| پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره |

▪️از خواب تا بیداری (اولین گفت‌وگو با شاه)

دوشنبه، ۲۳ سپتامبر ۱۹۷۸ (اوّل مهر ماه ۱۳۵۷) ساعت ۳:۳۰ بعدازظهر

شاه، برای اوّلین بار مرا در کاخ تابستانی سعدآباد، که بر روی ارتفاعات شمال تهران واقع شده است به حضور پذیرفت. پدید آمدن مشکلات و خطراتی که به دنبال پای‌گیری انقلابی که از اوایل سال شروع شده بود او را مجبور ساختند تا با کسانی [به طور خصوصی] ملاقات کند که قبلاً هرگز آنها را ندیده بود.
...

پاسخ دادم: «رهبران» مذهبی متوجه شده‌اند که باید بر روی جوانان سرمایه‌گذاری کرد. لذا نشریات مذهبی قابل‌دست‌رسی جوانان را در مجامع خود و در مساجد افزایش داده‌اند و با استفاده از کلماتی ساده و آسان آنها را جذب می‌کنند. علی شریعتی، در این زمینه نقش بسیار مهمی ایفاء کرده است. او از یک طرف برای مبارزه‌ی بی‌امان شیعه ارزشی خاص قائل گردید و از طرف دیگر با استفاده از کلامی شاعرانه و اشاره به رؤیاها و ایده‌آل‌ها واقعاً توانست جوانان را مجذوب خود نماید.»

او ناگهان گفت: «بر اساس آنچه می‌دانم رهبران مذهبی با تفسیرهای اصول مذهبی توسط شریعتی موافق نیستند و به من گزارش داده‌اند که زمانی او را وهابی می‌خواندند و اگر حافظه‌ام درست یاری کند، بعضی دیگر هم حتی او را یک بدعت‌گذار در امور دینی پنداشته‌اند.»

«حافظه‌ی اعلی‌حضرت خیلی خوب است. رهبران مذهبی با نحوه‌ی تفسیر قرآن و سخنان پیامبر توسط او موافق نبودند، امّا همین رهبران زمانی که متوجه شدند حرکتی که او به وجود آورده است دارد شدت می‌گیرد، دیگر او را مورد انتقاد قرار ندادند. آن‌ها متوجه شدند که شریعتی با تکیه بر جنبش‌های ضداستعماری مسلمانان در بخش‌های مختلف جهان، کلام اسلام شیعه را تجدید می‌کند بیشترین اشاره‌ی او هم به مبارزات مردم الجزایر و فلسطین می‌باشد. نتیجه آن که او موفق به ارائه‌ی تصویر جذابتر از گذشته در مورد اسلام گردید. شریعتی بسیار زیاد از افکار فرانتس فانون الهام گرفته‌است. از طرفی هم جذابیت بیان شاعرانه‌ی او و عبارات نیش‌دار او به هنگام مقایسه‌ی شیعه‌ی صفوی با شیعه‌ی علوی، بسیار قوی بود. به این ترتیب مذهب که زبان آن دیگر کهنه و قدیمی به نظر می‌رسید، برای جوانان به عنوان منشأ الهاماتی جذاب و شورانگیز درآمد. به‌طوری که دیگر مذهب نویدبخش دست یافتن به اهدافی چون عدالت و مساوات گردیده بود روحانیون کم کم خود را با این جریان همراه ساختند و سرانجام در وضعیتی قرار گرفتند که می‌توان آن را مخالفت با شما تلقی کرد.»

شاه که بی‌اراده هر دو دستش را به سمت من دراز کرده بود حاکی از در میان گذاشتن مطلبی، گفت:

«شما که می‌دانید من عمیقاً مذهبی هستم من هیچ مخالفتی با مذهب ندارم اما انچه که ما از گذشته روحانیت خودمان می‌دانیم این است که روحانیون همیشه سعی کرده‌اند تا مذهب را با خرافات و عدم آگاهی مردم بی‌سواد هماهنگ سازند و همیشه در پی آن بوده‌اند تا با تحریک توده‌های متعصب به بعضی از اهداف سیاسی خود دست یابند. در واقع روحانیت همیشه خواسته است تا به نام مذهب در تمام امور دخالت کرده و قدرتش را تحکیم بخشد و در حقیقت، کشور را به عقب ببرد پیشرفت و توسعه‌ی مملکت برای آنها مطرح نیست.»

«قربان قانون اساسی ایران بر سه پایه استوار است: روحانیت، سلطنت و اراده‌ی ملی که از طریق انتخاباتی واقعاً آزاد ارائه شده باشند. در حال حاضر که مجلس مورد اعتراض واقع شده است شما باید بیش از پیش روحانیت را به حساب آورید.»

...

📙 احسان نراقی، از کاخ شاه تا زندان اوین، صص ۲۰، ۲۴ - ۲۵.

