کانال رسمی استاد هاشمی نسب

#نقد_صوفیه
#تعارض_فلسفه_و_عرفان_در_مبانی_و_نتائج

💡علل تاریخی ترویج تصوف

🔶استاد عبدالباقی می‌گوید: «مدعیان مهدویت که اکثر از میان صوفیان برخاسته بودند، در اشاعه تصوف تاثیر عمده ای داشته اند. در قرن هفتم / سیزدهم تصوف در آناطولی پیشرفت وسیعی کرده بود. از یکسوسهل انگاری سلجوقیان درباره ادیان و مذاهب از سوی دیگر ترکتاز مغول و از جهتی دیگرهم ناامنی، عواملی بودند که در اشاعه تصوف تاثیر داشتند. ایلغار مغول موجب شده بود که مشایخ پر نفوذ و عالم و شاعر چون: فخرالدین عراقی
۱۲۸۹/۵ م نجم الدين دایه ۱۲۴۷/۵۶۴۵ م، اوحدالدین کرمانی ۵۶۳۵/ ۱۲۳۷ م به آناطولی مهاجرت کنند و بالنتيجه طریقت و افکار آنان در آن دیار رواج پیدا کند. طریقت‌های مختلف در آناطولی پیدا شده بود: طریقت کازرونیه، و طریقت اکبریه - پیروان و یاران صدر الدين قونيوی ۵۶۷۳/ ۱۲۷۴ م شارح فصوص و پسر خوانده صوفی نام آور ابن العربی ۵۶۳۸/ ۱۲۴۰ م که بعد از مرگ صدر الدين در بلاد شام پراکنده شدند و همچنین طریقت رفاعی که در آن روزگار طریقت احمدی نامیده می‌شد و بوسیله بازی با مارو کدم و آتش و فرو کردن سیخ درتن خود و دیگر کارهای خارق العاده مردم را دور خود جمع می‌کرد، از طريقتهای شناخته و شایع در آناطولی بودند. علاوه بر طریقت‌های فوق، فرقه‌های دیگری نیز مانند: قلندریه، جامیه، حیدریه، ادهميه و سلسله ابدال روم که از ملامتیه کهن بودند و خراسانیان یا واصلان خراسان نام داشتند و از بابایی‌ها منشعب شده بودند، در آناطولی کنار هم می‌زیستند و به علت داشتن عقاید شیعی- باطنی" و
ظاهر یکسان، شباهت زیادی به همدیگر داشتند. اهل فتوت نیز که با تشکیلاتیسری و اقتصادی در دوره ساسانیان به ظهور رسیده بودند، در سرتاسر آناطولی پراکنده شده بودند. تقریبا در هر مرکز تجمعی، خانقاهی (یا زاویه ای از اهل فتوت پیدا می‌شد. گذشته از آناطولی و عراق، اهل فتوت در سوریه و مصر نیز نفوذ زیادی داشتند. چنانکه بنی عباس که روز به روز ناتوان تر می‌شدند و برای حفظ دستگاه خلافت دستاویزی می‌جستند، در صدد بهره جستن از این نیروی معنوی برآمدند. تا جایی که الناصر لدين الله ۵۶۲۲/ ۱۲۲۵ م پیشوایی این فرقه را به دست آورد و جانشینان او نیز از این طریق دست برنداشتند. مقریزی می‌نویسد که بیبرس از مماليك مصر ۱۲۷۷/۵۶۷۶ م ایلچیانی را که در سال ۱۲۶۳/۵۶۶۲ م از جانب برکه فرمانده سپاه مغول آمده بودند، به تشکیلات جوانمردان پذیرفت. علاقه مردم به تصوف، موجب جلب عنایت مالکان بزرگ، وزیران و پادشاهان بدین طریقت شده بود. چنانکه عزالدین کیکاووس اول در زمان الناصر لدين الله خلیفه عباسی، شیخ مجد الدين اسحاق را به بغداد فرستاد و بوسیله او از خلیفه لباس فتوت خواست. خلیفه هم همراه منشور سلطنت، لباس و اجازت نامه فتوت و عمامه ای سیاه برایش روانه کرد. و در زمان سلطنت علاء الدین کیقباد اول، شهاب الدين سهروردی ۵۶۳۲/ ۳۵- ۱۲۳۴ م از جانب خلیفه به قونیه اعزام شد و برای پادشاه اسبی و عمامه ای ارمغان آورد. علاء الدین با علما و صوفیان قونیه در آق سرای از شیخ استقبال کرد و در مراسم تودیع وی شخصا تا قريه" زنجیرلی" که يك ساعت با قونیه فاصله داشت - شیخ را بدرقه کرد و همراه شیخ نقدینه کلانی که از خراج ارمنیان و مسیحیان فراهم شده بود، برای خلیفه فرستاد. » [۱]

