tgoop.com/rezamousavitabari/423
Last Update:
🔸تبریک نوروزی
🔸با تضمین شعر قطران تبریزی
ز فرّ ایزدی ۱ ارچه نشان نمانده کنون
اگرچه بر تن دین گشته پوستین، وارون ۲
وگرچه نیست به احکامِ عالِمِ تنجیم ۳
چهارشنبه و نوروز را قِران، میمون ۴
سخن نگویَمَت اینک مگر ز صبحِ امید
که بَثّ شِکوه ۵ ندارد به نوبهار شگون
به ماه صوم، سرِ فروَدین ز کَتمِ ۶ زمان
هزار و چارصد و سه قدم نهاد برون
هزارسال ازین پیش کس به ارث نهاد
اواسط سدۀ چارُم این سه گوهرگون ۷:
"همیشه تا مَهِ نیسان ۸ بِه آید از تشرین ۹
همیشه تا مَهِ تشرین خوش آید از کانون ۱۰
خجسته بادت نوروز و روزه و هموار ۱۱
هزار روزه و نوروز بگذران ایدون ۱۲
یکی به توبه و طاعت به عهد پیغمبر
یکی به رامش و رادی۱۳ به رسم افریدون ۱۴"
🔹توضیحات:
1. پادشاهان به فرّ ایزدی و روشنی جان و پاکی تن و بزرگی اصل و دولت که در خاندان ایشان در قدیم الایام بوده باشد پادشاهی توانند کرد. (مناهج اللطالبین، علاء قزوینی)
2. مقتبس از گفتار امام علی (ع) است: و لبس الاسلام لبس الفرو مقلوبا. ترجمه: و اسلام پوستین باژگونه پوشد. (نهج البلاغه، ترجمۀ سید جعفر شهیدی، ص 102)
3. تنجیم: به نجوم حکم کردن (تاج المصادر زوزنی)، وقت و ستاره‌شناسی کردن (منتهی الارب)
4. در کتب مختلفی مشابه این عبارات آمده است:
اگر نوروز چهارشنبه باشد ...سیل‌ها بسیار بود، و احوال سلاطین متغیر بود و گاه‌گاه ظلم به رعیت برسد، و رعایا بر سلطان عاصی شوند و کِهتران بر مِهتران کینه پیدا نمایند، و بعضی از میوه‌ها را آفت برسد.
اگر نوروز چهارشنبه باشد... علما و اهل صلاح را نیک نبود و ایشان را غم و کدورت بود و با یکدیگر کینه و حسد برند و فوت بعضی از مشاهیر ایشان باشد.
..دلیل بود بر آن‌که سال فتنه و تشویش و حرب و مصاف و جنگ بسیار بود، و نرخ‌ها گران باشد، و بیماری مردم بیش‌تر از گرمی باشد، و درد گلو پر بود. (مفاتیح الارزاق، ج 1، ص 122)
و نیز جعفر شهری از باورهای کهن چنین گزارش می‌کند:
اگر اول نوروز چهارشنبه باشد خدواند آن سال ستارۀ عطارد باشد. دلالت کند که در آن سال فتنه و آشوب زیاد باشد و ارسال مراسلات خصمانه و اعزام رسول و رسل تهدیدآمیز بسیار افتد و نرخ‌ها گران، اما جو و گندم و ارزن و ماش و باقلا و عدس و برنج و کنجد بسیار تحصیل شود و درد و اندیشه و وهم و بیماری زیاد باشد و درد سینه و گلو فراوان شود و بلاد طبرستان را آشوب و کودکان را بدحالی باشد و احتکار و قحطی و تنگی پدید آید و دل‌های مردم پر غم و تشویش و ترس و بیم طبقات زیاد باشد و قراردادهای بدعاقبت امضا شود... (طهران قدیم، ج 4، ص 53)
5. بث شکوه: بث الشکوی؛ آشکار کردن گله و شکایت. درد دل کردن.
6. کتم: اختفا و پوشیدگی.
7. گوهرگون: مانند گوهر. گران‌بها. هزار و چارصد و سه در این بیت به تفکیک آمده الا اینکه صد را به صاد و سده را به سین می‌نویسند.
8. ماه نیسان ماه هفتم از ماه‌های سریانی و ماه دوم بهار است.
9. تشرین نام دو ماه است از ماه‌های رومی. (منتهی الارب) تشرین اول و آخر ماه دوم و سوم پاییز (السامی فی الاسامی).
10. کانون اول و آخر دو ماه زمستانی که سرما در آن ظاهر گردد. (رک: حاشیۀ برهان قاطع)
11. هموار: همواره، همیشه.
12. ایدون: اینچنین.
13. رامش: سرود و آواز و عیش و طرب. رادی: سخاوت و جوانمردی.
14. افریدون: فریدون. نسبت نوروز علاوه بر جمشید به فریدون نیز کمابیش در متون کهن دیده شده است. چنانکه طالب آملی در غزلی می‌گوید:
دریغ کاش فریدون درین زمان بودی
که در زمان تو دیدی زمان زمان نوروز (کلیات طالب آملی، ص 614)
و نیز در قصیده‌ای در همین زمین:
دواسبه تاخت ز یک‌ساله ره که زود رسد
به بزم عیش فریدونِ جم‌نشان نوروز (همان، ص 1016)
سلطان سلاطین عجم جشن نوروزی را به آیین فریدون و جم به سر رسانید. (فارسنامۀ ناصری، ج 1، ص 796)
عبدالحسین زرّین‌کوب در این باره می‌نویسد:
...بنای نوروز تجسم یک جنگ اسطوره‌ای بین نور و ظلمت باید بوده باشد و منجر به مقهور شدن دیو به وسیلۀ جمشید که یک نمونۀ اولین انسان ایزدی‌شده است. یک روایت کهنۀ دیگر اولین نوروز را مربوط به غلبۀ فریدون پادشاه افسانه‌ای و پهلوان ایزدی بر ضحاک اژدها نشان می‌دهد... (نقش بر آب، ص 450)
15. سه بیت اخیر از قطران تبریزی است. (به تصحیح محمد نخجوانی، ص 332)
http://www.tgoop.com/Anjomanara
BY رضا موسوی طبری
Share with your friend now:
tgoop.com/rezamousavitabari/423