سی مرغ

.

💢 فقیه را با امور نوپدید چکار؟ 💢


✅ یکی دیگر از عوامل فربهی فقه موجود، ورود فقهاء در مسائل مستحدثه (نوپدید) است. در این مسائل، موضوعات جديد بوده و در آیات و روایات، داراى نص خاصى نیستند و حتی در آرای فقهای گذشته هم به عنوان خاص وجود ندارند مانند بانک، بیمه، پول کاغذی، پول های دیجیتال، اینترنت، متاورس، پیوند اعضا، فروش خون، تولد انسان با شبیه سازی، دوچرخه سواری یا ورود به استادیوم بانوان و ....
در برخی از دیگر مسائل ظاهرا موضوع نوپدید نیست ولی در اثر تحولات تکنولوژیک یا دگردیسی های عرف مردم و ساختارهای اجتماعی، موضوعات تغییر ماهیت داده و لذا حکم آنها هم تغییر می یابد. مثالی که شهید مطهری برای این دسته از مسائل نوپدید می زند، حفر چاه است. طبق فقه سنتی هر کس که چاهی را حفر کند و به آب برسد، همو مالک چاه خواهد بود. شهید مطهری می گوید این حکم مربوط به گذشته بوده است که با امکانات آن زمان عمق چاه ها کم بوده است. ولی اکنون که با تکنولوژی های امروزی می توان چاه های عمیق زد و به سفره های زیر زمینی متصل شد و با پمپ های قوی تمام آب هایشان را مکید و تمام چاه های اطراف را خشکاند، دیگر این چاه، همان چاه نیست و تنها در لفظ مشترکند.

✅ فقهاء مدعی هستند که مقلدین باید در هر یک از این مسائل نوپدید از آنها استفتاء کنند تا آنها حکم خدا را استنباط و ابلاغ نمایند. فقهاء براى به دست آوردن احكام مسائل غير منصوص و مستحدثه، ضوابط و راه‌هايى را بيان كرده‌اند (دایره المعارف فقه مقارن، زیر نظر مکارم شیرازی، ج ۲، ص ۸۳ تا ۸۷) كه عبارتند از :
🔹اطلاقات و عمومات : منظور دستورهای کلی است که در آیات و روایات آمده است و از آنها می توان حکم موارد خاص را نتیجه گرفت. مثلا دستور به وفای عهد و از طرفی منع ربا و ظلم و کم فروشی آمده است، لذا فقهاء با استفاده از این دستورهای کلی می توانند معاملات نوپدید را بررسی کرده و حکم به تجویز یا منع آنها دهند.
🔹قواعد فقهى‌ : منظور دستورهای کلی است که قابل انطباق بر مسائل و مصادیق متعدد فقهی است مانند قاعده لاضرر، كه موجب تحریم اموری است که ضرر فردى يا اجتماعى دارند.
🔹قواعد اصولى‌ : قواعدى هستند كه در علم اصول فقه بیان شده اند. مثلا در علم اصول فقه آمده است كه «امر به شى‌ء، مقتضى نهى از ضد آن است». حال فقیه بر اساس اين قاعده اصولى، حكم نماز كسى را كه عمداً قرائت سوره را بر قرائت سوره حمد مقدم كرده به دست می آورد و حكم به بطلان آن می دهد.
🔹قياس منصوص‌العلّه‌ : چون هر حكم شرعى علتی دارد، چنانچه علت حكمى در برخى از نصوص معتبر ذكر شده باشد مى‌توان حكم مسائل مستحدثه ای که تابع همان علت باشند، را به دست آورد. مثلًا براى اثبات حرمت انواع مواد مخدر كه در عصر ما پيدا شده به تعليلاتى كه در ابواب خمر و ساير مسكرات وارد شده، استناد مى‌جويند.
🔹تنقيح مناط (قياس مستنبط العلّه) : گاهى علت حکم در نصوص ذکر نشده ولی فقيه با بررسى و استقرای موارد احكام و ادله آنها، علت حكم را استنباط مى‌كند و در صورتى كه موردِ فاقد دليل با موردِ منصوص، هر دو تابع یک علت باشند، حكم را به مورد فاقد دليل هم سرايت مى‌دهد كه اين را «تنقيح مناط» مى‌گويند.
🔹الغاى خصوصيت‌ : منظور حذف خصوصیات غیر ضرور از موضوعی است که حکم آنها در روایات وارد شده است؛ مثلًا اگر پیامبر دیه قتل را برای عرب ۱۴۰۰ سال پیش یکصد شتر تعیین کرده است، فقیه، عربیت و بادیه نشینی و ۱۴۰۰ سال پیش بودن را از خصوصیات موضوع حذف می کند و آن حکم را برای همه ی انسان ها در همه ی زمان ها و همه ی مکان ها تعمیم می دهد.
🔹قياس اولويت‌ : منظور تسری دادن حکم از یک موضوع خفیف به یک موضوع شدیدتر است. مثلا در قرآن آمده است که به والدین حتی اف هم گفته نشود. به ترتیب اولی فقیه نتیجه می گیرد کتک زدن والدین هم مجاز نیست.
🔹اصول عمليه‌ : منظور اصول کلی است که در هنگام نبود نصّى در كتاب و سنت به طور عام يا خاص، براى كشف حكم استفاده می شوند مانند اصل برائت، استصحاب، تخيير و احتياط.

