چیکده ای از مهندسی رزمی ارتش عراق

بخش دوم

مهندسی نیز مانند دیگر قسمت های نیروی زمینی ارتش عراق که تحت آموزش و تفکر رزمی شوروی بود. استاندارد شوروی برای آماده‌سازی یک جاده سریع در زمین بیابانی 2.5 تا 3 کیلومتر در ساعت است. این با استفاده از یک جوخه جاده مهندسی با استفاده از وسایل مکانیزه (BAT، جرثقیل نصب شده بر روی کامیون) انجام می‌شود.
یک گروهان مهندسی می‌توانست در زمین‌های نسبتاً شنی با تجهیزات زیر روزانه 2 تا 2.5 کیلومتر جاده بسازد:
2-3 گریدر
2-3 بولدوزر
4-6 غلتک
4-6 جرثقیل بیل یا بیل مکانیکی
10-12 وسیله نقلیه اضافی
یک گروهات مهندسی می‌توانست در زمین‌های نسبتاً شنی با تجهیزات زیر روزانه 10 کیلومتر جاده را تعمیر کند:
2 بولدوزر
4-6 غلتک
4-6 جرثقیل بیل یا بیل مکانیکی
10-12 دامپ تراک

عمده تجهیزات مهندسی ارتش عراق ساخت شوروی و کشورهای بلوک شرق بود و طیف گسترده ای ماشین آلات و تجهیزات را برای عملیات های مهندسی خود در دسترس داشت :
خودروی بازیابی زرهی T-54/55 ARV
خودروی بازیابی زرهی Type 653
خودروی تعمیر و بازیابی Engesa E-11
خودروی مهندسی رزمی BAT-M
بیل مکانیکی MDK
خندق کن TMK-2
خودروی پاکسازی موانع IMR
خیش مین روب KMT-4/6
مین کوب KMT-5
خرج خطی UR-77

در بخش تجهیزات عبور از آب :
پل گذار MTU-20
پل گذار MT-55
پل گذار BLG-60
پل شناور TMM
پل شناور PMP
طراده GSP
طراده PTS
L.t
@warhistory1

پل گذار MT-55 عراقی بر پایه شاسی تانک T-55
L.t
@warhistory1

جرثقیل زرهی JVBT-55KS ساخت چکسلواکی متعلق به ارتش عراق
L.t
@warhistory1

خودروی بازیابی زرهی WZT-2 ارتش عراق
L.t
@warhistory1

طراده GSP
L.t
@warhistory1

جرثقیل بر شاسی GBC 8 KT
L.t
@warhistory1

جرثقیل 8T-210
L.t
@warhistory1

پل گذار MTU-20
L.t
@warhistory1

چیکده ای از مهندسی رزمی ارتش عراق

بخش سوم

میدان‌های مین معمولاً به سبک شوروی طراحی می‌شدند به گونه‌ای که خطی بوده و به موانع طبیعی و مصنوعی دیگر متصل می‌شد و به منظور هدایت واحدها به مناطق کشتارگاه یا افزایش کارایی آتش‌های پوششی قرار میگرفت. ابعاد میدان‌های مین معمولاً به صورت 500 در 30 متر با یک مین ضد تانک به ازای هر متر از جلو پیکربندی شده بود. عمق میدان مین در مواضع به خوبی آماده‌شده می‌توانست تا 350 متر باشد. مین‌گذاری غیر مکانیکی شامل پرتاب مین‌ها به صورت تصادفی از کامیون‌ها و سپس دفن مین‌ها به صورت دستی است.

عراقی‌ها از یک خط دفاعی ثابت متشکل از یک یا چند ردیف مواضع دفاعی استفاده می‌کردند. این مواضع با موانع طبیعی و مصنوعی یکپارچه شده‌. این خط دفاعی توسط یک نیروی ذخیره متحرک، معمولاً یک واحد زرهی در صورت موجود بودن، حمایت می‌شود. مهندسان عراقی همچنین سنگرهای فرماندهی را می‌سازند. یکی از روش‌ها استفاده از مواد پیش‌ساخته شوروی یا کپی شده از شوروی است، یک چارچوب منحنی ساده در زمین ساخته شده و با تخته‌های چوبی یا فولادی پوشانده می‌شود. کل سازه سپس با خاک و سپس با 15 تا 20 اینچ شن پوشانده می‌شود (سنگ‌های 0.75 تا 1.5 اینچی). شن (با اندازه‌های غیر استاندارد) باعث می‌شود گلوله‌ها قبل از برخورد با فلز منفجر شوند. ساخت یک سنگر به طول حدود 5 یارد حدود 4 ساعت زمان می‌برد. آنها همچنین از بتن پیش‌ساخته و مواد محلی استفاده می‌کنند.

