دیوان قطران
به تصحیح دکتر محمود عابدی و دکتر مسعود جعفری جزی
✍️ علی‌اشرف صادقی

دیوان قطران نخستین بار در سال ۱۳۳۳، به کوشش محمد نخجوانی به چاپ رسید که این چاپ به هیچ وجه تصحیحی علمی و انتقادی نبود. در سال ۱۴۰۲ ش یک چاپ انتقادی به کوشش دکتر محمود عابدی و دکتر مسعود جعفری جزی و همکارانشان در ردیف انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شد. نسخه‌های باقی‌مانده از دیوان قطران متأخّر و پس از سال ۱۰۰۰ق کتابت شده‌اند. مصحّحان بیشتر این نسخه‌ها را پیش چشم داشته‌اند، اما نسخه‌های اصلی مبنای کار آنها دَه تا بوده است. ممکن است برخی ضبط‌‌های اختیارشده در این تصحیح مورد قبول برخی پژوهشگران قرار نگیرد، و نیز با یافت‌شدن نسخه یا نسخه‌های کهن‌تر دیوان برخی ضبط‌های کنونی تغییر پیدا کند. در این مقاله پاره‌ای نکات که به نظر رسیده است نقل می‌شود.

مأخذ: دوشمارۀ ۷۴-۷۵ دوفصلنامۀ آینۀ میراث (دورۀ سوم، سال اول، شمارۀ اول و دوم [پیاپی: ۷۴-۷۵]، بهار ـ تابستان و پاییز ـ زمستان ۱۴۰۳)

@mirasmaktoob
.

🎞 بازتاب آیین رونمایی از:
- «مثنوی مَنّ و سَلوى» اثر نعمت‌خان عالی شیرازی
-  «دیوان اشعار علی‌محمد محسنی وادقانی»
- معرفی «برگزیده اشعار مولانا شریف وادقانی کاشانی»
در سایت و اخبار شبکه اصفهان.

https://www.iribnews.ir/00NL62

باما همراه باشید 👇
🆔 @MahdiehVadeghan
کانال مجتمع مهدیه وادقان 👆

یکصد و یازدهمین چهارشنبه‌های دیدار
به‌یاد عبدالمحمد آیتـی
(اردیبهشت 1305_ 20 شهریور 1392)
ادیب، مترجم و نویسنده

سخنرانان:
بهرام پروین‌گنابادی
باقر قربانی زرین
(با پخش فیلم کوتاهی دربارۀ آن استاد)

چهارشنبه 26 شهریور 1404
* ساعت 15 *

حضور ویژۀ مدعوّین و میهمانان

پخش در گوگل‌میت:
https://meet.google.com/yjq-voxb-xqc
و اینستاگرام:mirasmaktoob
شمارۀ تماس: 66490612
www.mirasmaktoob.com

گردآوری ابیات بحث‌برانگیز شاهنامه در یک کتاب

اکبر ایرانی مدیرعامل مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب در گفتگو با خبرنگار مهر، از سه کتاب آماده چاپ این مؤسسه خبر داد و گفت: یکی کتاب «نصایح شاهرخی» است، اندرزنامه‌ای از جلال بن محمد قائنی (۸۳۸ ق) که خطاب به شاهرخ تیموری نوشته شده و اصول زمامداری عادلانه را بر پایه قرآن، حدیث و فقه حنفی تبیین می‌کند. این کتاب علاوه بر جنبه اخلاقی‌سیاسی، اطلاعات ارزشمندی از اوضاع اجتماعی، اقتصادی و مذهبی خراسان در روزگار تیموریان ارائه می‌دهد.

وی افزود: دومین کتاب، کتاب «روزنامه مأموریت اسلامبول» گردآورده میرزا محبعلی‌خان یکانلو (۱۲۹۱–۱۲۹۹ ق) است، مجموعه‌ای از مکاتبات و صورت‌جلسات کمیسیون دوم تحدید حدود ایران و عثمانی که با هدف ثبت و صیانت اسناد دیپلماتیک تنظیم شده است. این اثر بازتابی از تلاش‌های دیپلمات‌های قاجار در دفاع از حقوق ایران در مذاکرات مرزی با عثمانی و منبعی ارزشمند برای شناخت تاریخ روابط سیاسی ایران در سده سیزدهم هجری به‌شمار می‌آید.

