tgoop.com/DivyaBhaskar/35722
Last Update:
ડિફેન્સ બજેટ: ત્રીજા વર્ષે પણ હથિયારોની ખરીદીની રકમમાં ઘટાડો:આર્મીના બજેટમાં માત્ર 400 કરોડ રૂપિયાનો વધારો, 67% પગાર-પેન્શન પાછળ ખર્ચવામાં આવ્યા
https://www.divyabhaskar.co.in/business/budget-2024/news/defense-budget-reduction-in-arms-procurement-amount-for-third-year-as-well-133366670.html
સંરક્ષણ બજેટ મોટાભાગે છ મહિના પહેલા રજૂ કરેલા વચગાળાના બજેટની કોપી છે. સેનાને ખર્ચ માટે 621940 કરોડ રૂપિયા મળ્યા છે, જે વચગાળાના બજેટ કરતાં માત્ર 400 કરોડ રૂપિયા એટલે કે 0.064% વધુ છે. આમાં શસ્ત્રોની ખરીદી અને પગાર-પેન્શનનું બજેટ યથાવત્ રહે છે. 400 કરોડનો વધારો રક્ષા મંત્રાલયને ગયો છે. સતત ત્રીજા વર્ષે કેપિટલ બજેટ એટલે કે હથિયારોની ખરીદી અને સેનાના આધુનિકીકરણ પરના ખર્ચમાં કાપ મુક્યો છે. રેવન્યુ અને પેન્શન બજેટ સંરક્ષણ બજેટના 67.7% જેટલો હિસ્સો ધરાવે છે, જેમાંથી મોટા ભાગનો પગાર અને પેન્શનના વિતરણમાં ખર્ચ કરવામાં આવે છે. સંરક્ષણ બજેટના 4 ભાગો છે: 1. મહેસૂલ બજેટ: પગાર વિતરણ માટે બજેટના 45%
મહેસૂલ બજેટનો સૌથી મોટો હિસ્સો ત્રણેય સેનાઓમાં પગારની વહેંચણીમાં ખર્ચવામાં આવે છે. હવે તેમાં અગ્નિવીરનો પગાર પણ ઉમેરવામાં આવ્યો છે. આ ઉપરાંત આરોગ્ય યોજનાઓ, માજી સૈનિકોની જાળવણી અને સમારકામનો ખર્ચ પણ મહેસૂલ બજેટમાં સામેલ છે. આ વર્ષે રેવન્યુ બજેટ રૂ. 2.82 લાખ કરોડ છે, જે કુલ સંરક્ષણ બજેટના 45% છે. ગયા વર્ષની સરખામણીમાં રૂ. 12652 કરોડ એટલે કે માત્ર 4.6 ટકાનો વધારો થયો છે. 2023-24માં રેવન્યુ બજેટમાં 38 હજાર કરોડ રૂપિયાનો વધારો થયો હતો. 2. કેપિટલ બજેટ: શસ્ત્રો ખરીદવા માટે બજેટના 27.6%
કેપિટલ બજેટ સેનાનો સૌથી મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. તેનો મોટાભાગનો ખર્ચ ત્રણેય સેનાઓના આધુનિકીકરણ, ફાઈટર પ્લેન, શસ્ત્રો ખરીદવા અને સેનાને મજબૂત કરવા પાછળ ખર્ચવામાં આવે છે. નાણામંત્રીએ કેપિટલ બજેટમાં રૂ. 1.72 લાખ કરોડની ફાળવણી કરી છે, જે કુલ બજેટના 27.6% છે. ગયા વર્ષની સરખામણીમાં લગભગ રૂ. 9400 કરોડ એટલે કે 5.7 ટકાનો વધારો થયો છે. સરકારે 2023-24માં મૂડી બજેટમાં 6.5 ટકાનો વધારો કર્યો હતો. જ્યારે, 2022-23માં મૂડી બજેટમાં 12%નો વધારો થયો હતો. 3. પેન્શન બજેટઃ માત્ર 3 હજાર કરોડ રૂપિયાનો વધારો