عراقی ها دریافته بودند مهندسی رزمی برتری بسیار قابل توجهی را در برابر عملیات های ایران که با تیکه بر نیروی پیاده انجام می‌شد را ارائه میدهد از همین رو عراقی‌ها از یک خط دفاعی ثابت متشکل از یک یا چند ردیف مواضع دفاعی استفاده می‌کردند. این خط دفاعی توسط یک نیروی ذخیره متحرک، معمولاً یک واحد زرهی در صورت موجود بودن، حمایت می‌شد. یکی از مهمترین دستاورد های مهندسی عراق ایجاد شبکه سنگر های مثلثی در قسمت هایی از کوشک و طلائیه بود. مهندسی عراق 14 سنگر مثلثی شکل در این مناطق ایجاد کرد و که در هر مثلث بزرگ یک گردان زرهی قرار داشت و در هر مثلث متوسط که در گوشه های مثلث بزرگ قرار داشت یک گروهان زرهی مستقر میشد و در هر مثلث کوچک که در مثلث های متوسط احداث شده بود یک دسته زرهی مستقر میشد و در این مواضع مثلثی موضع قرارگیری تانک ، موضع تیربار قرار داشت. طول مثلث بزرگ 2250 متر ، طول مثلث متوسط 750 متر و طول مثلث کوچک 250 متر بود. عبور از سنگر های مثلثی برای ایران امری مشکل وپرتلفات بود و این مواضع دفاع مستحکمی را تا پایان جنگ تامین کردند.

نمونه دیگر از استحکامات عراق عراق مواضع نونی یا هلالی شکل بود که در منطقه عملیاتی کربلای 5 احداث شده بود. نیم دایره ای به شعاع 200 عرض 3 ارتفاع 5 الی 6 متر. كانالی دور تا دور مواضع هلالی شكل کشیده شده و ارتباط سنگر های پیاده و تانک را بر قرار میساخت. بر روی قسمت هلال موضع شلیک و مانور تانک و قرار گیری یک تانک ذخیره در نظر گرفته شده و در داخل هلال میدان مین و سیم خاردار قرار گرفته بود.
عراق توانایی قابل توجهی را در بکارگیری انواع راهکارهای مهندسی مانند میدان مین ، استفاده از سیم خاردار های حلقوى زوجى و فرشی، خورشیدی ها ، نبشی های ضربدری، استحکامات و دژهای بتنی ، انواع کانال ها و شیار ها در طول جنگ با ایران را از خود نشان داد و این اقدامات مهندسی تاثیر بسیار قابل توجهی را بر نتایج عملیات های ایران داشت و دست برتر را به عراق در مواضع پدافندی داد.
L.t
@warhistory1

نمونه ای نادر از مسلسل دستی تندر ۹ ساخته شده از طلا که به وزیر اطلاعات وقت محمد ری‌شهری در سال ۱۳۶۷ اهدا شده است.
تندر ۹ نمونه تولیدی مسلسل دستی H&K MP-5 است که توسط ساصد تولید شده است.
@warhistory1
L.t

تصویری از دوره اول رهایی گروگان تیپ ۲۳ نوهد نیروی زمینی ارتش شاهنشاهی - ۱۳۵۵
نکته بسیار قابل توجه در تصویر وجود دوربین دید در شب AN/PVS-2 بر روی اسلحه ژ۳ است
همچنین در تصویر اسلحه رمینگتون ۲۷۰ و نارنجک انداز ۳۷ میلی‌متری دیده می‌شود.

@warhistory1
L.t

تاریخچه شکل گیری واحد عملیات ویژه در ایران به سال ۱۳۳۱ باز میگردد، در این سال به منظور پایه گذاری چتربازی در ارتش ، ۷ نفر از پرسنل منتخب جهت طی کردن دوره چتربازی به فرانسه اعزام شدند و پس از تکمیل دوره این افراد یگان چتربازی را زیر نظر مستشاران آمریکایی در پادگان باغشاه پایه گذاری نمودند.

