tgoop.com/Saeed_Maadani/5096
Last Update:
یاد و نام آل احمد در یک نشست جامعه‌شناختی
(پیام امید به تلاشگران خستگی‌ناپذیر)
✍سعید معدنی
روز اول اسفند ۱۴۰۳ مراسم نکوداشتی برای دکتر منصور وثوقی استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران برگزار شد. همه آنها که در اواخر دهه‌ی ۱۳۵۰ شمسی و دهه‌ی ۱۳۶۰ به بعد دانشجوی دانشگاه تهران، و یا دانشجوی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد در دهه ۱۳۹۰ بوده اند به عنوان شاگرد دکتر منصور وثوقی در کلاس درس ایشان نشسته‌اند. خود من هم در دهه ۱۳۶۰ در دوره‌ی کارشناسی علوم اجتماعی دانشگاه تهران چند درس خوب و پربار با استاد گذرانده‌ام از جمله مبانی جامعه شناسی، تغییرات اجتماعی و جامعه شناسی روستایی. هرکس با دکتر وثوقی درس گذرانده سخت معتقد است دکتر وثوقی هم به رسم معلمی و هم به مهارت تدریس، یک استاد مسلم است. وی دکترای خود را در پاریس گذرانده است. دکتر منصور وثوقی متولد ۱۳۲۰ و الان عمر پربارش هشتاد و سه ساله است.
دراین جلسه غیر از دکتر مصطفی ازکیا، همکار و دوست دیرین استاد، بقیه سخنرانان از دانشجویان وی بودند که الان هر کدام استادان و مدرسان دانشگاههای ایران هستند. آخرین سخنران جلسه خود دکتر وثوقی بودند. وی وقتی پشت تریبون قرار گرفت ضمن تشکر از افراد و نهادهای برگزار کننده‌ی چنین نکوداشتی، به خاطرات و تجربیات خود در حوزه علوم اجتماعی و جامعه شناسی پرداخت. دکتر وثوقی از تشکیل «موسسه تحقیقات اجتماعی» دانشگاه تهران در سال ۱۳۳۷ گفت که نقش مهمی در گسترش علوم اجتماعی داشت که به اهتمام استادان ان زمان بویژه دکتر احسان نراقی ایجاد شد و منشا خیر بسیاری شد. اما بنا به گفته‌ی منصور وثوقی قبل از تشکیل موسسه، افرادی بودند که دست به مطالعه مردم شناسی زده و تک نگاری‌هایی انجام داده اند که چهره‌ی شاخص آن جلال ال احمد است. آل احمد که ۴۶ سال عمر کرد و در سال ۱۳۴۸ ازدنیا رفت، روح جستجوگر و ناآرامی داشت. به گفته همسرش سیمین دانشور جلال دائما یا می‌نوشت یا کتاب می‌خواند. او در عمر کوتاه خود برای ما قصه و رمان، سفرنامه، مونوگرافی(تک‌نگاری)، مجموعه مقالات نوشت و چند کتاب هم ترجمه کرد. دکتر وثوقی معتقد است اولین پیشگامان تحقیقات اجتماعی در ایران کسانی و افرادی بوده‌اند که بنا به علاقه شخصی به مطالعات اجتماعی پرداخته‌اند که چهره بارز آن جلال آل‌احمد است. کتاب های «اورازان»: روستایی در طالقان، «تات نشین های بلوک زهرا»: منطقه‌‌ای در تاکستان قزوین، و «جزیره‌ی خارک درّ یتیم خلیج فارس» از جمله آثار مونوگرافی اوست. البته همانطور که دکتر وثوقی گفتند افرادی مثل آل احمد بنا به علاقه خود و بیشتر از جنبه فرهنگی به موضوع پرداخته‌اند. ما باید سال‌ها منتظر باشیم تا کسی مثل جواد صفی‌نژاد بیاید و با «مونوگرافی روستای طالب آباد ورامین» که یک تحقیق چند ساله است را به جامعه علمی تحویل دهد تا منبع و راهنمایی برای آموزش دانشجویان علوم اجتماعی برای پژوهش تک‌نگاری باشد. اما بی‌شک کسانی مثل جلال آل‌احمد، غلامحسین ساعدی، کاظم ودیعی و... از پیشگامان اولیه چنین فعالیت‌هایی در حوزه‌ی علوم اجتماعی و مردم شناسی بودند. وقتی دکتر وثوقی در یک جلسه کاملا «جامعه شناختی» مشخصا از جلال نام برد ناخودآگاه یاد تیرهای زهرآگین ناجوانمردانه‌ای افتادم که امروزه از هرسو نثار وی می‌شود. یاد کسانی که اثری از وی نخوانده‌اند! ولی فقط به خاطر شنیدن کتاب غربزدگی که اغلب ان را نخوانده اند، به وی ناسزا می‌گویند!
یاد مجله «تجربه» و تیتر درشت « زوال جلال» می‌افتم که البته در داخل مجله هیچ اشاره‌ای به چرایی زوال آل‌احمد اشاره نشده! شاید هم برای فروش مجله چنین تیتری زده بودند. حتی جلوی عنوان «زوال جلال» علامت سوال هم نگذاشته بودند تا نتیجه گیری مطالب داخل مجله را به عهده خوانندگان بگذارد. از بحث دور نشویم چنین یادکردهایی از سوی شخصیتی مثل دکتر وثوقی جامعه شناس نشان می‌دهد افرادی در تراز آل‌احمد که در شاخه‌ها و ابعاد گوناگون به اندازه فرصت و عمری که داشته‌اند کار کرده‌اند، زوال نمی‌یابند. به تعبیر سعدی «محال است هنرمندان بمیرند و بی‌هنران جای ایشان را بگیرند.». از سوی دیگر این یادکرد از آل احمد به همه‌ی فعالان و پژوهشگران و بویژه جوانان یادآور می‌شود در مسیر و هدف خود استوار باشید و به تلاش خود ادامه دهید و از سنگ اندازی حسودان و تحقیر ناسزاگویان بدخواه و عافیت طلب نهراسید. روزی و جایی کسانی قدر زحمات شما را خواهند دانست. این یک پیام امید به همه تلاشگران و محققان خستگی ناپذیر است.
برای استاد عزیز و گرامی‌مان جناب دکتر منصور وثوقی که برای دانشجویانش در همه ابعاد الگوی یک معلمی شایسته است، و قدردان کسانی است که برای این جامعه زحمت کشیده‌اند، سلامتی و عمر طولانی و باعزت آرزومندم.
سوم اسفند ۱۴۰۳
#سعید_معدنی
#منصور_وثوقی
#جلال_آل‌احمد
#احسان_نراقی
#جواد_صفی‌نژاد
#نکوداشت
#جامعه‌شناسی
#تک‌نگاری
@Saeed_Maadani
BY هفت اقلیم (سعید معدنی)
Share with your friend now:
tgoop.com/Saeed_Maadani/5096