🔶 بعضی از محققان آثار صوفیه می‌نویسد :
«صلاح الدّین ایوبی دستگاه خلفای فاطمی را برچیده بود. ایوبیان سعی داشتند روحیه دینی را به گونه ای در مردم تقویت کنند که هم محکمی در مقابل مسیحیت اروپاییان باشد و هم سدّی در برابر تشیع اسماعیلیان. از این رو مساجد و مدارس دینی را در همه جا بر مبنای مذاهب اهل سنّت تأسیس و تقویت می‌کردند و از سوی دیگر به ترویج تصوّف اهتمام می‌ورزیدند. صلاح الدّین ایوبی خانقاهی بزرگ در مصر ایجاد کرد که در پی آن خانقاهها و رباطهای دیگر در نقاط مختلف ساخته شد. پیامدهای جنگهای صلیبی و به دنبال آن آشوبهای بعد از مرگ صلاح الدين و درگیریهای فرزندان و برادران او بر سر تقسیم حکومت، اوضاع اجتماعی را نابسامان و زمینه‌های روحی را برای ترك دنیا و گرایش به زهد و تصوف، بسیار آماده و مساعد کرده بود. (نگاه کنید به: شعر عمر بن الفارض، ص ۴۱ - ۵۵). » [٢]

-------------------------------
📚 منابع :

[۱]: مولانا جلال الدين، متن کتاب، ص: ۴۸ عبد الباقی گولپینارلی / توفيق سبحانی

[٢]: شرح نظم الدر (شرح قصيده تائیه ابن فارض) ؛ مقدمه ؛ ص ۲۴ (اكرم جودی نعمتی»)