این یگان در ۱۳۳۷ به گروهان چترباز و در سال ۱۳۳۹ به گردان چترباز توسعه یافت. در سال ۱۳۴۵ از این گردان تیپ نیروهای ویژه هوابرد که به اختصار نوهد خوانده می‌شود با ۳ گردان ۱۵۴ ، ۱۳۷ و ۱۷۲ تشکیل شد و به منظور گسترش این واحد یگان های پشتیبانی خدمات رزمی و پشتیبانی رزمی در این واحد تشکیل شد.
سازمان اولیه این تیپ شامل قرارگاه تیپ ، گردان پشتیبانی ، آموزشگاه جنگ‌های نامنظم ، گروهان عملیات روانی و دسته مخابرات بود.
در ادامه روند توسعه نیرومخصوص در سالهای ۱۳۴۷ و ۱۳۴۹ دو گردان دیگر با سازمان تیپ اضافه شد. این دو گردان ۱۸۱ و ۱۹۲ بود.

در سال ۱۳۵۵ به منظور مقابله با تهدیدات تروریستی دوره اولیه رهایی گروگان در تیپ آغاز شد و در سال ۱۳۵۶ واحد رهایی گروگان به ساختار تیپ ۲۳ نوهد افزوده شد.
و سازمان تیپ به شرح زیر درآمد:
قرارگاه و گروهان قرارگاه که رده فرماندهی و ستاد تیپ را تشکیل میداد ، ۲ تا ۵ گردان عملیاتی نیرومخصوص ، آموزشگاه جنگ‌های نامنظم ، رهایی گروگان ، گردان پشتیبانی ، گروهان عملیات روانی و دسته مخابرات

در گردان عملیاتی نیرومخصوص تقسیم بندی به صورت یک تیم ۱۲ نفره عملیاتی تحت عنوان تیم الف بود، یک تیم عملیاتی الف شامل تخصص های زیر بود:
فرمانده تیم ، معاون فرمانده ، درجه دار عملیات ، درجه دار اطلاعات ، درجه دار سلاح سبک ، درجه دار سلاح سنگین ، درجه دار تخریب ، کمک درجه دار تخریب ، درجه دار مخابرات ، کمک درجه دار مخابرات ، درجه دار بهداری و کمک درجه دار بهداری

هر ۳ تیم عملیاتی الف یک تیم عملیاتی ب بود و گردان نیرومخصوص بین ۳ تا ۵ تیم عملیاتی ب در اختیار داشت.
به منظور استاندارد سازی کیفی آموزشی در تیپ تمام پرسنل تیپ میبایست دوره های زیر را طی کرده :
دوره نیرومخصوص
دوره چتر بازی
دوره رزم در کوهستان
دوره اسکی و رزم در برف
دوره غواصی

همچنین دوره‌های تخصصی تر برای پرسنل انتخابی نیز دایره می‌شد که شامل موارد زیر است :
دوره سقوط آزاد
دوره تک تیرانداز
دوره رهایی گروگان
دوره زبان های خارجی شامل : عربی ،پشتو ، ترکی ، اردو و انگلیسی
دوره تخریب
دوره خنثی سازی

@warhistory1
L.t

اولین گروه اعزامی ارتش به منظور آموزش چتربازی به فرانسه
@warhistory1
L.t

در جریان اختلافات مرزی بین ایران و عراق در سال ۱۳۴۸ ، ایران به منظور فشار بر عراق دست به پشتیبانی کردهای عراق زد. به منظور بکارگیری صحیح و موثر از این نیروها، تیپ ۲۳ نوهد ماموریت یافت تا کردهای عراقی و عشایرهای مستقر در مناطق مرزی ایران را سازماندهی و آموزش دهد.
به منظور این امر قرارگاه عملیاتی نامنظم دلاوران در اواخر مرداد ۱۳۴۸ در خضرزنده کرمانشاه در کیلومتر ۱۲ محور کرمانشاه به کامیاران به فرماندهی سرهنگ وقت منوچهر خسروداد فرمانده وقت تیپ تشکیل شد و گردان ۱۷۲ نوهد به طور کامل با استعداد ۳ تیم عملیاتی ب در این منطقه مستقر شد.
ژاندارمری حدود ۱۵۰۰ نفر را به منظور آموزش و سازماندهی از کردهای مرزنشین ایران در اختیار گردان ۱۷۲ قرار داد. و این افراد تحت تعلیم آموزش های رزم انفرادی ، تیرانداز، دوره سلاح های انفرادی و گروهی قرار گرفته و در نهایت این ۱۵۰۰ نفر به ۱۵ گروهان ۱۱۲ نفری تقسیم شد. هر گروهان شامل ۱۰۰ نفر از نیروهای کرد و ۱۲ نفر تیم عملیاتی الف بود.

