tgoop.com/mghlte/654
Last Update:
مغالطه شماره ۶۶
💠سوال مرکب💠
مغالطه سوال مرکب را می‌توان همان مغالطه ای دانست که قدما از آن تعبیر به 'جمع مسائل در مسئله واحد' می کردند.
سوال مرکب در مقابل سوال ساده یا سوال واحد مطرح می‌شود.
مثلا از کسی می پرسیم :
آیا این کتاب را خوانده ای؟
او ممکن است پاسخ مثبت یا منفی به سوال ما بدهد.
این سوال سوال واحد و ساده ای است. اما اگر پیشاپیش پاسخ این سوال را منفی فرض کنیم و سوال دومی به آن بیفزاییم و بگوییم:
چرا هنوز این کتاب را نخوانده ای ؟
در واقع با یک پیشداوری ، سوال کرده ایم و به عبارت دیگر دو سوال را دریک سوال گنجانده ایم.
جنبه مغالطی سوال مرکب اینست که چنین سوالاتی در واقع مستلزم یک استدلال ذهنی هستند این استدلال درصدد است که شخص پاسخگو را برای تصدیق و اعتراف به امری دچار آشفتگی کند.
زیرا در چنین سوال‌هایی ،مخاطب بسختی می‌تواند از اعتراف به آن مطلب فرار کندو پاسخ های مختلف اومی‌تواند به طورتدریجی ثابت کننده آن مطلب ضمنی درسوال باشد.
مثال :
آیا از تنبلی خود دست برداشته ای؟کسانی را که به آنها نیرنگ زدگی چگونه راضی می کنی؟
فرضا کسی به پرسش اول پاسخ مثبت دهد.ودر پاسخ پرسش دوم بگوید:عذرخواهی میکنم.
اما در واقع پاسخ هر یک از این دو سوال در واقع پاسخ به سوالی است که به صورت مرکب مطرح شده‌اند .
سوال اول درواقع چنین بوده است:
آیا قبلا تنبل بوده ای؟
اگر تنبل بوده‌ای ، آیا از تنبلی خود دست بر داشته ای؟
پاسخ مثبت به سوال درواقع اعتراف به این مطلب است که شخص در گذشته نیز تنبل بوده است .
همچنین صورت واقعی سوال بوم به این شکل بوده است :
آیا به کسانی نیرنگ زده ای؟
اگر به کسانی نیرنگ زده ای چطور آنها را راضی خواهد کرد؟
در اینجا نیز این پاسخ "عذرخواهی میکنم" اعتراف ضمنی ست به این که شخص قبلا عده ای را فریب داده است.
حتی اگر به سوال اول پاسخ منفی داده شود بازهم به معنای این است که قبلا تنبل بوده ام و از تنبلی خود دست بر نداشته ام
همچنین اگر کسی درپاسخ سوال دوم بگوید:هیچی
باین معناست که من عده ای را فریب داده ام اما راضی کردن آنها هم برای من مهم نیست وبرای این امر کاری انجام نمی دهم.
پس همواره پاسخ به سوال مرکب اعتراف به پیش فرض ضمنی سوال هم هست.
تنها راه جلوگیری از مغالطه سوال مرکب این است که بجای پاسخ به آن سوال، آن را به سوالات جزئی تقسیم کنیم.
یعنی ابتدا با تفکیک سوال ،پیش فرض ضمنی آن را روشن کنیم .
مثلاً
اگرکسی پیشفرضهای آن ۲ سوال فوق را قبول نداشته باشد باید بگوید :
من درگذشته تنبل نبوده ام.
من به کسی نیرنگ نزده‌ام .
نوع دیگر سوال مرکب که فریبندگی کمتری دارد پیش‌فرض نیست، بلکه به طور واضح دوسوال با هم ترکیب می شود.
اما نحوه ترکیب دو سوال طوریست که پاسخ واحدی میطلبد.
معمولا شخص پاسخ دهنده ،اراین ترکیب غفلت میکند وبایک پاسخ به دو
سوال جواب می‌دهد.
مثالی که در کتاب‌های مغالطه برای این نوع ازسوال مرکب ذکرمی‌شود اینست که والدین به کودک خود می‌گویند:
آیا میخواهی بچه خوبی باشی و کمتر شیرینی بخوری؟
مثالهای جدیترازاین سوال که معمولاپاسخ مثبت یا منفی میطلبند
در عرصه‌های گوناگون زندگی مشاهده می شوند.
مثال:
آیا شما با افزایش کمیت و میزان تولید و کاهش کیفیت موافق هستید؟
چرا دراین کارخانه امکانات بهداشتی و رفاهی وجود ندارد؟
این نکته لازم است که مغالطه سوال مرکب به صورت کامل صریح یک مغالطه شفاهی است و در مکالمات صورت می‌گیرد.
یعنی برای ارتکاب این مغالطه لازم است که یک متکلم سوال مرکبی را مطرح کند و متکلم دوم بدون رعایت احتیاط ،مثلا با گفتن پاسخ مثبت یا منفی به آن سوال پاسخ دهد و به این ترتیب پیش فرض ضمنی سوال را نیز مورد تایید و اعتراف قرار دهد.
مهمترین مواردارتکاب این مغالطه در دو جاست:
♦️یکی در دادگاه‌ها که بازپرسان حرفه‌ای باطراحی سوال‌هایی سعی می‌کنند تا متهمان را به اعتراف برخی جرائم مجبورکنند.
مثال:باقیمانده اجناس و پولهای سرقتی را کجا مخفی کرده ای؟
♦️مورد دوم استفاده از این مغالطه از سوی خبرنگاران قوی و باتجربه صورت می‌گیرد،این خبرنگاران درمصاحبه‌های خود بامسئولان مهم به ویژه درمصاحبه های مطبوعاتی وبین المللی سوال خودراطوری تنظیم می‌کنند که از پاسخ به آن بتوانندنکات زیادی رااستنباط کرد.
مثال:
اقای وزیرلطفابفرماییدچراهنوزکشورشما با ورودتوریست وجهانگردمخالفت میکندوبودجه ای برای گسترش صنعت توریسم اختصاص نمی‌دهد.
( بگذاریداین ۴ سوال به ترتیب مطرح و پاسخ داده شود)
ادامه توضیح
BY مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری
Share with your friend now:
tgoop.com/mghlte/654