✳️ آخرین راه حل فقهاء در مسائل نوپدید، مراجعه به عرف و عادت مردم در موضوعات‌است. آنها می گویند هرگاه بيان شرعى در مورد موضوعى وجود نداشت و هيچ گونه اجماع و شهرت و سيره قطعى متصل به عصرصدور روايات نبود، راه شناخت موضوع، رجوع به عرف مردم است. به تعبير ديگر؛ «مرجع در موارد فقدان حقيقت شرعى، حقيقت عرفى است».
حقیقت این است که این راهکار، تنها راهکار مشروع برای مسائل نوپدید است و تمام ۸ راهکار سابق الذکر تراوش های ذهنی است که عرف بهتر از پس آن بر می آید و چون در آیات و روایات نیامده اند، لذا در شان فقیه بما هو فقیه نیست. ضمنا در فرسته های قبل هم نشان دادیم تشخیص موضوع و مصداق که در نصوص نیامده اند، با عرف است و نه فقیه، و موضوعات تمام مسائل نوپدید از این دسته اند، همانطور که در تعریفشان آمد.

@Cmorghgrom30

.

www.tgoop.com/Cmorghgrom30/195

3.8K viewsALI TABIATPOOR, edited  Mar 18, 2022 at 03:43

.

💢 فقیه را با امور نوپدید چکار؟ 💢


✅ یکی دیگر از عوامل فربهی فقه موجود، ورود فقهاء در مسائل مستحدثه (نوپدید) است. در این مسائل، موضوعات جديد بوده و در آیات و روایات، داراى نص خاصى نیستند و حتی در آرای فقهای گذشته هم به عنوان خاص وجود ندارند مانند بانک، بیمه، پول کاغذی، پول های دیجیتال، اینترنت، متاورس، پیوند اعضا، فروش خون، تولد انسان با شبیه سازی، دوچرخه سواری یا ورود به استادیوم بانوان و ....
در برخی از دیگر مسائل ظاهرا موضوع نوپدید نیست ولی در اثر تحولات تکنولوژیک یا دگردیسی های عرف مردم و ساختارهای اجتماعی، موضوعات تغییر ماهیت داده و لذا حکم آنها هم تغییر می یابد. مثالی که شهید مطهری برای این دسته از مسائل نوپدید می زند، حفر چاه است. طبق فقه سنتی هر کس که چاهی را حفر کند و به آب برسد، همو مالک چاه خواهد بود. شهید مطهری می گوید این حکم مربوط به گذشته بوده است که با امکانات آن زمان عمق چاه ها کم بوده است. ولی اکنون که با تکنولوژی های امروزی می توان چاه های عمیق زد و به سفره های زیر زمینی متصل شد و با پمپ های قوی تمام آب هایشان را مکید و تمام چاه های اطراف را خشکاند، دیگر این چاه، همان چاه نیست و تنها در لفظ مشترکند.

✅ فقهاء مدعی هستند که مقلدین باید در هر یک از این مسائل نوپدید از آنها استفتاء کنند تا آنها حکم خدا را استنباط و ابلاغ نمایند. فقهاء براى به دست آوردن احكام مسائل غير منصوص و مستحدثه، ضوابط و راه‌هايى را بيان كرده‌اند (دایره المعارف فقه مقارن، زیر نظر مکارم شیرازی، ج ۲، ص ۸۳ تا ۸۷) كه عبارتند از :
🔹اطلاقات و عمومات : منظور دستورهای کلی است که در آیات و روایات آمده است و از آنها می توان حکم موارد خاص را نتیجه گرفت. مثلا دستور به وفای عهد و از طرفی منع ربا و ظلم و کم فروشی آمده است، لذا فقهاء با استفاده از این دستورهای کلی می توانند معاملات نوپدید را بررسی کرده و حکم به تجویز یا منع آنها دهند.
🔹قواعد فقهى‌ : منظور دستورهای کلی است که قابل انطباق بر مسائل و مصادیق متعدد فقهی است مانند قاعده لاضرر، كه موجب تحریم اموری است که ضرر فردى يا اجتماعى دارند.
🔹قواعد اصولى‌ : قواعدى هستند كه در علم اصول فقه بیان شده اند. مثلا در علم اصول فقه آمده است كه «امر به شى‌ء، مقتضى نهى از ضد آن است». حال فقیه بر اساس اين قاعده اصولى، حكم نماز كسى را كه عمداً قرائت سوره را بر قرائت سوره حمد مقدم كرده به دست می آورد و حكم به بطلان آن می دهد.
🔹قياس منصوص‌العلّه‌ : چون هر حكم شرعى علتی دارد، چنانچه علت حكمى در برخى از نصوص معتبر ذكر شده باشد مى‌توان حكم مسائل مستحدثه ای که تابع همان علت باشند، را به دست آورد. مثلًا براى اثبات حرمت انواع مواد مخدر كه در عصر ما پيدا شده به تعليلاتى كه در ابواب خمر و ساير مسكرات وارد شده، استناد مى‌جويند.
🔹تنقيح مناط (قياس مستنبط العلّه) : گاهى علت حکم در نصوص ذکر نشده ولی فقيه با بررسى و استقرای موارد احكام و ادله آنها، علت حكم را استنباط مى‌كند و در صورتى كه موردِ فاقد دليل با موردِ منصوص، هر دو تابع یک علت باشند، حكم را به مورد فاقد دليل هم سرايت مى‌دهد كه اين را «تنقيح مناط» مى‌گويند.
🔹الغاى خصوصيت‌ : منظور حذف خصوصیات غیر ضرور از موضوعی است که حکم آنها در روایات وارد شده است؛ مثلًا اگر پیامبر دیه قتل را برای عرب ۱۴۰۰ سال پیش یکصد شتر تعیین کرده است، فقیه، عربیت و بادیه نشینی و ۱۴۰۰ سال پیش بودن را از خصوصیات موضوع حذف می کند و آن حکم را برای همه ی انسان ها در همه ی زمان ها و همه ی مکان ها تعمیم می دهد.
🔹قياس اولويت‌ : منظور تسری دادن حکم از یک موضوع خفیف به یک موضوع شدیدتر است. مثلا در قرآن آمده است که به والدین حتی اف هم گفته نشود. به ترتیب اولی فقیه نتیجه می گیرد کتک زدن والدین هم مجاز نیست.
🔹اصول عمليه‌ : منظور اصول کلی است که در هنگام نبود نصّى در كتاب و سنت به طور عام يا خاص، براى كشف حكم استفاده می شوند مانند اصل برائت، استصحاب، تخيير و احتياط.

✳️ آخرین راه حل فقهاء در مسائل نوپدید، مراجعه به عرف و عادت مردم در موضوعات‌است. آنها می گویند هرگاه بيان شرعى در مورد موضوعى وجود نداشت و هيچ گونه اجماع و شهرت و سيره قطعى متصل به عصرصدور روايات نبود، راه شناخت موضوع، رجوع به عرف مردم است. به تعبير ديگر؛ «مرجع در موارد فقدان حقيقت شرعى، حقيقت عرفى است».
حقیقت این است که این راهکار، تنها راهکار مشروع برای مسائل نوپدید است و تمام ۸ راهکار سابق الذکر تراوش های ذهنی است که عرف بهتر از پس آن بر می آید و چون در آیات و روایات نیامده اند، لذا در شان فقیه بما هو فقیه نیست. ضمنا در فرسته های قبل هم نشان دادیم تشخیص موضوع و مصداق که در نصوص نیامده اند، با عرف است و نه فقیه، و موضوعات تمام مسائل نوپدید از این دسته اند، همانطور که در تعریفشان آمد.

@Cmorghgrom30

.

BY سی مرغ