tgoop.com/amirnormohamadi1976/60477
Last Update:
دَلال و ضَلال
🔸دَلال (بدون تشدید) در عربی به معنای «ناز کردن» است. در دعای افتتاح آمده: «مُدِلّاً عَلَیک» یعنی با ناز به‌سراغت می‌آیم. ضَلال به معنای «گمراهی» است. ملک‌الشعرای بهار ماهرانه با این دو واژه بازی کرده و لایه‌های عمیق‌تری به آن افزوده. او ماجرای دختری غیرعرب را به تصویر می‌کشد که قرار است از شیخ شهر قرآن بیاموزد. به عبارت «ضلال مبین» (گمراهی آشکار) رسیده‌اند. شیخ دارد شیوۀ تلفظ ضاد را به دخترک می‌آموزد و دخترک که در ناز و عشوه است ضاد را به‌ظاهر نمی‌تواند درست تلفظ کند و آن را شبیه دال به زبان می‌آورد، یعنی به‌جای ضلال می‌گوید دلال. اصل ماجرا را خودتان ببینید:
دیدم به بصره دخترکی اعجمی‌نسب
روشن نموده شهر به نور جمال خویش
می‌خواند درس قرآن در پیش شیخ شهر
وز شیخ دل ربوده به غنج و دلال خویش
می‌داد شیخ درس «ضلال مبین» بدو
و آهنگ ضاد رفته به اوج کمال خویش
دختر نداشت طاقت گفتار حرف ضاد
با آن دهان کوچک غنچه‌مثال خویش
می‌داد شیخ را به «دلال مبین» جواب
وان شیخ می‌نمود مکرر مقال خویش
گفتم به شیخ راه ضلال این‌قدر مپوی
کاین شوخ منصرف نشود از خیال خویش
بهتر همان بود که بمانید هر دوان
او در دلال خویش و تو اندر ضلال خویش
🔸ملک‌الشعرای بهار در انتهای شعر نکتۀ عمیق خود را به زیرکی بیان می‌کند. ظاهر قضیه این است که به شیخ می‌گوید پافشاری به یاددادن کلمۀ ضلال نکن، اما باطن قضیه این است که شیخ را از این جهت که متوجه دلبری و عشوۀ دخترک نمی‌شود در گمراهی می‌داند و لایۀ دیگر معنایی‌اش این است که شیخ را به‌کلی در راه و رسم زندگی گمراه می‌داند.
#ادبیات #شعر #واژگان
سجادسرگلی
https://www.tgoop.com/amirnormohamadi1976
BY علوم وفنون ادبی
Share with your friend now:
tgoop.com/amirnormohamadi1976/60477