرفته بود به حوزه‌های خارج از تخصص فلسفه وارد شد و به تعبیر لری لودان در کتاب علم و نسبیت‌گرایی، عده‌ای نتایجی را از فلسفه علم دزدیده و آن را برای کمک به آرمان‌های سیاسی و اجتماعی به کار برده‌اند.
بسیاری از متفکران معاصر مسحور این دیدگاه شدند و باز هم به تعبیر #لودان ایده مهم‌بودن امور واقع و شواهد تجربی جای خود را به این ایده داد که همه‌چیز به علائق و چشم‌اندازهای سوبژکتیو یا ذهنی خلاصه می‌شود و این جابه‌جایی بارزترین و زیانبارترین جلوه ضدیت با عقل در زمان ما به‌شمار می‌رود.
https://www.tgoop.com/mghlte
ادامه
BY مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری
Share with your friend now:
tgoop.com/mghlte/1076