📚 تعارض و نقد در آراء فلسفی و عرفانی

------------------
@ostadhasheminasab

www.tgoop.com/ostadhasheminasab/1150

177 viewsedited  Dec 3, 2023 at 20:36

#نقد_صوفیه
#تعارض_فلسفه_و_عرفان_در_مبانی_و_نتائج

💡علل تاریخی ترویج تصوف

🔶استاد عبدالباقی می‌گوید: «مدعیان مهدویت که اکثر از میان صوفیان برخاسته بودند، در اشاعه تصوف تاثیر عمده ای داشته اند. در قرن هفتم / سیزدهم تصوف در آناطولی پیشرفت وسیعی کرده بود. از یکسوسهل انگاری سلجوقیان درباره ادیان و مذاهب از سوی دیگر ترکتاز مغول و از جهتی دیگرهم ناامنی، عواملی بودند که در اشاعه تصوف تاثیر داشتند. ایلغار مغول موجب شده بود که مشایخ پر نفوذ و عالم و شاعر چون: فخرالدین عراقی
۱۲۸۹/۵ م نجم الدين دایه ۱۲۴۷/۵۶۴۵ م، اوحدالدین کرمانی ۵۶۳۵/ ۱۲۳۷ م به آناطولی مهاجرت کنند و بالنتيجه طریقت و افکار آنان در آن دیار رواج پیدا کند. طریقت‌های مختلف در آناطولی پیدا شده بود: طریقت کازرونیه، و طریقت اکبریه - پیروان و یاران صدر الدين قونيوی ۵۶۷۳/ ۱۲۷۴ م شارح فصوص و پسر خوانده صوفی نام آور ابن العربی ۵۶۳۸/ ۱۲۴۰ م که بعد از مرگ صدر الدين در بلاد شام پراکنده شدند و همچنین طریقت رفاعی که در آن روزگار طریقت احمدی نامیده می‌شد و بوسیله بازی با مارو کدم و آتش و فرو کردن سیخ درتن خود و دیگر کارهای خارق العاده مردم را دور خود جمع می‌کرد، از طريقتهای شناخته و شایع در آناطولی بودند. علاوه بر طریقت‌های فوق، فرقه‌های دیگری نیز مانند: قلندریه، جامیه، حیدریه، ادهميه و سلسله ابدال روم که از ملامتیه کهن بودند و خراسانیان یا واصلان خراسان نام داشتند و از بابایی‌ها منشعب شده بودند، در آناطولی کنار هم می‌زیستند و به علت داشتن عقاید شیعی- باطنی" و
ظاهر یکسان، شباهت زیادی به همدیگر داشتند. اهل فتوت نیز که با تشکیلاتیسری و اقتصادی در دوره ساسانیان به ظهور رسیده بودند، در سرتاسر آناطولی پراکنده شده بودند. تقریبا در هر مرکز تجمعی، خانقاهی (یا زاویه ای از اهل فتوت پیدا می‌شد. گذشته از آناطولی و عراق، اهل فتوت در سوریه و مصر نیز نفوذ زیادی داشتند. چنانکه بنی عباس که روز به روز ناتوان تر می‌شدند و برای حفظ دستگاه خلافت دستاویزی می‌جستند، در صدد بهره جستن از این نیروی معنوی برآمدند. تا جایی که الناصر لدين الله ۵۶۲۲/ ۱۲۲۵ م پیشوایی این فرقه را به دست آورد و جانشینان او نیز از این طریق دست برنداشتند. مقریزی می‌نویسد که بیبرس از مماليك مصر ۱۲۷۷/۵۶۷۶ م ایلچیانی را که در سال ۱۲۶۳/۵۶۶۲ م از جانب برکه فرمانده سپاه مغول آمده بودند، به تشکیلات جوانمردان پذیرفت. علاقه مردم به تصوف، موجب جلب عنایت مالکان بزرگ، وزیران و پادشاهان بدین طریقت شده بود. چنانکه عزالدین کیکاووس اول در زمان الناصر لدين الله خلیفه عباسی، شیخ مجد الدين اسحاق را به بغداد فرستاد و بوسیله او از خلیفه لباس فتوت خواست. خلیفه هم همراه منشور سلطنت، لباس و اجازت نامه فتوت و عمامه ای سیاه برایش روانه کرد. و در زمان سلطنت علاء الدین کیقباد اول، شهاب الدين سهروردی ۵۶۳۲/ ۳۵- ۱۲۳۴ م از جانب خلیفه به قونیه اعزام شد و برای پادشاه اسبی و عمامه ای ارمغان آورد. علاء الدین با علما و صوفیان قونیه در آق سرای از شیخ استقبال کرد و در مراسم تودیع وی شخصا تا قريه" زنجیرلی" که يك ساعت با قونیه فاصله داشت - شیخ را بدرقه کرد و همراه شیخ نقدینه کلانی که از خراج ارمنیان و مسیحیان فراهم شده بود، برای خلیفه فرستاد. » [۱]

🔶 بعضی از محققان آثار صوفیه می‌نویسد :
«صلاح الدّین ایوبی دستگاه خلفای فاطمی را برچیده بود. ایوبیان سعی داشتند روحیه دینی را به گونه ای در مردم تقویت کنند که هم محکمی در مقابل مسیحیت اروپاییان باشد و هم سدّی در برابر تشیع اسماعیلیان. از این رو مساجد و مدارس دینی را در همه جا بر مبنای مذاهب اهل سنّت تأسیس و تقویت می‌کردند و از سوی دیگر به ترویج تصوّف اهتمام می‌ورزیدند. صلاح الدّین ایوبی خانقاهی بزرگ در مصر ایجاد کرد که در پی آن خانقاهها و رباطهای دیگر در نقاط مختلف ساخته شد. پیامدهای جنگهای صلیبی و به دنبال آن آشوبهای بعد از مرگ صلاح الدين و درگیریهای فرزندان و برادران او بر سر تقسیم حکومت، اوضاع اجتماعی را نابسامان و زمینه‌های روحی را برای ترك دنیا و گرایش به زهد و تصوف، بسیار آماده و مساعد کرده بود. (نگاه کنید به: شعر عمر بن الفارض، ص ۴۱ - ۵۵). » [٢]

-------------------------------
📚 منابع :

[۱]: مولانا جلال الدين، متن کتاب، ص: ۴۸ عبد الباقی گولپینارلی / توفيق سبحانی

[٢]: شرح نظم الدر (شرح قصيده تائیه ابن فارض) ؛ مقدمه ؛ ص ۲۴ (اكرم جودی نعمتی»)


📚 تعارض و نقد در آراء فلسفی و عرفانی

------------------
@ostadhasheminasab

BY کانال رسمی استاد هاشمی نسب