⚫️ امروز سالروز درگذشت احسان نراقی است (۱۲ آذر ۱۳۹۱)

🆔 www.tgoop.com/HistoryandMemory

www.tgoop.com/HistoryandMemory/1310

513 viewsedited  Dec 2 at 04:21

▪️از خواب تا بیداری (اولین گفت‌وگو با شاه)

دوشنبه، ۲۳ سپتامبر ۱۹۷۸ (اوّل مهر ماه ۱۳۵۷) ساعت ۳:۳۰ بعدازظهر

شاه، برای اوّلین بار مرا در کاخ تابستانی سعدآباد، که بر روی ارتفاعات شمال تهران واقع شده است به حضور پذیرفت. پدید آمدن مشکلات و خطراتی که به دنبال پای‌گیری انقلابی که از اوایل سال شروع شده بود او را مجبور ساختند تا با کسانی [به طور خصوصی] ملاقات کند که قبلاً هرگز آنها را ندیده بود.
...

پاسخ دادم: «رهبران» مذهبی متوجه شده‌اند که باید بر روی جوانان سرمایه‌گذاری کرد. لذا نشریات مذهبی قابل‌دست‌رسی جوانان را در مجامع خود و در مساجد افزایش داده‌اند و با استفاده از کلماتی ساده و آسان آنها را جذب می‌کنند. علی شریعتی، در این زمینه نقش بسیار مهمی ایفاء کرده است. او از یک طرف برای مبارزه‌ی بی‌امان شیعه ارزشی خاص قائل گردید و از طرف دیگر با استفاده از کلامی شاعرانه و اشاره به رؤیاها و ایده‌آل‌ها واقعاً توانست جوانان را مجذوب خود نماید.»

او ناگهان گفت: «بر اساس آنچه می‌دانم رهبران مذهبی با تفسیرهای اصول مذهبی توسط شریعتی موافق نیستند و به من گزارش داده‌اند که زمانی او را وهابی می‌خواندند و اگر حافظه‌ام درست یاری کند، بعضی دیگر هم حتی او را یک بدعت‌گذار در امور دینی پنداشته‌اند.»

«حافظه‌ی اعلی‌حضرت خیلی خوب است. رهبران مذهبی با نحوه‌ی تفسیر قرآن و سخنان پیامبر توسط او موافق نبودند، امّا همین رهبران زمانی که متوجه شدند حرکتی که او به وجود آورده است دارد شدت می‌گیرد، دیگر او را مورد انتقاد قرار ندادند. آن‌ها متوجه شدند که شریعتی با تکیه بر جنبش‌های ضداستعماری مسلمانان در بخش‌های مختلف جهان، کلام اسلام شیعه را تجدید می‌کند بیشترین اشاره‌ی او هم به مبارزات مردم الجزایر و فلسطین می‌باشد. نتیجه آن که او موفق به ارائه‌ی تصویر جذابتر از گذشته در مورد اسلام گردید. شریعتی بسیار زیاد از افکار فرانتس فانون الهام گرفته‌است. از طرفی هم جذابیت بیان شاعرانه‌ی او و عبارات نیش‌دار او به هنگام مقایسه‌ی شیعه‌ی صفوی با شیعه‌ی علوی، بسیار قوی بود. به این ترتیب مذهب که زبان آن دیگر کهنه و قدیمی به نظر می‌رسید، برای جوانان به عنوان منشأ الهاماتی جذاب و شورانگیز درآمد. به‌طوری که دیگر مذهب نویدبخش دست یافتن به اهدافی چون عدالت و مساوات گردیده بود روحانیون کم کم خود را با این جریان همراه ساختند و سرانجام در وضعیتی قرار گرفتند که می‌توان آن را مخالفت با شما تلقی کرد.»

شاه که بی‌اراده هر دو دستش را به سمت من دراز کرده بود حاکی از در میان گذاشتن مطلبی، گفت:

«شما که می‌دانید من عمیقاً مذهبی هستم من هیچ مخالفتی با مذهب ندارم اما انچه که ما از گذشته روحانیت خودمان می‌دانیم این است که روحانیون همیشه سعی کرده‌اند تا مذهب را با خرافات و عدم آگاهی مردم بی‌سواد هماهنگ سازند و همیشه در پی آن بوده‌اند تا با تحریک توده‌های متعصب به بعضی از اهداف سیاسی خود دست یابند. در واقع روحانیت همیشه خواسته است تا به نام مذهب در تمام امور دخالت کرده و قدرتش را تحکیم بخشد و در حقیقت، کشور را به عقب ببرد پیشرفت و توسعه‌ی مملکت برای آنها مطرح نیست.»

«قربان قانون اساسی ایران بر سه پایه استوار است: روحانیت، سلطنت و اراده‌ی ملی که از طریق انتخاباتی واقعاً آزاد ارائه شده باشند. در حال حاضر که مجلس مورد اعتراض واقع شده است شما باید بیش از پیش روحانیت را به حساب آورید.»

...

📙 احسان نراقی، از کاخ شاه تا زندان اوین، صص ۲۰، ۲۴ - ۲۵.

⚫️ امروز سالروز درگذشت احسان نراقی است (۱۲ آذر ۱۳۹۱)

🆔 www.tgoop.com/HistoryandMemory

BY | پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره |