اسطوره‌شناسی با بهار مختاریان

زمانِ اسطوره‌ای
بخش نخست

یکی از مهم‌ترین مفاهیم در شناختِ اندیشه‌ی اسطوره‌ای، که تا امروز به رغمِ تحولات و پیشرفتِ علمی در ذهنِ ما ادامه دارد، مفهومِ "زمان" است. "زیرا میتوس/اسطوره در معنای اصلی‌اش نه بینشی در مورد مکان، بلکه بینشی در مورد زمان را بیان می‌کند. میتوس/اسطوره به طور بارزی بر "چشم‌انداز"ِ زمانی دلالت می‌کند و به جهان از دریچه‌ی زمان می‌نگرد" ( کاسیرر، فلسفه‌ی صورت‌های سمبلیک، ترجمه یدالله موقن، ص ۱۷۹).  "آگاهیِ اسطوره‌ای با قرار دادنِ محتوای خاصی در گذشته‌ی دور ... در اعماق گذشته، نه فقط آن‌ را مقدس می‌کند، بلکه آن را توجیه می‌کند. زمان، نخستین شکلِ اصیل برای توجیه روحانیِ امور است. رسوم، آیین‌ها، احکام و پیوندهای اجتماعی بدین طریق تقدس پیدا می‌کنند و ادعا می‌شود آنها از بنیان‌هایی از گذشته‌ی دورِ اسطوره‌ای ناشی شده‌اند " ( همان، ص ۱۸۰). " اسطوره‌ی حقیقی با شهودِ جهان و اجزای آن ...ایزدان و دیوان آغاز نمی‌شود، بلکه با حیات در  زمانِ این تصاویر شروع می‌شود ... فقط وقتی خدا وجود و سرشتِ خود را در زمان توضیح دهد، آنگاه آگاهیِ بشر از شکل و تصویرِ خدایان گامی به سوی تاریخ خدایان و روایتِ آنان برمی‌دارد و ما با "اسطوره‌ها" به معنای خاص و دقیق آن سروکار پیدا می‌کنیم" ( همان، ص ۱۷۹).
این ادراکِ زمانی در تصور و تصویر( ایماژ)ِ اسطوره‌ای بیش از هرچیز، تصویری دَوَرانی و دایره‌وار از چرخه‌ی حرکتِ خورشید و ماه، اجرامِ آسمانی و شب و روز... از جهانِ کبیرِ دسترس‌ناپذیر نشأت می‌گیرد. امروزه نیز حتی به رغم انقلابِ کوپرنیکی، و تغییر اصلِ زمین‌محوری به خورشیدمحوری، هنوز این تصویر/ایماژِ اسطوره‌ای بر ادراک زمانی ما حاکم است.  نجوم، دانشِ رویدادها و پدیدارهای آسمانی ( astronomy )  و تنجیم، پیشگوییِ رویدادهای زندگی این جهانی با تفسیرِ حرکت و جایگاهِ اجرامِ آسمانی ( astrology) حاصلِ فرایندی بسیار طولانی از چنین تصوراتی است که هنوز بر انسان چیره است.
"آنچه را اینک ما می‌توانیم به عنوان نمود و ظهورِ جهانِ ستارگان محاسبه کنیم، حاصل و برآیندِ قرن‌ها تلاشِ آدمی است، زیرا انسان‌ها آن قوانین و قواعدِ ستارگان را به سختی رها کرده‌اند ... سبک و سیاقِ آن تخیلی است که میان انسان و پیرامون وی، یعنی کیهان، برقرار شده است... آن جهان‌شناسی‌ای که بر اعمال و انطباقِ اصلِ همسانیِ سوژه و جهان مبتنی است... همان همسانی و همسوییِ عالمِ صغیر و کبیر که در پیوند با جهانِ اجرام سماوی مفروض تلقی می‌شود  و هنوز هم آن را رها نکرده است" ( Warburg,2008) .

