آ‌کادمی علوم اجتماعی سپنتا

یادداشتی بر مجموعه پنج معصوم، نوشته هوشنگ گلشیری، بخش پنجم

نیلوفر باغبان، دکتری جامعه شناسی

معصوم پنجم- روایت اسب و سوار

🔳در پاسخ به انتظار هزاران چشمِ خیره به جاده، سواری خواهد آمد به نجات؛ سواری که سرنوشتش مقدر کرده مرده بر دار شود و اسبش به خون بغلتد. معصوم پنجم تکراری است از معصوم‌های پیش از خود؛ قربانی شدن ارواح پاک در جهانی پر خسرو. «دریغ که امیر شرف‌الدین نیز همان می‌کند که همه آنان که پیش از او.» و کسانی که در انتظارش بوده‌اند، «سرها در گریبان کرده»، به جنازه او پشت می‌کنند. باز هم روایت‌های تو در تو و تراژدی‌هایی که تکرار می‌شوند (به یاد بیاورید تکرار واقعه عاشورا را در سرنوشت سید و مصطفی شمر؛ تکرار داستان فرهاد را در سرنوشت نظامی و استاد گچکار و اکنون تکرار داستان حلاج در سرنوشت بابک خرم‌دین و قاضی همدانی و فرامرزبن رستم و زید و بوالمجد وراق). «به هر صد سال دوری گیرد از سر/ چو آن دوران شد آرد دور دیگر»

🔳تنها سهم بیداری متعلق است به «سپیدجامگان» که مانیفست روشنی هم دارند: «به مذهب آنان هیچ‌کس را بر هیچ چیز خداوندگاری نباشد... آنکه شخم زند و تخم پاشد و آب هم او به کشتزار بیندازد و درو هم او کند، محصول هم او را بایست... زمین خدای راست جل جلاله و کس را چه حدِ آن که زمینِ خدا آفریده را به اقطاع دهد». و همزمان ارجاعات دینی روشن: «در دو سوی تخت، یازده سپیدجامه، همه برنا، و به صورت چون نقش، ایستاده اما سرد شده بر جای، خندان لب و چشم‌ها خیره بر نقش.»

🔳اسطوره‌های روایات گلشیری، از دین برآمده باشند یا سیاست یا ادبیات؛ خوفناک باشند، یا ناجی یا بز بلاگردانی که به مسلخ کشیده می‌شود؛ از حصار مکان و افق زمان می‌گذرند. رجم اسب تنها رسم مردمان اینجا و اکنون نیست: «به هنگام تصلیب یا عروج عیسی، ترسایان گرد آیند و بدل یهودیه‌ای وجیهه، بره‌ای سپید قربانی کنند و خون گلویش به جانب مشرق بپاشند.» تا بوده همین بوده و تا هست، به همین منوال خواهد چرخید. تکرارهای گلشیری، امتدادی است از تکرارهای سرنوشت؛ گویا از سوی کسی که قصد دارد رسالت روشنفکر را دوباره و دوباره یادآوری کند: در میان «قومی چشم انتظار موعود» رسم «بدعت» نهادن و «برانداختن بت‌پرستی».

❇️آکادمی علوم اجتماعی سپنتا 

https://www.tgoop.com/sepantasocialscience
 



#آکادمی_سپنتا  #معرفی_کتاب  #هوشنگ_گلشیری   #نیلوفر_باغبان

Telegram

آ‌کادمی علوم اجتماعی سپنتا

این کانال جهت توسعه علوم اجتماعی در ایران در قالب کلاس،کارگاه،حلقه‌های کتابخوانی و تورهای علمی فعالیت می‌کند.
اینستاگرام سپنتا
https://www.instagram.com/sepantaacademy?igsh=dzN4ZGV5YTc0N2I1

www.tgoop.com/sepantasocialscience/265

1.2K viewsNov 4 at 06:39

یادداشتی بر مجموعه پنج معصوم، نوشته هوشنگ گلشیری، بخش پنجم

نیلوفر باغبان، دکتری جامعه شناسی

معصوم پنجم- روایت اسب و سوار

🔳در پاسخ به انتظار هزاران چشمِ خیره به جاده، سواری خواهد آمد به نجات؛ سواری که سرنوشتش مقدر کرده مرده بر دار شود و اسبش به خون بغلتد. معصوم پنجم تکراری است از معصوم‌های پیش از خود؛ قربانی شدن ارواح پاک در جهانی پر خسرو. «دریغ که امیر شرف‌الدین نیز همان می‌کند که همه آنان که پیش از او.» و کسانی که در انتظارش بوده‌اند، «سرها در گریبان کرده»، به جنازه او پشت می‌کنند. باز هم روایت‌های تو در تو و تراژدی‌هایی که تکرار می‌شوند (به یاد بیاورید تکرار واقعه عاشورا را در سرنوشت سید و مصطفی شمر؛ تکرار داستان فرهاد را در سرنوشت نظامی و استاد گچکار و اکنون تکرار داستان حلاج در سرنوشت بابک خرم‌دین و قاضی همدانی و فرامرزبن رستم و زید و بوالمجد وراق). «به هر صد سال دوری گیرد از سر/ چو آن دوران شد آرد دور دیگر»

🔳تنها سهم بیداری متعلق است به «سپیدجامگان» که مانیفست روشنی هم دارند: «به مذهب آنان هیچ‌کس را بر هیچ چیز خداوندگاری نباشد... آنکه شخم زند و تخم پاشد و آب هم او به کشتزار بیندازد و درو هم او کند، محصول هم او را بایست... زمین خدای راست جل جلاله و کس را چه حدِ آن که زمینِ خدا آفریده را به اقطاع دهد». و همزمان ارجاعات دینی روشن: «در دو سوی تخت، یازده سپیدجامه، همه برنا، و به صورت چون نقش، ایستاده اما سرد شده بر جای، خندان لب و چشم‌ها خیره بر نقش.»

🔳اسطوره‌های روایات گلشیری، از دین برآمده باشند یا سیاست یا ادبیات؛ خوفناک باشند، یا ناجی یا بز بلاگردانی که به مسلخ کشیده می‌شود؛ از حصار مکان و افق زمان می‌گذرند. رجم اسب تنها رسم مردمان اینجا و اکنون نیست: «به هنگام تصلیب یا عروج عیسی، ترسایان گرد آیند و بدل یهودیه‌ای وجیهه، بره‌ای سپید قربانی کنند و خون گلویش به جانب مشرق بپاشند.» تا بوده همین بوده و تا هست، به همین منوال خواهد چرخید. تکرارهای گلشیری، امتدادی است از تکرارهای سرنوشت؛ گویا از سوی کسی که قصد دارد رسالت روشنفکر را دوباره و دوباره یادآوری کند: در میان «قومی چشم انتظار موعود» رسم «بدعت» نهادن و «برانداختن بت‌پرستی».

❇️آکادمی علوم اجتماعی سپنتا 

https://www.tgoop.com/sepantasocialscience
 



#آکادمی_سپنتا  #معرفی_کتاب  #هوشنگ_گلشیری   #نیلوفر_باغبان

BY آ‌کادمی علوم اجتماعی سپنتا