Mirkonomika

Bu barcha muhokamalar biz har qanday og‘riqli narx o‘sishlarini hech qanday chorasiz qabul qilishimiz kerak degani emas. Biroq samarali siyosatlar narx signallari bilan ishlaydi, ularga qarshi emas.

Narx signallari shunchaki bozor ishtirokchilari uchun ma’lumot emas—ular siyosatchilar uchun ham muhim qayta aloqadir. Garchi siyosatchilar muammoni hal qilishda bevosita foyda olish rag‘batiga ega bo‘lmasa ham, ular baribir muayyan signal oladi. Masalan, qirg‘oqbo‘yi shaharlarda uy-joy narxlari milliy o‘rtachadan bir necha barobar yuqori bo‘lsa, bu nafaqat quruvchilar va iste’molchilar uchun axborot, balki mahalliy rasmiylar uchun ham kuchli signal—yer resurslarini tartibga soluvchi qoidalar sun’iy tanqislik yaratmoqda degan.

Yuqori narxlar bilan to‘qnash kelganda, siyosatchilar oldida asosiy tanlov turadi: narxni tartibga solish orqali pasaytirish kerakmi, taklifni oshirish kerakmi yoki narxni yuqori darajada saqlash kerakmi? To‘g‘ri javobni faqat muammo sababini aniq tushunish orqali topish mumkin. Birinchi savol “Buni qanday arzonlashtiramiz?” emas, balki “Bu nega qimmat?” bo‘lishi kerak. Ko‘plab siyosatchilar uy-joy narxlaridan xavotirda. Ijaraga cheklov joriy qilish o‘rniga, yuqori narxlar tartibga solishdagi muammolarning natijasi emasmi? Siyosiy choralar qurilishning haqiqiy tannarxini kamaytirishi mumkinmi, bu esa narxlarni pasaytirib, taklifni oshiradimi? Agar shunday bo‘lsa, taklif egri chizig‘i pastga siljiydi. Bu esa uy-joyni faqat ko‘rinishda arzonlashtiradigan, lekin asosiy tanqislikka ta’sir qilmaydigan subsidiyadan farq qiladi. Subsidiya talab egri chizig‘ini yuqoriga siljitib, aksincha, narxlarning oshishiga olib keladi. Narxlarni tartibga solish orqali ularni muammo sifatida ko‘rish va ularni muammolarni hal qilish uchun axborot manbai sifatida tushunish o‘rtasidagi farq muvaffaqiyatli siyosatlar bilan boshqalarini ajratib turadi.

Xuddi shunday, 2021-yilgi qish bo‘roni paytida Texasda elektr energiyasi narxlari megavatt-soat uchun 9 000 dollargacha oshganida, bu narxlar nafaqat iste’molchilar va ishlab chiqaruvchilar uchun signal edi—balki tartibga soluvchilar uchun infratuzilmaning zaif jihatlari haqida muhim ma’lumot edi. Narxlarning keskin oshishi shtatning izolyatsiyalangan elektr tarmog‘i va yetarli darajada mustahkamlanmagan energiya tizimlarining asl xarajatlarini ochib bergan—agar narx cheklanganida, bu ma’lumot yashirin qolgan bo‘lar edi. Texas rasmiylari dastlab ushbu signalni noto‘g‘ri talqin qilib, muammoni infratuzilma nosozliklarida emas, balki bozor manipulyatsiyasida deb tushungan edi, biroq narx mexanizmi tizim ishonchliligining haqiqiy ahamiyatini ochib bergan.


11/

www.tgoop.com/Mirkonomika/2128

793 viewsedited  Mar 6 at 20:36

Bu barcha muhokamalar biz har qanday og‘riqli narx o‘sishlarini hech qanday chorasiz qabul qilishimiz kerak degani emas. Biroq samarali siyosatlar narx signallari bilan ishlaydi, ularga qarshi emas.

Narx signallari shunchaki bozor ishtirokchilari uchun ma’lumot emas—ular siyosatchilar uchun ham muhim qayta aloqadir. Garchi siyosatchilar muammoni hal qilishda bevosita foyda olish rag‘batiga ega bo‘lmasa ham, ular baribir muayyan signal oladi. Masalan, qirg‘oqbo‘yi shaharlarda uy-joy narxlari milliy o‘rtachadan bir necha barobar yuqori bo‘lsa, bu nafaqat quruvchilar va iste’molchilar uchun axborot, balki mahalliy rasmiylar uchun ham kuchli signal—yer resurslarini tartibga soluvchi qoidalar sun’iy tanqislik yaratmoqda degan.

Yuqori narxlar bilan to‘qnash kelganda, siyosatchilar oldida asosiy tanlov turadi: narxni tartibga solish orqali pasaytirish kerakmi, taklifni oshirish kerakmi yoki narxni yuqori darajada saqlash kerakmi? To‘g‘ri javobni faqat muammo sababini aniq tushunish orqali topish mumkin. Birinchi savol “Buni qanday arzonlashtiramiz?” emas, balki “Bu nega qimmat?” bo‘lishi kerak. Ko‘plab siyosatchilar uy-joy narxlaridan xavotirda. Ijaraga cheklov joriy qilish o‘rniga, yuqori narxlar tartibga solishdagi muammolarning natijasi emasmi? Siyosiy choralar qurilishning haqiqiy tannarxini kamaytirishi mumkinmi, bu esa narxlarni pasaytirib, taklifni oshiradimi? Agar shunday bo‘lsa, taklif egri chizig‘i pastga siljiydi. Bu esa uy-joyni faqat ko‘rinishda arzonlashtiradigan, lekin asosiy tanqislikka ta’sir qilmaydigan subsidiyadan farq qiladi. Subsidiya talab egri chizig‘ini yuqoriga siljitib, aksincha, narxlarning oshishiga olib keladi. Narxlarni tartibga solish orqali ularni muammo sifatida ko‘rish va ularni muammolarni hal qilish uchun axborot manbai sifatida tushunish o‘rtasidagi farq muvaffaqiyatli siyosatlar bilan boshqalarini ajratib turadi.

Xuddi shunday, 2021-yilgi qish bo‘roni paytida Texasda elektr energiyasi narxlari megavatt-soat uchun 9 000 dollargacha oshganida, bu narxlar nafaqat iste’molchilar va ishlab chiqaruvchilar uchun signal edi—balki tartibga soluvchilar uchun infratuzilmaning zaif jihatlari haqida muhim ma’lumot edi. Narxlarning keskin oshishi shtatning izolyatsiyalangan elektr tarmog‘i va yetarli darajada mustahkamlanmagan energiya tizimlarining asl xarajatlarini ochib bergan—agar narx cheklanganida, bu ma’lumot yashirin qolgan bo‘lar edi. Texas rasmiylari dastlab ushbu signalni noto‘g‘ri talqin qilib, muammoni infratuzilma nosozliklarida emas, balki bozor manipulyatsiyasida deb tushungan edi, biroq narx mexanizmi tizim ishonchliligining haqiqiy ahamiyatini ochib bergan.


11/

BY Mirkonomika