tgoop.com/mghlte/849
Last Update:
💠 فلسفه علم (۴) 💠
روش‌شناسیِ استقرا گرایانه
مسلم است که در علم از استدلالِ استنتاجی استفاده می‌شود. تمامِ استدلال‌هایِ منطقی و ریاضی - که مثلاً در فیزیک کاربردِ عمده دارند - از جنسِ استنتاج هستند. اما دیدیم که استنتاج نمی‌تواند برایِ ما قوانینِ کلی پدید آورد (ممکن است گفته شود قوانینِ منطق کلی هستند؛ اما اولاً این قوانین بر استنتاج حاکم اند نه این که خود مبتنی بر استنتاج باشند، و ثانیاً این قوانین غیرِ تجربی اند، در حالی که قوانینِ فیزیک تجربی اند).
پس علوم قوانینِ کلی را از کجا می‌آورند؟
باید چیزی بیش از استنتاج بر علم حاکم باشد، وگرنه علمی وجود نخواهد داشت.
فرانسیس بیکن فیلسوفِ قرنِ شانزدهمِ میلادی نخستین کسی بود که استقراء را پیشنهاد داد. او معتقد بود که:
استقراء باید در علومِ طبیعی به کار رود تا قوانینِ کلی پدید آیند.
استقراء یک شیوهٔ استدلالِ موجه و معقول است.
در زمانِ بیکن در واقع هنوز دانشمندی به معنایِ مدرن وجود نداشت، و به‌همین‌دلیل شاید بتوان بیکن را پیامبرِ علم نامید.
او به دانشمندانِ آینده توصیه کرد:
هرچه می‌توانند داده جمع‌آوری کنند، و جداولی طراحی کنند که این داده‌ها بطورِ منظم در آن‌ها قرار داده شده‌اند.
بدین‌ترتیب قانونِ علمی خودبه‌خود از دلِ داده‌ها بیرون خواهد آمد.
در واقع می‌توان نظمِ حاکم بر داده‌ها را کشف نمود و سپس آن را در یک استدلالِ استقرایی تعمیم داد.
هدفِ علم از نظرِ بیکن دو چیز بود:
علمِ مطلق و
قدرتِ مطلق.
دو آرزویِ بزرگی که علم برایِ بشر برآورده خواهد نمود.
مثال‌هایی از اکتشافاتِ علمی در تاریخ وجود دارد که گویا کاملاً با روشِ بیکن انجام شده‌اند.
تیکو براهه منجمِ هلندی که استادِ کپلر فیزیکدانِ مشهورِ آلمانی بوده‌است رصدهایِ متعددی دربارهٔ مکانِ سیاراتِ منظومهٔ شمسی انجام داد که داده‌هایِ فراوانِ حاصل از آن‌ها اساسِ قوانینِ سه‌گانهٔ کپلررا فراهم آورد.
پوزیتیوست هایِ منطقی به معنایِ دقیقِ کلمه «استقرا گرا» نبودند.
مگر آن که واژه را به معنایِ متفکری به کار ببریم که صرفاً استقراء را مجاز می‌داند، و دربارهٔ مبانیِ منطقیِ آن تئوری می‌پردازد.
#فلسفه_علم
#پوزیتیویسم
https://www.tgoop.com/mghlte
فلسفه علم ۳
فرانسیس بیکن
بیکن و تعداد دندانهای اسب
BY مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری
Share with your friend now:
tgoop.com/mghlte/849