علوم وفنون ادبی

شرح غزل شماره ۱۷۱


وزن غزل: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن
بحر غزل: مضارع مثمّن اخرب
*
اين غزل منظومه ديگري است كه حافظ درآن به ستايش خواجه قوام الدين محمد صاحب عيار ، وزير فاضل و خوشنام شاه شجاع مي پردازد.

غزل به هنگام انتصاب صاحب عيار به مقام وزارت سروده شده و حافظ اظهار مسرت و شادماني و اميدواري مي كند كه از اين پس قدر و مقام واقعي هر كسي در دستگاه حكومتي معلوم خواهد شد و به خود هشدار مي دهد كه از اين موقعيت حاصله تا مي تواني بهر ه برداري كن.

شاعر در بيت اول صاحب عيار را زير عنوان آصف نام مي برد تا مرتبه و مقام رفيع آصف برخيا وزير حضرت سليمان تشبيه مي كند . در بيت دوم مضمون بيت :

دوش ديدم كه ملايك در ميخانه زدند
گل آدم بسرشتند و به پيمانه زدند

را بارديگر به نحوديگري باز گو كرده مي گويد مدتي دل آزرده و افسرده بود ، حاليا وقت آن رسيده كه بار ديگر در سرشت من تغييري داد ه شده و خاك وجود من ازنو در هم كوفته شده با رطوبت شراب به صورت گِل در آمده و از سر نو اين خانه ويران دل را ساخته و مرمت كنند.

شاعر در بيت پنجم به خود اين اميدواري را مي دهد كه از اين به بعد هر كس بر حسب شخصيت و قابليتش جايگاه مناسب وواقعي خود را در دستگاه سلطان بدست آورد و در بيت ششم اشاره به ايه ۱۷ و ۱۸ سوره نمل دارد وَ حُشِرَ لِسُلَيمانَ جُنُودُه مِنَ الجِنِّ وَالاِنس و الطَّيرِ فَهُم يُوزَعُونَ (۱۷) حَتّي اِذا آتَوا عَلي وَ اَدِ النَّملِ قالَت نَملَهُ يا ايها النَّمل ادخُلُوا مَساكِنُكُم لا يَحطَمِنَّكُم سُلَيمانُ وَ جُنُودُهُ وَهُم لايَشعُرونَ (۱۸) ( وبراي سليمان تمام لشكريان از جن و اِنس و پرندگان را جمع كرد و چون به وادي در آمدند موري به موران ديگر گفت اي موران وارد سوراخهايتان شويد كه سليمان و لشكريانش شمارا درهم نشكنند كه ايشان نا آگاهند.)

وشاه شجاع را در مقام حضرت سليمان صاحب عيار را در مقام مور شجاعي كه در برابر حضرت سليمان قد برافراشت و از شخصيت خود دفاع كرد مي گذارد و بدين ترتيب از هر دو شخصيت به بهترين نحو تعريف مي كند. بايد دانست منظور حافظ از عبارت:
(بر تخت پادشاهان جم، تصوير خورشيدي نصب شده بود كه بعدها علامت رسمي پرچم ايرانيان شد و تا به امروز هم ساختمانِ مبلهاي چوبي بزرگ در قسمت بالاي پشتي آن تصوير برجسته خورشيد منبت كاري مي شود و همينطور در گچ بريها ي بالاي ايوانها يك خورشيد در وسط گچ بريها و در صدر جاي مي گيرد.

شاعر مي خواهد بگويد:
اين علامت خورشيد تخت شاه به منزله نردباني است كه به خورشيد آسمان راه مي برد و زهي به همت صاحب عيار كه خود را به نز ديكي اين پايگاه و جايگاه رفيع كشانيده است.

https://www.tgoop.com/amirnormohamadi1976

Telegram

علوم وفنون ادبی

شعر شناسی و علم ادبیات
تحقیق ومقاله
مطالب آموزشی و زبانشناسی
مطالب ویرایشی و نگارشی
غزل حافظ،معنا،تحلیل
کارگاه داستان نویسی
برگی از تقویم تاریخ
نگاهی به تاریخ ادبیات ایران
نقد وتحلیل شعر
دکلمه وشعرخوانی