www.tgoop.com/baharmokhtarian/26

606 viewsedited  Dec 18 at 07:06

زمانِ اسطوره‌ای
بخش نخست

یکی از مهم‌ترین مفاهیم در شناختِ اندیشه‌ی اسطوره‌ای، که تا امروز به رغمِ تحولات و پیشرفتِ علمی در ذهنِ ما ادامه دارد، مفهومِ "زمان" است. "زیرا میتوس/اسطوره در معنای اصلی‌اش نه بینشی در مورد مکان، بلکه بینشی در مورد زمان را بیان می‌کند. میتوس/اسطوره به طور بارزی بر "چشم‌انداز"ِ زمانی دلالت می‌کند و به جهان از دریچه‌ی زمان می‌نگرد" ( کاسیرر، فلسفه‌ی صورت‌های سمبلیک، ترجمه یدالله موقن، ص ۱۷۹).  "آگاهیِ اسطوره‌ای با قرار دادنِ محتوای خاصی در گذشته‌ی دور ... در اعماق گذشته، نه فقط آن‌ را مقدس می‌کند، بلکه آن را توجیه می‌کند. زمان، نخستین شکلِ اصیل برای توجیه روحانیِ امور است. رسوم، آیین‌ها، احکام و پیوندهای اجتماعی بدین طریق تقدس پیدا می‌کنند و ادعا می‌شود آنها از بنیان‌هایی از گذشته‌ی دورِ اسطوره‌ای ناشی شده‌اند " ( همان، ص ۱۸۰). " اسطوره‌ی حقیقی با شهودِ جهان و اجزای آن ...ایزدان و دیوان آغاز نمی‌شود، بلکه با حیات در  زمانِ این تصاویر شروع می‌شود ... فقط وقتی خدا وجود و سرشتِ خود را در زمان توضیح دهد، آنگاه آگاهیِ بشر از شکل و تصویرِ خدایان گامی به سوی تاریخ خدایان و روایتِ آنان برمی‌دارد و ما با "اسطوره‌ها" به معنای خاص و دقیق آن سروکار پیدا می‌کنیم" ( همان، ص ۱۷۹).
این ادراکِ زمانی در تصور و تصویر( ایماژ)ِ اسطوره‌ای بیش از هرچیز، تصویری دَوَرانی و دایره‌وار از چرخه‌ی حرکتِ خورشید و ماه، اجرامِ آسمانی و شب و روز... از جهانِ کبیرِ دسترس‌ناپذیر نشأت می‌گیرد. امروزه نیز حتی به رغم انقلابِ کوپرنیکی، و تغییر اصلِ زمین‌محوری به خورشیدمحوری، هنوز این تصویر/ایماژِ اسطوره‌ای بر ادراک زمانی ما حاکم است.  نجوم، دانشِ رویدادها و پدیدارهای آسمانی ( astronomy )  و تنجیم، پیشگوییِ رویدادهای زندگی این جهانی با تفسیرِ حرکت و جایگاهِ اجرامِ آسمانی ( astrology) حاصلِ فرایندی بسیار طولانی از چنین تصوراتی است که هنوز بر انسان چیره است.
"آنچه را اینک ما می‌توانیم به عنوان نمود و ظهورِ جهانِ ستارگان محاسبه کنیم، حاصل و برآیندِ قرن‌ها تلاشِ آدمی است، زیرا انسان‌ها آن قوانین و قواعدِ ستارگان را به سختی رها کرده‌اند ... سبک و سیاقِ آن تخیلی است که میان انسان و پیرامون وی، یعنی کیهان، برقرار شده است... آن جهان‌شناسی‌ای که بر اعمال و انطباقِ اصلِ همسانیِ سوژه و جهان مبتنی است... همان همسانی و همسوییِ عالمِ صغیر و کبیر که در پیوند با جهانِ اجرام سماوی مفروض تلقی می‌شود  و هنوز هم آن را رها نکرده است" ( Warburg,2008) .

BY اسطوره‌شناسی با بهار مختاریان