tgoop.com/IRAN_PATARMIC/1945
Last Update:
🔻بازتاب ایده ایرانشهری در تاریخ نگاری و جهان بینی عصر نادرشاه افشار (شماره 4)
#ایده_ایرانشهری
#افشار_شناسی
🔹درآمدی بر دیوان عصر نادری (بخش دوم/پایانی)
▪️«دیوان سالاری» نیز در عصر نادر به اغماء رفت. به طوری که به جز دفترداران مالیاتی سایر دیوانیان مرخص شدند. منزلت نهاد دیوان که در عصر صفویه به خوبی تقویت شده بود در عصر نادری فروریخت و همان دفترداران مالیاتی نیز از گزند خشم نادر در امان نبودند. نکته مهم اینکه پیش از عصر نادری دربار و دیوان از یکدیگر متمایز بودند.
▪️تصمیمات سیاسی با «دربار» و امور اداری با «دیوان» بود؛ اما در این دوره «سپاه، دربار و دیوان» یکی شدند و دفترداران نیز همراه با سپاه نادر از دیاری به دیاری دیگر در حرکت بودند به طوری که در زمان حرکت سپاه روحانیون دفترداران و کارگزاران کشوری مانند فرماندهان سپاه، ملازم شاه بودند. علاوه بر نهاد وزارت و دیوان سالاری یکی دیگر از مؤلفه‌های مهم اندیشه سیاسی ایرانشهری در عصر نادر نادیده گرفته شد که عبارت از «عدالت و دادگری²» بود.
▪️نادر در اوج محبوبیت و به نام امنیت و بیرون راندن افغانان از ایران به قدرت رسید؛ اما حکومت مطلقه و سیاست جهانگشایی شهرها را از رونق انداخت و هزینه‌های بسیاری را به مردم تحمیل کرد. نادر به کشورگشایی اهمیت میداد اما از کشورداری غافل بود. طول مرزهای ایران در زمان نادر به ۱۸ هزار و ۲۵۰ کیلومتر می رسید که هند و خوارزم تا فرات و قفقاز و بحرین را در میگرفت. [4]
🔸یادداشت‌ها:
۱. دوران جنگ‌ها و گرفتاری‌های بعدی، خواه ناخواه سازمان‌های مربوط را دگرگون ساخت و از اعتبار اولیه دور کرد و یا تحت‌الشعاع مسائل مهمی چون جنگ‌آفرینی و نظامی‌گری قرار داد. [شعبانی، مختصر تاریخ ایران در دوره‌های افشاریه و زندیه ص۲۳۸.]
لایه دینی نیز در این نوشتار در مقایسه با «اندیشه دولت ایرانشهری» مورد بررسی واقع نشد، زیرا که آن دوران به دلایل مسائل سیاسی که بین دولت صفوی - عثمانی پابرجا بود، در دولت افشاریه به کل تغییر شکل یافت و نادر «مسئله دین» را به نفع خود و جامعه پیش برد که پیامدهای آن باعث «امنیت، شان و منزلت» دوباره مردم در جامعه اسلامی شد. [برای مطالعه بیشتر، مدخل پیتر اوری نادرشاه و میراث افشاری؛ تاریخ ایران کمبریج(۱۳۹۷). ترجمه تیمور قادری، مهتاب ج۷ «قسمت اول» ص۶۱-۶۲.]
۲. درباره مسئله «دادگری» گفتن این نکته هم خالی از لطف نیست که به دلیل محبوبیت وی پس از آزاد سازی ایران به دست اِشغالگران، مردم درباره نادر آغاز به داستان‌سرایی کردند. نمونه آن میتوان به «نجات بز ماده پیرزنی» از دست ترکمنان راهزن نام برد. [برای مطالعه بیشتر: قدوسی، محمدحسین. نادرنامه(۱۳۳۹)، انجمن آثار ملی خراسان ص۵۸۳-۸۴.]
📚منابع:
۱. شعبانی، رضا. مختصر تاریخ ایران در دوره‌های افشاریه و زندیه(۱۳۷۸)، سخن ص۲۴۲-۴۳.
۲. طباطبایی، جواد. خواجه نظام الملک(۱۳۸۵)، ستوده ص۲۹.
۳. درستی، احمد. دگرگونی ساخت دولت در ایران پیش مدرن(۱۳۹۱)، میزان ص۲۲۳.
۴. حافظ نیا، محمدرضا. جغرافیای سیاسی ایران(۱۳۹۰)، سمت ص۳۱۵.
⚜️ @IRAN_PATARMIC ⚜️
BY پاترم ایرانشَهری
Share with your friend now:
tgoop.com/IRAN_PATARMIC/1945