سی مرغ

.

💢 تراکم ظنون و حساب احتمالات 💢


1️⃣ فرض کنید در محکمه ای دو فرد عادل، شهادت یکسانی دهند. احتمال درستی شهادت هر کدام را هم خیلی بالا نگیریم و فقط کمی بالاتر از شک ۵۰٪ بگیریم، مثلا ۵۵٪. در حساب احتمالات احتمال درستی شهادت آن دو بر روی هم از اصل جمع بدست می آید(علت منهای جمله سوم را در حساب احتمالات بجویید) :
٪۵۵ + ٪۵۵ - ٪۵۵×٪۵۵ = ٪۸۰
حاصل فوق، احتمالی بسیار بالا و محکمه پسند است. حال در نظر بگیرید که دو شاهد شهره به عدالت باشند و احتمال صحت شهادت هر یک بیش از ۵۵٪ باشد، بدیهی است که حاصل به ۱۰۰٪ نزدیکتر می شود. از اینجا معلوم می شود که چرا حداقل بینه، شهادت دو فرد عادل می باشد.

2️⃣ محاسبات فوق برای حالتی بود که شاهدین مستقیما شهادت خود را به گوش مستمعین برسانند. ولی در نقل روایت اینچنین نیست و مثلا زراره و ابوبصیر که روایتی را از امام صادق (ع) نقل می کنند، هر یک با پنج شش واسطه، روایت خود را به شیخ کلینی رسانده اند. فرض کنیم هر یک از این دو، زنجیره ی راویان مستقل خود را داشته باشند. احتمال صحت هر زنجیره در حالت ایده آل را در اینجا بدست آوردیم ۲۱٪ می شود. حال احتمال صحت هر دو زنجیره روی هم، طبق اصل جمع می شود :
٪۲۱ + ٪۲۱ - ٪۲۱×٪۲۱ = ٪۳۸

3️⃣ حال فرض کنیم علاوه بر دو صحابی فوق، محمد بن مسلم هم همان روایت را با زنجیره راویان مستقل دیگری به کلینی رسانده باشد. در این صورت احتمال صحت این سه زنجیره بر روی هم می شود :
٪۳۸ + ٪۲۱ - ٪۳۸×٪۲۱ = ٪۵۱
به همین ترتیب برای ۴ زنجیره مستقل، حاصل ۶۱٪ و برای ۵ زنجیره مستقل، حاصل ۷۰٪ و .... می شود. به همین ترتیب هر قدر تعداد زنجیره های مستقل بیشتر شود، احتمال صحت کل افزایش می یابد، تا این که بسیار نزدیک ۱۰۰٪ می شود که در این حالت گوییم روایت از حالت واحد و ظن بودن خارج شده است و خبر متواتر است و یقین آور.

4️⃣ باید توجه داشت که در تواتر نباید زنجیره ها در هیچیک از راویان مشترک باشند. باید تمام راویان در تمامی طبقات زنجیره ها با هم متفاوت باشند. زنجیره ها حتی اگر در یک طبقه از روات مشترک باشند، تواتر بهم می خورد. حال اگر در تمام ۵۰ باب فقه بررسی کنیم، حتی یک روایت هم نمی توانیم پیدا کنیم که چنین خصوصیتی داشته باشد. بنا بر این تمام روایاتی که در فقه مورد استناد قرار گرفته اند، بدون استثناء واحد هستند و به ناچار فقط افاده ی ظن می کنند و نه یقین.

5️⃣ البته فقهاء خود به این امر معترفند ولی می گویند در بسیاری از احکام تعدد روایات آنقدر هست که گر چه به تواتر نمی رسد ولی در حد استفاضه است که موجب اطمینان می شود. این ادعا نیز نادرست است. آنچه که تعدد روایات می نامند، زنجیره های مستقل نیستند و دارای راویان مشترک است. بسیاری از روایات در یک یا دو طبقه ارسال و افتادگی دارند. غالب راویان بخاطر امامی نبودن یا ضابط نبودن یا مجهول بودن یا مهمل بودن، از احتمال صحت بسیار پایینتر از ۷۷٪ در رنجند. اجله راویان که "اصحاب اجماع" نامیده می شوند، بسیاریشان یا ناووسی یا فطحی یا واقفی بوده اند. خاندان های اشعریان و یقطینیان و نوبختیان ارتباطات نزدیک با دستگاه حکومت عباسیان داشته اند که البته در روایات آمده که از سر تقیه بوده است. ولی خود این روایات نیز از قول همبستگان همین راویان، گزارش شده اند.