પેન્શન બજેટમાં ત્રણેય સેવાઓના નિવૃત્ત સૈનિકોના પેન્શન અને નિવૃત્તિ લાભોનો સમાવેશ થાય છે. આ વર્ષે પેન્શન માટે 1.41 લાખ કરોડ રૂપિયા મળ્યા છે, જે કુલ સંરક્ષણ બજેટના 22.7% છે. ગયા વર્ષે આ આંકડો 1.38 લાખ કરોડ રૂપિયા હતો. એટલે કે પેન્શન બજેટમાં માત્ર 3 હજાર કરોડ રૂપિયાનો વધારો થયો છે. ત્રણેય સેનાઓ સહિત દેશમાં નિવૃત્ત સૈનિકોની સંખ્યા લગભગ 26 લાખ છે. 4. સંરક્ષણ મંત્રાલય (નાગરિક) બજેટઃ રૂ. 2951 હજાર કરોડનો વધારો
સરહદી વિસ્તારોમાં રસ્તાઓનું નિર્માણ, કોસ્ટ ગાર્ડ, જમ્મુ-કાશ્મીર લાઇટ ઇન્ફન્ટ્રી, આર્મી કેન્ટીન અને આવાસ ખર્ચ જેવા ખર્ચનો સમાવેશ થાય છે. સંરક્ષણ બજેટનો આ સૌથી નાનો હિસ્સો છે. આ વર્ષે રક્ષા મંત્રાલયને 25563 કરોડ રૂપિયા મળ્યા છે જે ગત વર્ષ કરતા 2951 કરોડ રૂપિયા વધુ છે. સંરક્ષણ બજેટ UPA સરકારમાં 162% અને NDA સરકારમાં 172% વધ્યું
મનમોહન સિંહે 2004માં પહેલું બજેટ રજૂ કર્યું ત્યારે ડિફેન્સને 77 હજાર કરોડ રૂપિયા મળ્યા હતા. મનમોહન સિંહે 2013માં છેલ્લું બજેટ રજૂ કર્યું હતું, જ્યારે સંરક્ષણ બજેટ 2.03 લાખ કરોડ રૂપિયા હતું. એટલે કે, 10 વર્ષમાં 163%નો વધારો અને સરેરાશ 16.3%નો વિકાસ દર. નરેન્દ્ર મોદીએ 2014માં પહેલું બજેટ રજૂ કર્યું ત્યારે ડિફેન્સને 2.18 લાખ કરોડ રૂપિયા મળ્યા હતા. જ્યારે મોદીએ 2023માં તેમના બીજા કાર્યકાળનું છેલ્લું બજેટ રજૂ કર્યું ત્યારે સંરક્ષણ બજેટ 5.93 લાખ કરોડ રૂપિયા હતું. એટલે કે, 10 વર્ષમાં 172% નો વધારો અને 17.2% નો વિકાસ દર. એટલે કે યુપીએ કરતા 0.9% વધુ. UPAની સરખામણીમાં એનડીએ સરકારમાં સેનાને મજબૂત કરવા પર 10% ઓછો ખર્ચ
UPA અને NDAના છેલ્લા પાંચ વર્ષના સંરક્ષણ બજેટની સરખામણી કરીએ તો જાણવા મળે છે કે મોદી સરકાર કરતાં મનમોહન સરકારે સેનાને મજબૂત કરવા પર વધુ ધ્યાન આપ્યું હતું. 2010 અને 2014ની વચ્ચે, કુલ સંરક્ષણ બજેટના સરેરાશ 49.6% પગાર અને પેન્શન માટે ફાળવવામાં આવ્યા હતા. જ્યારે, હથિયારોની ખરીદી અને સેનાના આધુનિકીકરણ માટે બજેટનો સરેરાશ 34.4% પ્રાપ્ત થયો હતો. તે જ સમયે, મોદીના કાર્યકાળ દરમિયાન, 2018 થી 2023 વચ્ચે, બજેટનો સરેરાશ 60.2% પગાર-પેન્શન અને સરેરાશ 24% સેનાના આધુનિકીકરણ અને શસ્ત્રોની ખરીદી માટે પ્રાપ્ત થયો. રસપ્રદ તથ્ય: કારગિલ પછી, અટલે સંરક્ષણ પાછળ સૌથી વધુ 16.73% ખર્ચ કર્યો, જ્યારે મોદીએ પુલવામા પછી સંરક્ષણ પર સૌથી ઓછો 10.9% ખર્ચ કર્યો
BY Divya Bhaskar
Share with your friend now:
tgoop.com/DivyaBhaskar/35722