قرارگاه دلاوران پس از ساماندهی و آموزش نیروها در ابتدا به انجام ماموریت های کمین و تاخت ، شناسایی و تخریب و تاسیسات حساس عراقی ها پرداخت.
به منظور فشار بیشتر در تاریخ ۲ آبان ۱۳۴۸ عملیاتی بصورت مشترک توسط کردهای ایرانی و عراقی با فرماندهی و هدایت گردان ۱۷۲ در منطقه عمومی دربندی‌خان عراق به منظور تصرف پادگان ارتش عراق در مجاورت شهر حلبچه انجام شد.
در این عملیات تا ساعت ۱۰ شب همان روز کنترل شهر حلبچه به دست گرفته شد و در ساعت ۱ نیمه شب روز بعد با اجرای آتش سنگین پادگان حلبچه سقوط کرد.

با دستیابی ایران به اهداف سیاسی خود به منظور فشار بر عراق برای حل اختلافات مرزی ، قرارگاه دلاوران در ۱۵ آبان همان سال ملغی و گردان ۱۷۲ به پادگان خود مراجعت کرد.

@warhistory1
L.t

با شروع جنگ ظفار در عمان ، ایران به منظور حمایت از حاکمیت سلطان قابوس پادشاه عمان در ۱۳۵۱ ماموریت دماوند را بر اساس تقویت نیروهای وجود اغاز کرد.
به همین منظور بالگردهای هوانیروز ، تیم های عملیاتی ب نوهد ، تیم های کنترل زمینی نیروی هوایی ، یکان های مهندسی رزمی ، گروه های پشتیبانی اطلاعات رزمی ، هواپیما های ترابری C-130 و استاید کمیته تکاور و مرکز پیاده شیراز اعزام شده و یک تیپ تقویت شده را تشکیل دادند. این تیپ تقویت شده Task force گرفته می‌شد بالاتر از رده تیپ و پایین تر از رده لشکر بود.

از اواخر ۱۳۵۲ به مرور واحد های تیپ ۵۵ هوابرد نیز افزوده شد.
عملیات دماوند شامل چهار مرحله بود :
مرحله اول : از ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۲ به منظور برقراری تأمین شهر صلاله از طریق کنترل و تامین ارتفاعات جنوب و جنوب غربی صلاله با اجرای عملیات‌های نامنظم توسط گردان های نوهد
مرحله دوم : از ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۳ به منظور پاکسازی و بازگشایی جاده صلاله به تمریت توسط یکان‌های تیپ ۵۵ هوابرد
مرحله سوم : از ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۴ با ایجاد خط پدافندی دماوند و تسخیر شهرک و منطقه رخیوت در سواحل جنوب شرقی بندر رخیوت
خط پدافندی دماوند از مانستون تا بندر رخیوت در ساحل دریای عمان به منظور تجزیه منطقه و ایجاد محدودیت های عملیاتی توسط تیپ ۲ لشکر ۷۷ در نیمه دوم سال ۱۳۵۳ ایجاد گردید.
مرحله چهارم: از بین برد کامل چریک ها و تامین امنیت و پدافند در مرز بین المللی عمان و یمن جنوبی
این مرحله توسط تیپ مستقل ۸۴ خرم آباد انجام شد.
@warhistory1
L.t