معرفی کتاب
(پی دی اف وصوتی)

www.tgoop.com/amirnormohamadi1976/60462

52 viewsnormohamadi-1976, Jan 6 at 23:53

شرح غزل شماره ۱۷۱


وزن غزل: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن
بحر غزل: مضارع مثمّن اخرب
*
اين غزل منظومه ديگري است كه حافظ درآن به ستايش خواجه قوام الدين محمد صاحب عيار ، وزير فاضل و خوشنام شاه شجاع مي پردازد.

غزل به هنگام انتصاب صاحب عيار به مقام وزارت سروده شده و حافظ اظهار مسرت و شادماني و اميدواري مي كند كه از اين پس قدر و مقام واقعي هر كسي در دستگاه حكومتي معلوم خواهد شد و به خود هشدار مي دهد كه از اين موقعيت حاصله تا مي تواني بهر ه برداري كن.

شاعر در بيت اول صاحب عيار را زير عنوان آصف نام مي برد تا مرتبه و مقام رفيع آصف برخيا وزير حضرت سليمان تشبيه مي كند . در بيت دوم مضمون بيت :

دوش ديدم كه ملايك در ميخانه زدند
گل آدم بسرشتند و به پيمانه زدند

را بارديگر به نحوديگري باز گو كرده مي گويد مدتي دل آزرده و افسرده بود ، حاليا وقت آن رسيده كه بار ديگر در سرشت من تغييري داد ه شده و خاك وجود من ازنو در هم كوفته شده با رطوبت شراب به صورت گِل در آمده و از سر نو اين خانه ويران دل را ساخته و مرمت كنند.

شاعر در بيت پنجم به خود اين اميدواري را مي دهد كه از اين به بعد هر كس بر حسب شخصيت و قابليتش جايگاه مناسب وواقعي خود را در دستگاه سلطان بدست آورد و در بيت ششم اشاره به ايه ۱۷ و ۱۸ سوره نمل دارد وَ حُشِرَ لِسُلَيمانَ جُنُودُه مِنَ الجِنِّ وَالاِنس و الطَّيرِ فَهُم يُوزَعُونَ (۱۷) حَتّي اِذا آتَوا عَلي وَ اَدِ النَّملِ قالَت نَملَهُ يا ايها النَّمل ادخُلُوا مَساكِنُكُم لا يَحطَمِنَّكُم سُلَيمانُ وَ جُنُودُهُ وَهُم لايَشعُرونَ (۱۸) ( وبراي سليمان تمام لشكريان از جن و اِنس و پرندگان را جمع كرد و چون به وادي در آمدند موري به موران ديگر گفت اي موران وارد سوراخهايتان شويد كه سليمان و لشكريانش شمارا درهم نشكنند كه ايشان نا آگاهند.)

وشاه شجاع را در مقام حضرت سليمان صاحب عيار را در مقام مور شجاعي كه در برابر حضرت سليمان قد برافراشت و از شخصيت خود دفاع كرد مي گذارد و بدين ترتيب از هر دو شخصيت به بهترين نحو تعريف مي كند. بايد دانست منظور حافظ از عبارت:
(بر تخت پادشاهان جم، تصوير خورشيدي نصب شده بود كه بعدها علامت رسمي پرچم ايرانيان شد و تا به امروز هم ساختمانِ مبلهاي چوبي بزرگ در قسمت بالاي پشتي آن تصوير برجسته خورشيد منبت كاري مي شود و همينطور در گچ بريها ي بالاي ايوانها يك خورشيد در وسط گچ بريها و در صدر جاي مي گيرد.

شاعر مي خواهد بگويد:
اين علامت خورشيد تخت شاه به منزله نردباني است كه به خورشيد آسمان راه مي برد و زهي به همت صاحب عيار كه خود را به نز ديكي اين پايگاه و جايگاه رفيع كشانيده است.

https://www.tgoop.com/amirnormohamadi1976

BY علوم وفنون ادبی