6️⃣ حال ما می خواهیم با چنین روایاتی که ظن اندر ظن هستند، در مورد جان و مال و ناموس مردم تصمیم بگیریم. به عنوان یک نمونه، روایات مربوط به رجم(سنگسار) فرد زناکار را که در کافی کلینی آمده اند را بررسی کنیم. می دانیم چنین حکمی اصلا در قرآن نیست و صرفا این حکم متکی بر روایات است. در باب "الرجم و الجلد و من يجب عليه ذلک"، ۷ روایت آمده است که بر اساس آنها سزای زناکار متاهل، سنگسار است. به نظر خیلی خوب می آید. ۷ روایت که در آنها با تراکم ظنون به اطمینانی بالا می رسیم. ولی با بررسی می بینیم که چنین نیست. در طبقه پنجم همه ی این روایت ها، یا به نام علی بن ابراهیم یا نام محمد بن یحیی عطار می رسیم. در طبقه چهارم یا نام احمد بن محمد اشعری یا نام ابراهیم بن هاشم است. در حالی که می دانیم این ۴ نفر در قم ارتباطات تنگاتنگی با هم داشتند و لذا راویان مستقل از هم محسوب نمی شوند. طبقه سوم آنها در ۴ روایت یونس بن عبد الرحمن و در ۲ روایت حسین بن سعید مشترک است، و یکی هم به نام ابن ابی نجران است. پس این ۷ روایت را با ارفاق می توان حداکثر ۲ زنجیره مستقل با راویانی ثقه فرض کرد(از ارسال و مجهول و مهمل بودن روایات می گذریم) که در بهترین حالت احتمال صحتی برابر ۳۸٪ خواهد داشت. بقیه روایاتی که در ابواب بعد در مورد رجم آمده اند تکرار همین وضع است. حال ما می خواهیم با چنین ظن ضعیفی حکم به دماء و فروج و جان و مال و ناموس مردم دهیم؟ آیا خدا به این امر راضی است؟ آیا این گونه اطاعت امر خدا در عدم پیروی از ظن و گمان می کنیم؟


@Cmorghgrom30
.

www.tgoop.com/Cmorghgrom30/199

4.0K viewsALI TABIATPOOR, edited  Mar 28, 2022 at 06:38

.

💢 تراکم ظنون و حساب احتمالات 💢


1️⃣ فرض کنید در محکمه ای دو فرد عادل، شهادت یکسانی دهند. احتمال درستی شهادت هر کدام را هم خیلی بالا نگیریم و فقط کمی بالاتر از شک ۵۰٪ بگیریم، مثلا ۵۵٪. در حساب احتمالات احتمال درستی شهادت آن دو بر روی هم از اصل جمع بدست می آید(علت منهای جمله سوم را در حساب احتمالات بجویید) :
٪۵۵ + ٪۵۵ - ٪۵۵×٪۵۵ = ٪۸۰
حاصل فوق، احتمالی بسیار بالا و محکمه پسند است. حال در نظر بگیرید که دو شاهد شهره به عدالت باشند و احتمال صحت شهادت هر یک بیش از ۵۵٪ باشد، بدیهی است که حاصل به ۱۰۰٪ نزدیکتر می شود. از اینجا معلوم می شود که چرا حداقل بینه، شهادت دو فرد عادل می باشد.

2️⃣ محاسبات فوق برای حالتی بود که شاهدین مستقیما شهادت خود را به گوش مستمعین برسانند. ولی در نقل روایت اینچنین نیست و مثلا زراره و ابوبصیر که روایتی را از امام صادق (ع) نقل می کنند، هر یک با پنج شش واسطه، روایت خود را به شیخ کلینی رسانده اند. فرض کنیم هر یک از این دو، زنجیره ی راویان مستقل خود را داشته باشند. احتمال صحت هر زنجیره در حالت ایده آل را در اینجا بدست آوردیم ۲۱٪ می شود. حال احتمال صحت هر دو زنجیره روی هم، طبق اصل جمع می شود :
٪۲۱ + ٪۲۱ - ٪۲۱×٪۲۱ = ٪۳۸

3️⃣ حال فرض کنیم علاوه بر دو صحابی فوق، محمد بن مسلم هم همان روایت را با زنجیره راویان مستقل دیگری به کلینی رسانده باشد. در این صورت احتمال صحت این سه زنجیره بر روی هم می شود :
٪۳۸ + ٪۲۱ - ٪۳۸×٪۲۱ = ٪۵۱
به همین ترتیب برای ۴ زنجیره مستقل، حاصل ۶۱٪ و برای ۵ زنجیره مستقل، حاصل ۷۰٪ و .... می شود. به همین ترتیب هر قدر تعداد زنجیره های مستقل بیشتر شود، احتمال صحت کل افزایش می یابد، تا این که بسیار نزدیک ۱۰۰٪ می شود که در این حالت گوییم روایت از حالت واحد و ظن بودن خارج شده است و خبر متواتر است و یقین آور.

