مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری

مغالطه شماره ۵

💠 واژه های مبهم💠

کتاب های انگلیسی این مغالطه با نام hedging شناخته می‌شوند که به معنای پرچین و حصار و نرده زدن به دور یک باغ میوه یا مزرعه است تا محصولات آن محفوظ بماند.

اما هدگینگ به عنوان یک مغالطه به این معناست که ما سخن خود را چنان در پرده‌ای از ابهام بگوییم که بتوانیم در پناه آن قرار بگیریم و بدین ترتیب از هر اعتراض و انتقاد محفوظ و مصون بمانیم.
این مغالطه در جایی است که گوینده یا نویسنده از لغات و واژه هایی استفاده کنند که به علت ابهام و عدم تَعیُّن ؟ سخن او را غیر قابل نقد نماید به این ترتیب که در هر شرایطی بتواند ادعا کند سخن او هنوز صحیح و پابرجاست و به این وسیله خود را از هر اعتراض و انتقادی مصون بدارد.
مثلا وقتی آمریکا اعلام کند:
ما در کشورهای دیگر مداخله نظامی تمام عیار نمی‌کنیم ، ولی در شرایط خاص جنگ محدود را می‌پذیریم . می‌گوییم ، این سخنان مبهم و مقاومت نشان می‌دهد زیرا اگر دامنه جنگ به هر میزان گسترش یابد که این یک جنگ محدود است .

مثال :
من گفته بودم که خرج این مهمانی مبلغ معقولی خواهد بود و مسلما با توجه به مهمانی انجام شده این مقدار کاملا معقول است.

برخی واژه های مبهم صفات نسبی هستند ، مانند دور و نزدیک ، کوچک و بزرگ و ...
مثلا میگوییم: قم یکی از شهرهای نزدیک تهران است ، در حالی که فاصله آن ها ۱۴۰ کیلومتر است.
از آن سو به وسایل کنترل کننده دستگاههای الکترونیکی مانند رادیو و تلویزیون که جدا از اصل آن دستگاه باشد وسیله کنترل از راه دور می گوییم اگرچه کنترل است از راه یک متری صورت میگیرد.

معنای نسبی بودن صفاتی مانند دور و نزدیک کوچک و بزرگ ارزان کلان و غیره
و استفاده از این صفات نسبی امکان ارتکاب مغالطه توسل به واژه های مبهم را زیاد میکند کمیات مبهم مانند زیاد ، اندک ، خیلی ، کم و غیره ارزان ، گران
در مقابل کمیات معینی مانند ۳۱۳ ، ۵ ، ۴ ، ۱، ۷۲ درصد و غیره ابزار رایجی برای استفاده از

این مغالطه هستند.
مثلا کسی ادعا می‌کند که پول کمی دارد و بعد از تحقیق معلوم می‌شود که ۵۰۰ میلیون تومان دارد.
چنان کسی در مقابل اعتراض دیگران می‌تواند بگوید ۵۰۰ میلیون تومان که پولی نیست .یک خانه مناسب هم با آن نمی توان خرید.
( باید اول معلوم شود که معنای خانه مناسب چیست ؟)
از آن طرف ممکن است کسی بگوید : پول زیادی دارم و معلوم شود که مثلا ۲۰ هزار تومان پول داشته است ،بعد بگوید با ۲۰ هزار تومان می توان صد بار تلفن زد ، مگر کم پولی است؟
علت مغالطه در اینجا این است که ما با الفاظ و مفاهیم نامعین سر و کار داریم که همین عدم تعین باعث می شود که صدق و کذب و مطابقت و عدم مطابقت با واقع تعریف نشده باقی بماند ، یعنی سخن ما طوری است که اگر بخواهیم از آن دفاع کنیم امر واقع و آنچه اتفاق می‌افتد هر چه باشد سخن ما با آن قابل انطباق خواهد بود.

البته باید توجه داشت که استفاده از واژه های مبهم ( صفات نسبی ، کمیات نامعین و غیره ) در هر شرایطی مغالطه نیست. زیرا در بسیاری از موارد ، استعمال این کلمات مشکلی ایجاد نمی‌کند.
مثلاً وقتی گفته می‌شود روزهای کمی از سال در تهران هوا بارانیست ش اگرچه روشن نیست که دقیقا چند درصد روزهای سال بارانی است. اما فی الجمله می توان پذیرفت که درصد کمی از روزها هوای تهران بارانی است .

مغالطی بودن استفاده از واژه های مبهم وقتی است که گوینده با استفاده از چنین واژه‌هایی خبری بدهد و قصد این باشد که وقتی امرِ واقعِ مربوطِ به خبرِ او محقق شد ، بتواند امر خارجی را هرچه باشد در ابهام کلام خود بگنجاند و سخن سابقه خود را صادق جلوه دهد و بدین ترتیب خود را از هر اعتراض و ایرادی مصون بدارد.