ایرانی ادامه داد: سومین کتاب هم کتاب «ابیات بحث‌برانگیز شاهنامه» است، مجموعه‌ای از فهرست و اطلاعات مربوط به ابیاتی که در پژوهش‌های گوناگون فارسی محل گفت‌وگو، تردید یا بررسی دقیق قرار گرفته‌اند. این کتاب شامل فهرست ابیاتی است که در مقالات علمی و پژوهشی منتشرشده از آغاز پژوهش‌های معاصر تا پایان سال ۱۳۸۵ شمسی مورد بررسی قرار گرفته و هر یک از آن‌ها با ذکر منبع و موضوع دسته‌بندی شده است.
او در پایان گفت: این گردآوری به کوشش بهراد بنایی، رومینا رضوانی و دیشار کاوه انجام گرفته و می‌تواند به‌عنوان مرجعی برای پژوهشگران شاهنامه، علاقه‌مندان به نقد متن و تاریخ پژوهش‌های ادبیات فارسی مورد استفاده قرار گیرد.

سدیدالدّین محمّد عوفی در کتاب جوامع‌الحکایات و لوامع‌الرّوایات (جزء اوّل از قسم چهارم، ص۶۴-۶۵)، می‌نگارد:

اهل اشارت گفته‌اند که مر روزگار را دختری بود و سه کس مر آن دختر را خِطبه کردند.
یکی دولت و دیگر خِرد و سوم امید.
روزگار با دختر مشورت کرد و گفت:
ازین سه کس، کدام را خواهی؟
دختر گفت:
عقل شریف است و به وی فرق توان کرد خویش از بیگانه و هشیار از دیوانه و همه سلامتی به وی توان یافت و لکن عیبی بزرگ دارد که مردم را از رای‌ها باز دارد و راه‌های مخوف پیش آرد.
گفت: در دولت چه گویی؟
گفت: دولت، کارران و صاحب فرمان است و‌ همه امیدها و‌ مرادها به وی توان یافت و لکن عیبی بزرگ دارد که به ناجای گاه فرود آید و با کس وفا نکند.
امید را خواهم که در هیچ حال از مردم جدا نشود و دوست به راستی آن بوَد که از امید این جهانی بهره‌یی دارد.‌

بیت:
طمع را گرچه دندان‌های کُنْدست/
تمنّیٰ را زبان باری درازست/

گزینش از محمدرضا ابویی مهریزی

@mirasmaktoob
.

📌بنیاد ایران‌شناسی با همکاری مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب و انجمن ایرانی تاریخ، شعبهٔ آذربایجان شرقی برگزار می‌کند:


«کلاس‌های شاهنامه‌خوانی»


دوشنبه‌ها، ساعت : ۱۶:۳۰  تا ۱۸:۳۰

  زمان: ۲۴  شهریور ماه ۱۴۰۴ 

مدرّس:
بهمن دمشقی خیابانی

حضور در این کلاس‌ها، آزاد و رایگان است.


مکان: تبریز، خیابان ثقةالاسلام، کوی سرخاب، خانۀ تاریخی شربت‌اوغلی، بنیاد ایران‌شناسی استان آذربایجان شرقی

@Vatanyoli

تصحیح دیوان قطران
✍️ محمود عابدی

شعر قطران تبریزی بخشی از شعر و ادبیّات گذشتۀ ماست، بخشی خواندنی و خواندنی‌تر. نمونه‌ای از شعر قرن پنجم آذربایجان است، زمینه‌ساز شعر نظامی و خاقانی و همام و دیگران. آیینه‌ای که هم تاریخ و فرهنگ شمال غربی ایران را بازمی‌نماید و هم این‌سو و آن‌سوی جغرافیای آذربایجان را می‌توان در آن جست‌وجو کرد. عرضۀ دیوان قطران، به‌گونه‌ای که محقّقان را یاری دهد، کاری است همانند دیوان عنصری و فرّخی و منوچهری. امروز تدوین فرهنگ جامع زبان فارسی هم به وجود متنی معتبر و قابل‌اعتماد از این دیوان‌ها نیاز دارد. احساس چنین ضرورتی ما را به تصحیح دیوان قطران واداشت. این یادداشت، با اختصاری تمام، به بعضی از فواید جانبی دیوان قطران و اهمّیّت تصحیح آن اشاره دارد.