4️⃣ باید توجه داشت که در تواتر نباید زنجیره ها در هیچیک از راویان مشترک باشند. باید تمام راویان در تمامی طبقات زنجیره ها با هم متفاوت باشند. زنجیره ها حتی اگر در یک طبقه از روات مشترک باشند، تواتر بهم می خورد. حال اگر در تمام ۵۰ باب فقه بررسی کنیم، حتی یک روایت هم نمی توانیم پیدا کنیم که چنین خصوصیتی داشته باشد. بنا بر این تمام روایاتی که در فقه مورد استناد قرار گرفته اند، بدون استثناء واحد هستند و به ناچار فقط افاده ی ظن می کنند و نه یقین.

5️⃣ البته فقهاء خود به این امر معترفند ولی می گویند در بسیاری از احکام تعدد روایات آنقدر هست که گر چه به تواتر نمی رسد ولی در حد استفاضه است که موجب اطمینان می شود. این ادعا نیز نادرست است. آنچه که تعدد روایات می نامند، زنجیره های مستقل نیستند و دارای راویان مشترک است. بسیاری از روایات در یک یا دو طبقه ارسال و افتادگی دارند. غالب راویان بخاطر امامی نبودن یا ضابط نبودن یا مجهول بودن یا مهمل بودن، از احتمال صحت بسیار پایینتر از ۷۷٪ در رنجند. اجله راویان که "اصحاب اجماع" نامیده می شوند، بسیاریشان یا ناووسی یا فطحی یا واقفی بوده اند. خاندان های اشعریان و یقطینیان و نوبختیان ارتباطات نزدیک با دستگاه حکومت عباسیان داشته اند که البته در روایات آمده که از سر تقیه بوده است. ولی خود این روایات نیز از قول همبستگان همین راویان، گزارش شده اند.

6️⃣ حال ما می خواهیم با چنین روایاتی که ظن اندر ظن هستند، در مورد جان و مال و ناموس مردم تصمیم بگیریم. به عنوان یک نمونه، روایات مربوط به رجم(سنگسار) فرد زناکار را که در کافی کلینی آمده اند را بررسی کنیم. می دانیم چنین حکمی اصلا در قرآن نیست و صرفا این حکم متکی بر روایات است. در باب "الرجم و الجلد و من يجب عليه ذلک"، ۷ روایت آمده است که بر اساس آنها سزای زناکار متاهل، سنگسار است. به نظر خیلی خوب می آید. ۷ روایت که در آنها با تراکم ظنون به اطمینانی بالا می رسیم. ولی با بررسی می بینیم که چنین نیست. در طبقه پنجم همه ی این روایت ها، یا به نام علی بن ابراهیم یا نام محمد بن یحیی عطار می رسیم. در طبقه چهارم یا نام احمد بن محمد اشعری یا نام ابراهیم بن هاشم است. در حالی که می دانیم این ۴ نفر در قم ارتباطات تنگاتنگی با هم داشتند و لذا راویان مستقل از هم محسوب نمی شوند. طبقه سوم آنها در ۴ روایت یونس بن عبد الرحمن و در ۲ روایت حسین بن سعید مشترک است، و یکی هم به نام ابن ابی نجران است. پس این ۷ روایت را با ارفاق می توان حداکثر ۲ زنجیره مستقل با راویانی ثقه فرض کرد(از ارسال و مجهول و مهمل بودن روایات می گذریم) که در بهترین حالت احتمال صحتی برابر ۳۸٪ خواهد داشت. بقیه روایاتی که در ابواب بعد در مورد رجم آمده اند تکرار همین وضع است. حال ما می خواهیم با چنین ظن ضعیفی حکم به دماء و فروج و جان و مال و ناموس مردم دهیم؟ آیا خدا به این امر راضی است؟ آیا این گونه اطاعت امر خدا در عدم پیروی از ظن و گمان می کنیم؟


@Cmorghgrom30
.

BY سی مرغ