tgoop.com/virastaran/432
Last Update:
#اصل_یکدستی
اگر بپرسند «مهم‌ترین» اصل در ویرایش چیست، بی‌شک جوابش «اصل یکدستی» است.
بنابه اصل #یکدستی، اجزای متن باید با هم هماهنگ باشند و ساز واحد بزنند
تا خواننده بتواند چهره‌ای منسجم و متین از اثر ببیند و انتظارش از یکسانیِ متن دم‌به‌دم نقش بر آب نشود.
اصل یکدستی خودش را «همه‌جا» می‌اندازد!
بله، در هر کفشی پا می‌کند
و در هر سوراخی دست می‌برد.
این ابر فراگیر و تمامیت‌خواه
تک‌تکِ اجزای اثر و حتی کلیّت آن را زیر سیطرهٔ خودش می‌کشد
و تا سازهای ناساز را کوکِ هم‌جهت نکند،
آرام نمی‌نشیند.
.....................
چند نمونه برای اصل یکدستی،
از عرصه‌های مختلف:
* مقدار حاشیهٔ کتاب باید تا آخر یکی باشد.
* یک سرصفحهٔ ثابت در صفحه‌ها تکرار شود.
* تیترهای هم‌عرض باید فونت و اندازهٔ ثابتی داشته باشند.
* نمی‌شود ارجاع‌ها را در یک فصل در «پاورقی» آورد و در فصل بعدی به‌صورت «درون‌متنی»!
* سبک نوشته، در کل، باید هم‌صدایی کند.
* سیاست ناشر در انتخاب ابعاد کاغذ، برای هر مجموعه اثر، نباید چنددست باشد.
* بهای کتاب‌های هر ناشر با هم جور دربیاید.
* حتی بارکدِ پشت جلد کتاب هم، در هر مجموعه اثرِ به‌هم‌مرتبط، باید دقیقاً در یک جای پشت جلد طراحی شود.
.....................
می‌بینی که اصل یکدستی چقدر خودش را «همه‌جا جا می‌کند»! همین است. دربارهٔ این اصل اساسی بیش از این‌ها خواهیم گفت و ارزشش را دارد.
.....................
نمونه‌ای هم از ویرایش زبانی:
اگر «ایرانیّت و اسلامیّت» با هم آمدند، چه کنیم؟
«ـیّت» مصدرساز عربی است
و نباید برای واژهٔ فارسی بیاید.
پس ایرانیّت غلط است و باید بشود ایرانی‌بودن.
ولی اسلامیّت درست است، زیرا واژهٔ عربی ـیّت گرفته؛ اما باید شبیه برادرش بشود: اسلامی‌بودن.
خوب نیست بگوییم: ایرانی‌بودن و اسلامیت.
می‌گوییم: ایرانی‌بودن و اسلامی‌بودن.
.....................
نمونه‌ای هم از ویرایش صوری:
«ها» باید نیم‌فاصله بیاید یا چسبیده؟
کتابها یا کتابها؟ کفشها یا کفشها؟
مهم‌تر از اینکه «آنها» درست است یا «آنها»، این است که هرکدام را برگزیدی، تا آخر کتاب یکدست پیش بروی.
.....................
«شاید باورش براتون سخت باشه» (!)؛
اما کتابی که یکدست غلط باشد،
بهتر است از کتابی که
بخش‌هایی از آن درست است
و بخش‌هایی از آن غلط!
«ـهٔ» درست است یا «ـه‌ی»؟
شک نکن که «ـهٔ» درست است. مفصّل خواهیم گفت.
اما اگر تمام متن فقط «ـه‌ی» باشد،
بهتر از این است که
هم «ـهٔ» باشد و «ـه‌ی».
بله، اصل «کاچی بعضی هیچی»
در برابر اصل یکدستی بی‌معناست!
ادامه دارد... .
@virastaran
نگرش‌های درست به نگارش و ویرایش،
با «ویراسـتاران»
viraiesh.ir
BY ویراستاران
Share with your friend now:
tgoop.com/virastaran/432