پرسنل تیپ ۲۳ نوهد در جریان نبرد ظفار
@warhistory1
L.t

در جریان هفتمین دوره بازی های آسیایی که در شهریور ماه ۱۳۵۳ در تهران انجام شد ، ماموریت تامین امنیت بازی ها و ورزشکاران به تیپ ۲۳ نوهد سپرده شد.
اهمیت این موضوع به دلیل حضور ورزشکاران اسرائیلی در تهران برای شرکت در مسابقات بود زیرا تنها ۲ سال از ماجرای المپیک مونیخ گذشته بود.
ماموریت تیپ در این بازی‌ها چک و بازدید از ساختمان ها و تاسیسات مربوطه در ورزشگاه و دهکده المپیک و برقراری امنیت ورزشکاران و گروه در حین بازی ها و استقرار در دهکده المپیک بود.
در مرداد ۱۳۵۳ یک تیم متخصص تخریب و مواد منفجره از نیروهای ویژه آمریکا که در المان مستقر بود به ایران عزیمت نمود و با یک تیم عملیاتی الف نیروی مخصوص به صورت مشترک عهده دار ماموریت کنترل ساختمان ها و تاسیسات را بر عهده گرفتند.

همچنین عناصری از ساواک و شهربانی به منظور تامین امنیت حضور داشتند. ساواک مسئولیت های امنیتی مربوط به ورزشکاران را بر عهده داشت و شهربانی نیز وظیفه تأمین امنیت حاشیه خارجی دهکده المپیک و اسکورت و جا به جایی ورزشکاران و تامین امنیت حاشیه ورزشگاه را بر عهده داشت.

همچنین بخشی از پارک ارم به عنوان محل استقرار تیپ ۲۳ نوهد در نظر گرفته شد و به منظور حفظ پوشش پرسنل لباس فرم یک دست کت و شلوار طوسی انتخاب شد.

به منظور تامین امنیت بیشتر ورزشکاران اسرائیلی یک بلوک کامل به آنها اختصاص پیدا کرد و حفاظت از بلوک کاملا بر عهده گردان ۱۷۲ نوهد بود. این ساختمان در شمال دهکده قرار داشت و دو رشته فنس به فاصله یک متر و ارتفاع ۲.۵ متر دور آن کشیده شده بود.
چهار گردان دیگر نیز وظیفه تأمین امنیت سایر ورزشکاران را داشتند.

@warhistory1
L.t

در آبان ۱۳۵۴ هنگ ۲۲ سرویس ویژه هوایی انگلستان SAS از فرمانده وقت تیپ ۲۳ نوهد، سرهنگ ستاد علی اکبر یزدجردی دعوت کرد تا به همراه ۱۰ نفر از افسران جهت بازدید و طی دوره به انگلستان سفر کنند.
در این سفر دوره ۸ روزه پرش از بالون ، آموزش ردزنی و ردگیری ، آموزش های عملیات آبی-خاکی از جمله ارزیابی و تقویت شنای استقامت ، نفوذ شبانه با کانو ، غواصی و تاخت علیه شناورهای دشمن مستقر در ساحل به این تیم اعزامی نوهد داده شد.
@warhistory1
L.t

پرسنل نوهد با لباس و تجهیزات غواصی
@warhistory1
L.t

فهرست فرمانده گروهان/ گردان چترباز و تیپ ۲۳ نوهد تا قبل از انقلاب :
۱- سرهنگ دوم علی تراب ترکی - فرمانده یکان چترباز - ۱۳۳۴-۱۳۳۹
۲- سرهنگ ۲ عطاالله جاوید - فرمانده یکان چترباز - ۱۳۳۹-۱۳۴۰
۳ـ سرگرد منوچهر خسروداد - فرمانده گردان چترباز - ۱۳۴۰-۱۳۴۴
۴- سرهنگ دوم اکبر غفاری - فرمانده گردان چترباز - ۱۳۴۴-۱۳۴۴
۵- سرهنگ دوم علی اکبر یزدجردی - فرمانده گردان چترباز - ۱۳۴۴-۱۳۴۶
۶- سرهنگ منوچهر خسروداد - فرمانده تیپ ۲۳ نوهد ـ ۱۳۴۶/۳/۱۳ - ۱۳۵۰/۶/۲
۷ـ سرهنگ علی اکبر یزدجردی - فرمانده تیپ ۲۳ نوهد - ۱۳۵۰/۶/۲ - ۱۳۵۶/۱/۳۱
۸- سرهنگ عباس شفاعت - فرمانده تیپ ۲۳ نوهد - ۱۳۵۶/۱/۳۱ - ۱۳۵۷/۱۰/۱۰

@warhistory1
L.t