ادامه

Telegram

مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری (منطق - فلسفه علم - تفکرنقاد)

ادامه مغالطه توضیح واژه های مبهم

نوستراداموس پزشک فرانسوی که در قرن شانزدهم میلادی می‌زیسته و ادعای پیشگویی داشته است ، مجموعه سروده هایی دارد که به عنوان پیش گویی های نستراداموس معروف است و به زبانهای مختلف و از جمله فارسی همراه با شرح آن ترجمه شده است…

www.tgoop.com/mghlte/448

261 viewsedited  May 28, 2019 at 13:26

مغالطه شماره ۵

💠 واژه های مبهم💠

کتاب های انگلیسی این مغالطه با نام hedging شناخته می‌شوند که به معنای پرچین و حصار و نرده زدن به دور یک باغ میوه یا مزرعه است تا محصولات آن محفوظ بماند.

اما هدگینگ به عنوان یک مغالطه به این معناست که ما سخن خود را چنان در پرده‌ای از ابهام بگوییم که بتوانیم در پناه آن قرار بگیریم و بدین ترتیب از هر اعتراض و انتقاد محفوظ و مصون بمانیم.
این مغالطه در جایی است که گوینده یا نویسنده از لغات و واژه هایی استفاده کنند که به علت ابهام و عدم تَعیُّن ؟ سخن او را غیر قابل نقد نماید به این ترتیب که در هر شرایطی بتواند ادعا کند سخن او هنوز صحیح و پابرجاست و به این وسیله خود را از هر اعتراض و انتقادی مصون بدارد.
مثلا وقتی آمریکا اعلام کند:
ما در کشورهای دیگر مداخله نظامی تمام عیار نمی‌کنیم ، ولی در شرایط خاص جنگ محدود را می‌پذیریم . می‌گوییم ، این سخنان مبهم و مقاومت نشان می‌دهد زیرا اگر دامنه جنگ به هر میزان گسترش یابد که این یک جنگ محدود است .

مثال :
من گفته بودم که خرج این مهمانی مبلغ معقولی خواهد بود و مسلما با توجه به مهمانی انجام شده این مقدار کاملا معقول است.

برخی واژه های مبهم صفات نسبی هستند ، مانند دور و نزدیک ، کوچک و بزرگ و ...
مثلا میگوییم: قم یکی از شهرهای نزدیک تهران است ، در حالی که فاصله آن ها ۱۴۰ کیلومتر است.
از آن سو به وسایل کنترل کننده دستگاههای الکترونیکی مانند رادیو و تلویزیون که جدا از اصل آن دستگاه باشد وسیله کنترل از راه دور می گوییم اگرچه کنترل است از راه یک متری صورت میگیرد.

معنای نسبی بودن صفاتی مانند دور و نزدیک کوچک و بزرگ ارزان کلان و غیره
و استفاده از این صفات نسبی امکان ارتکاب مغالطه توسل به واژه های مبهم را زیاد میکند کمیات مبهم مانند زیاد ، اندک ، خیلی ، کم و غیره ارزان ، گران
در مقابل کمیات معینی مانند ۳۱۳ ، ۵ ، ۴ ، ۱، ۷۲ درصد و غیره ابزار رایجی برای استفاده از

این مغالطه هستند.
مثلا کسی ادعا می‌کند که پول کمی دارد و بعد از تحقیق معلوم می‌شود که ۵۰۰ میلیون تومان دارد.
چنان کسی در مقابل اعتراض دیگران می‌تواند بگوید ۵۰۰ میلیون تومان که پولی نیست .یک خانه مناسب هم با آن نمی توان خرید.
( باید اول معلوم شود که معنای خانه مناسب چیست ؟)
از آن طرف ممکن است کسی بگوید : پول زیادی دارم و معلوم شود که مثلا ۲۰ هزار تومان پول داشته است ،بعد بگوید با ۲۰ هزار تومان می توان صد بار تلفن زد ، مگر کم پولی است؟
علت مغالطه در اینجا این است که ما با الفاظ و مفاهیم نامعین سر و کار داریم که همین عدم تعین باعث می شود که صدق و کذب و مطابقت و عدم مطابقت با واقع تعریف نشده باقی بماند ، یعنی سخن ما طوری است که اگر بخواهیم از آن دفاع کنیم امر واقع و آنچه اتفاق می‌افتد هر چه باشد سخن ما با آن قابل انطباق خواهد بود.

البته باید توجه داشت که استفاده از واژه های مبهم ( صفات نسبی ، کمیات نامعین و غیره ) در هر شرایطی مغالطه نیست. زیرا در بسیاری از موارد ، استعمال این کلمات مشکلی ایجاد نمی‌کند.
مثلاً وقتی گفته می‌شود روزهای کمی از سال در تهران هوا بارانیست ش اگرچه روشن نیست که دقیقا چند درصد روزهای سال بارانی است. اما فی الجمله می توان پذیرفت که درصد کمی از روزها هوای تهران بارانی است .

مغالطی بودن استفاده از واژه های مبهم وقتی است که گوینده با استفاده از چنین واژه‌هایی خبری بدهد و قصد این باشد که وقتی امرِ واقعِ مربوطِ به خبرِ او محقق شد ، بتواند امر خارجی را هرچه باشد در ابهام کلام خود بگنجاند و سخن سابقه خود را صادق جلوه دهد و بدین ترتیب خود را از هر اعتراض و ایرادی مصون بدارد.

ادامه

BY مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری