νοῦς

νοῦς

لن تنس آمریکا و لا اذنابها ضحکاتنا و البرج یقذف نارا (اسامه بن لادن) 2001/9/11

.

مطلبی را در کامنت‌های فیلم حادثه ۱۱ سپتامبر و ماهیت نمادین آن ذکر کردم که خوب است دقیقتر دربارهٔ آن بگویم. پیشتر گفته بودم اهمیت و جذابیت اسامه بن لادن در نظر من شناخت او از معنای امری است که آگامبن «ساحت نمادین» می‌نامد. بن لادن به دلیل ذهن شاعرانه و تخیل تمثیلی خود شناختی دقیق از علل تاثیر بر اذهان و عوامل اقناع توده داشت، یعنی آنچه فلاسفه در فن شعر «تخییل» می‌نامند که وظیفهٔ سخن شاعرانه و قیاس شعری است.


ویراستار مقالات لیوتار در یکی از کتابهایی که عکس سوختن برجهای دوقلو را بر روی جلد دارد و مجموعه مقالاتی از لیوتار درباره جهان پست مدرن ذا گرد آورده است، و در مقدمه مجموعه خود ویراستار اختصاصا به حادثه ۱۱ سپتامبر پرداخته و آن را نماد آغاز عصر پست مدرن و پایان عصر مدرن و مدرنیتهٔ غربی می‌داند. البته حوادث بسیاری را میتوان به عنوان مقیاس و علامتی برای پایان سیطرهٔ غرب دانست و نماد و شاخصی برای آغاز عصر نوینی که در آن خرده فرهنگها مانند عصر مدرن طفیل و مقهور غرب نیستند اما هیچکدام جایگاه نمادین یازده سپتامبر را ندارند.


تفکیک اعصار تاریخی از یکدیگر قطعا تفکیکی قاطع نیست، مثلا به درستی ناممکن است معین ساخت که عصر باستان در کجا پایان یافته و قرون وسطی آغاز می‌شود، اما مورخان رخدادی نمادین یعنی «بسته شدن آکادمی افلاطون» توسط امپراطوری روم را نماد پایان عصر باستان و آغاز قرون وسطی میدانند. یا فتح قسطنطنیه توسط عثمانی را مبدأ عصر جدید قرار میدهند. اگر توجه شود این گونه حوادث چنین نیست که واقعا مثلاً بسته شدن آکادمی چنان تاثیر تاریخی عظیمی داشته که با آن عصر باستان پایان یابد، بسا حوادثی بسیار مهمتر و موثرتر بتوان برای این تغییر پارادایمی از عصر باستان تعیین کرد، اما غالبا  آنها فاقد اهمیت نمادین هستند لذا نمیتوانند در مقام علامت و شاخص و نشانه نقش تخییل و تثبیت ذهنی پایان عصر باستان را بر عهده بگیرند.

به همین ترتیب شاید حوادث بسیاری مانند مثلاً جنگ ویتنام و ناکامی آمریکا در آن یا به قول فوکو انقلاب سال ۵۷ ایران را یا بسیاری حوادث بزرگ دیگر را بتوان نماد و شاخصی برای پایان عصر سیطرهٔ غرب و مدرنیتهٔ غربی بر جهان شمرد، اما هیچکدام از این امور عظمت نمادین یازده سپتامبر را ندارند. در جنگ ویتنام شاید آمریکا بسیار آسیب به مراتب بیشتر از یازده سپتامبر دید، یا در انقلاب ۵۷ سیطرهٔ سیاسی او بر خاورمیانه شدیدا کاسته شد اما در همهٔ اینها و حتی در کل جنگ جهانی دوم هرگز آمریکا که جزیرهٔ امنی فرای اقیانوسها بود مورد تهاجم مستقیم واقع نشد. در یازده سپتامبر گذشته از همهٔ ابعاد زیبایی‌شناختی از نوع فوتوریستی و همهٔ شگفتیهای بصری حادثه، نخستین بار بود که خودِ آمریکا آن هم قلب تجاری آن که نماد اقتدار تمدن آمریکا است، و پنتاگون که نماد اقتدار نظامی آمریکا است، مورد حمله‌ای چنین عظیم قرار گرفت، آن هم نه با موشک و کروز و هواپیماهای جنگنده، بلکه با عملیات چند مجاهد تکیده و خفیف! «بسا خوار و خفیفی که باید از او سخت هراسید و حذر کرد» به قول اسامه در قصیده قدسیه.

عظمت اسامه بن لادن همین است که با کمترین هزینه‌ها عظیم‌ترین رخدادهای نمادین را در جهان معاصر پدید آورد و این امری است که جایگاه او را نزد آیندگان که قطعاً به دلیل فاصله تاریخی از ما به ما و حوادث جهان ما و مردان عصر ما بینشی روشنتر دارند، در کنار سرداران بزرگ تاریخ اسلام تضمین می‌کند.


#یازده_سپتامبر


.

www.tgoop.com/nouspoetikos/5051

1.1K viewsHamed Roshani Rad, edited  Sep 11 at 23:25

.

مطلبی را در کامنت‌های فیلم حادثه ۱۱ سپتامبر و ماهیت نمادین آن ذکر کردم که خوب است دقیقتر دربارهٔ آن بگویم. پیشتر گفته بودم اهمیت و جذابیت اسامه بن لادن در نظر من شناخت او از معنای امری است که آگامبن «ساحت نمادین» می‌نامد. بن لادن به دلیل ذهن شاعرانه و تخیل تمثیلی خود شناختی دقیق از علل تاثیر بر اذهان و عوامل اقناع توده داشت، یعنی آنچه فلاسفه در فن شعر «تخییل» می‌نامند که وظیفهٔ سخن شاعرانه و قیاس شعری است.


ویراستار مقالات لیوتار در یکی از کتابهایی که عکس سوختن برجهای دوقلو را بر روی جلد دارد و مجموعه مقالاتی از لیوتار درباره جهان پست مدرن ذا گرد آورده است، و در مقدمه مجموعه خود ویراستار اختصاصا به حادثه ۱۱ سپتامبر پرداخته و آن را نماد آغاز عصر پست مدرن و پایان عصر مدرن و مدرنیتهٔ غربی می‌داند. البته حوادث بسیاری را میتوان به عنوان مقیاس و علامتی برای پایان سیطرهٔ غرب دانست و نماد و شاخصی برای آغاز عصر نوینی که در آن خرده فرهنگها مانند عصر مدرن طفیل و مقهور غرب نیستند اما هیچکدام جایگاه نمادین یازده سپتامبر را ندارند.


تفکیک اعصار تاریخی از یکدیگر قطعا تفکیکی قاطع نیست، مثلا به درستی ناممکن است معین ساخت که عصر باستان در کجا پایان یافته و قرون وسطی آغاز می‌شود، اما مورخان رخدادی نمادین یعنی «بسته شدن آکادمی افلاطون» توسط امپراطوری روم را نماد پایان عصر باستان و آغاز قرون وسطی میدانند. یا فتح قسطنطنیه توسط عثمانی را مبدأ عصر جدید قرار میدهند. اگر توجه شود این گونه حوادث چنین نیست که واقعا مثلاً بسته شدن آکادمی چنان تاثیر تاریخی عظیمی داشته که با آن عصر باستان پایان یابد، بسا حوادثی بسیار مهمتر و موثرتر بتوان برای این تغییر پارادایمی از عصر باستان تعیین کرد، اما غالبا  آنها فاقد اهمیت نمادین هستند لذا نمیتوانند در مقام علامت و شاخص و نشانه نقش تخییل و تثبیت ذهنی پایان عصر باستان را بر عهده بگیرند.

به همین ترتیب شاید حوادث بسیاری مانند مثلاً جنگ ویتنام و ناکامی آمریکا در آن یا به قول فوکو انقلاب سال ۵۷ ایران را یا بسیاری حوادث بزرگ دیگر را بتوان نماد و شاخصی برای پایان عصر سیطرهٔ غرب و مدرنیتهٔ غربی بر جهان شمرد، اما هیچکدام از این امور عظمت نمادین یازده سپتامبر را ندارند. در جنگ ویتنام شاید آمریکا بسیار آسیب به مراتب بیشتر از یازده سپتامبر دید، یا در انقلاب ۵۷ سیطرهٔ سیاسی او بر خاورمیانه شدیدا کاسته شد اما در همهٔ اینها و حتی در کل جنگ جهانی دوم هرگز آمریکا که جزیرهٔ امنی فرای اقیانوسها بود مورد تهاجم مستقیم واقع نشد. در یازده سپتامبر گذشته از همهٔ ابعاد زیبایی‌شناختی از نوع فوتوریستی و همهٔ شگفتیهای بصری حادثه، نخستین بار بود که خودِ آمریکا آن هم قلب تجاری آن که نماد اقتدار تمدن آمریکا است، و پنتاگون که نماد اقتدار نظامی آمریکا است، مورد حمله‌ای چنین عظیم قرار گرفت، آن هم نه با موشک و کروز و هواپیماهای جنگنده، بلکه با عملیات چند مجاهد تکیده و خفیف! «بسا خوار و خفیفی که باید از او سخت هراسید و حذر کرد» به قول اسامه در قصیده قدسیه.

عظمت اسامه بن لادن همین است که با کمترین هزینه‌ها عظیم‌ترین رخدادهای نمادین را در جهان معاصر پدید آورد و این امری است که جایگاه او را نزد آیندگان که قطعاً به دلیل فاصله تاریخی از ما به ما و حوادث جهان ما و مردان عصر ما بینشی روشنتر دارند، در کنار سرداران بزرگ تاریخ اسلام تضمین می‌کند.


#یازده_سپتامبر


.

BY νοῦς