یدالله کریمی پور

حاشیه ای بر شومترین پیامد تمرکز قدرت

اسکندر از آن سر دنیا آید،‌ هخامنشیان را در هم‌ شکست، از آن‌ مهمتر این که دو سه سده هم جانشینانش به نام‌ سلوکیان‌ این‌ سرزمین را تحت اشغال گرفتند، ولی نه مردم‌ و نه سرداران‌ باقیمانده علیه اشغالگران‌ بر نخاستند.
همین رویکرد پس از فروپاشی ساسانیان توسط خانواده های باقیمانده حکومتگر در پیش گرفته شد و آنان و مردم‌ در برابر اشغالگران عرب به قیام‌ و طغیان‌ فراگیر و پیوسته دست نزدند؛ و نیز در برابر مغولان.

۵۱۲ سال پیش، نیکولو ماکیاولی چنین پاسخ داده است:
"...در مملکتی که یک پادشاه مطلق حکومت دارد، تمام قدرت و اقتدار در دست شخص پادشاه است؛ زیرا در تمام مملکت، جز شخص پادشاه، دیگری صاحب نفوذ شناخته نمی شود واگر علاوه بر پادشاه از کسی پیروی کنند تنها از وزراء و صاحب منصبانی خواهند بود که از طرف پادشاه معین شده اند، ولی نسبت به آنها نیز از طرف ملت علاقه و محبتی نشان داده نمی شود.
... اگر شما در اوضاع و احوال ممالک وسیع داریوش غور کنید، خواهید دانست که احوال آن ممالک شباهت تامی به اوضاع و احوال ممالک ترکی[ امپراتوری عثمانی] داشته است. پس فقط برای اسکندر کافی بود که داریوش را در میدان جنگ مغلوب نماید و قشون او را درهم شکسته و او را از میدان جنگ فرار دهد. بعد از آن جنگ و فرار، داریوش نیز هلاک شد و تمام آن ممالک گسترده برای اسکندر به طور دایم مسلم گردید. اگر سرداران اسکندر بعد از مرگ او در اتحادشان باقی می ماندند برای همیشه ایمن بودند. زیرا که در آن ممالک هیچ نوع حادثه سوئی رخ نداد، مگر آنهایی که خود سرداران اسکندر به دست خود ایجاد می نمودند.
... تمام این ها مربوط به لیاقت و استعداد فوق العاده فاتحین این ممالک نیست، بلکه مربوط به احوال و اوضاع ممالکی است که این فاتحین با آنها سرو کار داشتند.(ماکیاولی؛ شهریار؛ محمود محمود؛ صص۴۰ و ۴۱)

ماکیاولی می خواهد بگوید از آنجا که در ایران همه قدرت در دست یک تن بود و مقامات پیرامون شاه، مهره هایی بیش نبودند، هنگامی که کشور به اشعال در می آمد، همه قدرت نیز یک جا در اختیار اشغالگران قرار می گرفت. بنابراین هیچ‌ واکنش فراگیر ملی علیه بیگانگان رخ نداد. زیرا قدرت تقسیم نشده و یکجا در اختیار فرمانروا بود و دیگران سهمی در آن نداشتند تا برای احیای مجددش پرچم طغیان بر علیه اشغالگران برافرازند.

به گمانتان‌ حال و روز امروز ایران‌ چه نسبتی با سه برهه تاریخی نامبرده دارد؟
آیا قدرت بین رهبر و دیگر تصمیم سازان صدرنشین و مردم تقسیم‌ شده است؟
#یدالله_کریمی_پور
@karimipour_k

www.tgoop.com/Karimipour_K/5154

14.4K viewsedited  Jan 30 at 13:26

حاشیه ای بر شومترین پیامد تمرکز قدرت

اسکندر از آن سر دنیا آید،‌ هخامنشیان را در هم‌ شکست، از آن‌ مهمتر این که دو سه سده هم جانشینانش به نام‌ سلوکیان‌ این‌ سرزمین را تحت اشغال گرفتند، ولی نه مردم‌ و نه سرداران‌ باقیمانده علیه اشغالگران‌ بر نخاستند.
همین رویکرد پس از فروپاشی ساسانیان توسط خانواده های باقیمانده حکومتگر در پیش گرفته شد و آنان و مردم‌ در برابر اشغالگران عرب به قیام‌ و طغیان‌ فراگیر و پیوسته دست نزدند؛ و نیز در برابر مغولان.

۵۱۲ سال پیش، نیکولو ماکیاولی چنین پاسخ داده است:
"...در مملکتی که یک پادشاه مطلق حکومت دارد، تمام قدرت و اقتدار در دست شخص پادشاه است؛ زیرا در تمام مملکت، جز شخص پادشاه، دیگری صاحب نفوذ شناخته نمی شود واگر علاوه بر پادشاه از کسی پیروی کنند تنها از وزراء و صاحب منصبانی خواهند بود که از طرف پادشاه معین شده اند، ولی نسبت به آنها نیز از طرف ملت علاقه و محبتی نشان داده نمی شود.
... اگر شما در اوضاع و احوال ممالک وسیع داریوش غور کنید، خواهید دانست که احوال آن ممالک شباهت تامی به اوضاع و احوال ممالک ترکی[ امپراتوری عثمانی] داشته است. پس فقط برای اسکندر کافی بود که داریوش را در میدان جنگ مغلوب نماید و قشون او را درهم شکسته و او را از میدان جنگ فرار دهد. بعد از آن جنگ و فرار، داریوش نیز هلاک شد و تمام آن ممالک گسترده برای اسکندر به طور دایم مسلم گردید. اگر سرداران اسکندر بعد از مرگ او در اتحادشان باقی می ماندند برای همیشه ایمن بودند. زیرا که در آن ممالک هیچ نوع حادثه سوئی رخ نداد، مگر آنهایی که خود سرداران اسکندر به دست خود ایجاد می نمودند.
... تمام این ها مربوط به لیاقت و استعداد فوق العاده فاتحین این ممالک نیست، بلکه مربوط به احوال و اوضاع ممالکی است که این فاتحین با آنها سرو کار داشتند.(ماکیاولی؛ شهریار؛ محمود محمود؛ صص۴۰ و ۴۱)

ماکیاولی می خواهد بگوید از آنجا که در ایران همه قدرت در دست یک تن بود و مقامات پیرامون شاه، مهره هایی بیش نبودند، هنگامی که کشور به اشعال در می آمد، همه قدرت نیز یک جا در اختیار اشغالگران قرار می گرفت. بنابراین هیچ‌ واکنش فراگیر ملی علیه بیگانگان رخ نداد. زیرا قدرت تقسیم نشده و یکجا در اختیار فرمانروا بود و دیگران سهمی در آن نداشتند تا برای احیای مجددش پرچم طغیان بر علیه اشغالگران برافرازند.

به گمانتان‌ حال و روز امروز ایران‌ چه نسبتی با سه برهه تاریخی نامبرده دارد؟
آیا قدرت بین رهبر و دیگر تصمیم سازان صدرنشین و مردم تقسیم‌ شده است؟
#یدالله_کریمی_پور
@karimipour_k

BY یدالله کریمی پور