MorphoSyntax

☰

✴️ سببی ساختواژی | آموختن


🔸در زبان فارسی دو نوع پسوند سببی ساختواژی وجود دارد. یکی وند آشکار «ـ‌ان» (ـ‌انی/ ـ‌ون) و دیگری گونۀ پنهان یا صفر. هر دو وند یک موضوع بیرونی/ کنشگر به ساخت نحوی می‌افزایند. «خوردن» فقط با وند آشکار افزایش ظرفیت می‌یابد (بچه غذا خورد/ مادر غذا را به بچه خوراند). «پختن» فقط با وند صفر بر ظرفیت خود می‌افزاید (غذا پخت/ مادر غذا را پخت). «شکستن» از جمله محمول‌هایی است که هر دو وند آشکار و نهان را می‌پذیرد (گلدان شکست/ بچه گلدان را شکست/ بچه گلدان را شکاند).

🔸فعل «آموختن» با دو ظرفیت متفاوت مدخل شده است. این فعل هنگامی که دوظرفیتی/ متعدی (transitive) است، مفهوم «یاد گرفتن» از آن برمی‌آید؛ اما وقتی سه‌ظرفیتی/ دومتعدی (ditransitive) است، در معنای «یاد دادن» به‌کار می‌رود. «آموختن» در افزایش ظرفیت خود رفتاری مانند «شکستن» دارد و با هر دو وند آشکار و نهان همراه می‌شود (البته «آموزاندن» صورت مهجور و کم‌بسامدی است):

(الف). زید عربی می‌آموزد.
(ب). عمر به زید عربی می‌آموزد.
(پ). عمر به زید عربی می‌آموزاند.

🔸بدین ترتیب، هر دو فعلی که در (ب) و (پ) آمده‌اند، در واقع نوعی سببی ساختواژی‌اند که یکی با وند صفر و دیگری با وند «ان» همراه شده است. هنگامی که «آموختن» دوظرفیتی است (در نمونۀ الف)، می‌تواند یک عبارت کُنادی (by phrase) بپذیرد. این عبارت کنادی، ادات/ افزوده به‌شمار می‌رود و آن را نباید ظرفیت فعل تلقی کرد:

(ت). زید (از عمر) عربی می‌آموزد.

@MorphoSyntax

www.tgoop.com/MorphoSyntax/171

289 viewsJul 23 at 18:35

☰

✴️ سببی ساختواژی | آموختن


🔸در زبان فارسی دو نوع پسوند سببی ساختواژی وجود دارد. یکی وند آشکار «ـ‌ان» (ـ‌انی/ ـ‌ون) و دیگری گونۀ پنهان یا صفر. هر دو وند یک موضوع بیرونی/ کنشگر به ساخت نحوی می‌افزایند. «خوردن» فقط با وند آشکار افزایش ظرفیت می‌یابد (بچه غذا خورد/ مادر غذا را به بچه خوراند). «پختن» فقط با وند صفر بر ظرفیت خود می‌افزاید (غذا پخت/ مادر غذا را پخت). «شکستن» از جمله محمول‌هایی است که هر دو وند آشکار و نهان را می‌پذیرد (گلدان شکست/ بچه گلدان را شکست/ بچه گلدان را شکاند).

🔸فعل «آموختن» با دو ظرفیت متفاوت مدخل شده است. این فعل هنگامی که دوظرفیتی/ متعدی (transitive) است، مفهوم «یاد گرفتن» از آن برمی‌آید؛ اما وقتی سه‌ظرفیتی/ دومتعدی (ditransitive) است، در معنای «یاد دادن» به‌کار می‌رود. «آموختن» در افزایش ظرفیت خود رفتاری مانند «شکستن» دارد و با هر دو وند آشکار و نهان همراه می‌شود (البته «آموزاندن» صورت مهجور و کم‌بسامدی است):

(الف). زید عربی می‌آموزد.
(ب). عمر به زید عربی می‌آموزد.
(پ). عمر به زید عربی می‌آموزاند.

🔸بدین ترتیب، هر دو فعلی که در (ب) و (پ) آمده‌اند، در واقع نوعی سببی ساختواژی‌اند که یکی با وند صفر و دیگری با وند «ان» همراه شده است. هنگامی که «آموختن» دوظرفیتی است (در نمونۀ الف)، می‌تواند یک عبارت کُنادی (by phrase) بپذیرد. این عبارت کنادی، ادات/ افزوده به‌شمار می‌رود و آن را نباید ظرفیت فعل تلقی کرد:

(ت). زید (از عمر) عربی می‌آموزد.

@MorphoSyntax

BY MorphoSyntax