مأخذ: دوشمارۀ ۷۴-۷۵ دوفصلنامۀ آینۀ میراث (دورۀ سوم، سال اول، شمارۀ اول و دوم [پیاپی: ۷۴-۷۵]، بهار ـ تابستان و پاییز ـ زمستان ۱۴۰۳)

@mirasmaktoob
.

توصیف کتابخانه آستان قدس رضوی به لهجه شیرین مشهدی

سراینده: سیدرضا صداقت حسینی کارشناس ارزشیابی و ثبت کتب خطی
کتابخانه آستان قدس رضوی

@mirasmaktoob
.

توصیف کتابخانه آستان قدس رضوی به لهجه شیرین مشهدی

دِ حرم کِتَبخَنه دِرَه آقا
وَخ بـــیا خِیــلِ قِشَــنگه ای بــابـا
قرآنا به خط ائمه دِرَه
دیدن یک به یکش صِفا دِرَه
امام اول و دوم و سوم
چارم و ششم و هفتم و هشتم
هَمَه شا به خط کوفی قِدیم
واقفش شیخ بهایی بوَد علیم
کِشواد‌و وِراق و سیمجور و کِثیر
وَخ بیا قرآنا رِ دِ دست بِگیر
دِره از یاقوت و بایسنقر بابا
طِباخ و علیرضا خِیل آقا
تِرجُمَی قرآن به تُرکی‌اَم دِرَه
دیــدنش به قـرن هشت مار مِبِرَه
شرح دیوان تِمیم هِنوز دِرَه
ســــــــال 380 تُـــر مِــــبــــــِرَه
صِحیفه دیوان خازن و شِریف
مـصباح و قِـوارع ضِخیم نِحیـف
علامَی حِلّی دِرَه با شیخ طوسی
ســعدی و حافظ دِرَه با مِجلِســی
خط دِرَه از نِیریزی سلطانعلی
نسخ و نســتعلیق دِرَه خط جِلــی
نُسخَی مُصورُم خِیلِ دِرَه
دیــدن ایـنهــا بُــگُــم صــِفــا دِرَه
حشائش مفید الخاص شاهنامه هم
هِزارتا تِصویر دِرَن یَک ذِره کم
صداقت دیدی کِتَبخَنَی آقا
چی هَمَه نسخی نِفیس دِرَه بــابــا
اینا کلا باعثش امام رضاست
چون آقا خِیلِ خوبه اهــل وفاست
مِردُما هر چه دِرَنَ هِدیِه مِدَن
پـــابــوس آقـــا زِیــارتــش مِــرَن

سراینده: سیدرضا صداقت حسینی کارشناس ارزشیابی و ثبت کتب خطی
کتابخانه آستان قدس رضوی

@mirasmaktoob
.

توصیف کتابخانه آستان قدس رضوی به لهجه شیرین مشهدی

سراینده: سیدرضا صداقت حسینی کارشناس ارزشیابی و ثبت کتب خطی
کتابخانه آستان قدس رضوی

@mirasmaktoob
.

قطران و سوگ‌سرود زلزلۀ تبریز
✍️ نصراللّه امامی

قطران تبریزی، به‌رغم اهمیت‌ شعرش، چنان‌که باید و شاید در محافل ادبی چندان شناخته نشده، و بی‌تردید موضوع دیدارش با ناصرخسرو سهم قابل‌توجّهی در شهرت او داشته است. در این مقاله، ضمن بررسی این موضوع و نیز اشاره به خلط اشعار قطران با رودکی، به بررسی و تحلیل سوگ‌سرود معروف قطران دربارۀ زلزلۀ تبریز پرداخته شده و براساس این قصیده می‌توان به این نتیجه رسید که جدا از مضامین، تصاویر و محتوای آن، به لحاظ سبکی می‌تواند برایندی قوی از تأثیر سبک خراسانی در شعر قطران را نشان دهد تاجایی‌که می‌توان آن را جلوه‌ای شاخص از سبک و کارنامۀ شعری قطران تبریزی محسوب کرد.

مأخذ: دوشمارۀ ۷۴-۷۵ دوفصلنامۀ آینۀ میراث (دورۀ سوم، سال اول، شمارۀ اول و دوم [پیاپی: ۷۴-۷۵]، بهار ـ تابستان و پاییز ـ زمستان ۱۴۰۳)

@mirasmaktoob
.