اسطوره‌شناسی با بهار مختاریان

اسطوره چیست؟
بخش ششم

یکی دیگر از نظریه‌های کلان در کنار پژوهش‌های گسترده و جهانی به میرچا الیاده تعلق دارد.  او که در اصل، مورخِ ادیان است، تاریخِ ادیان را در مفهومی بسیار وسیع تعریف می‌کند که نه تنها دربرگیرنده‌ی تاریخ در معنی اخص آن، بلکه شامل مطالعه‌ی تطبیقیِ ادیان، ریخت‌شناسی و پدیدارشناسیِ ادیان نیز هست. ازاین منظر است که الیاده توجهِ خود را فرای فرهنگِ اروپایی به سوی فرهنگ‌ها و ادیانِ غیراروپایی معطوف می‌کند. پیکانِ انتقادِ او به فلسفه‌ی غربی نیز از این منظر است که نمی‌تواند تا ابد خود را درونِ سنتِ خویش محصور کند. به گمانِ او با رشد و دسترسی به اطلاعات امروز تاریخ برای نخستین بار جهانی شده است و به همین قیاس "فرهنگ" هم موضوعی سراسری است و گرداگرد زمین را دربرمی‌گیرد. این درک و دریافت به زعمِ او بایستی نگرشِ ما را به فهم تاریخ، فرای منطقه‌ای  و ملّی بودنشان به نگرشِ جهانی از تاریخ پیوند زند. تاریخِ بشریت از پارینه‌سنگی تا امروز به رغمِ هر تفسیرِ منطقه‌ای و ملّی وقتی محلِ توجه و شناخت قرار گیرد، می‌تواند باعث تربیت و آموزشِ بشریت شود.
از این منظر نگاهِ الیاده به اسطوره‌ها و گردآوری و شناختِ آن‌ها تربیتی است. او بر این باور است که دین‌پژوهی به طور کلّی می‌تواند نقشی بنیادین در این روندِ تربیتی و همگانی‌سازی و سراسریِ فرهنگ ایفا کند. او واقف است که بسیاری از فرهنگ‌های باستان در تاریخ محو شده‌اند، اما از نظر او آنها کاملاً محو نشده‌اند زیرا "ما ی امروزی" محصولِ همان‌ها است. او با اصطلاح histroigraphische anamnesis "یادآوریِ تاریخ‌نگارانه" سراغِ اسطوره‌ها می‌رود. الیاده صرفاً درصدد آن نیست تا فرهنگ‌های گذشته را که به عنوان "انسانِ دینی" (homo religious ) تعریف می‌شوند، بازفعال و احیا کند، بلکه با یادآوریِ آنها در برابرِ انسانِ امروز و مدرن، انسانِ معاصر را در مقامِ "انسان دین‌مدار" ( homo religious )، " انسانِ نمادپرداز" (homo symbolicus) و " انسانِ اسطوره‌پرداز " ( homo mythicus) با تاریخِ واقعیِ خویش رو به رو می‌سازد.
ازاین رو، الیاده از منظری کلان به گِردآوری و  تطبیقِ داده‌های اسطوره‌ای یا دینی می‌پردازد و هدف او ارائه‌ی ابزاری است برای رویارو شدن با آنچه ما را ساخته و پرداخته و با چنین شناختی می‌توان به رشد و تربیت فرهنگِ جهانی نائل آمد.

www.tgoop.com/baharmokhtarian/72

447 viewsedited  Jan 12 at 12:07

اسطوره چیست؟
بخش ششم

یکی دیگر از نظریه‌های کلان در کنار پژوهش‌های گسترده و جهانی به میرچا الیاده تعلق دارد.  او که در اصل، مورخِ ادیان است، تاریخِ ادیان را در مفهومی بسیار وسیع تعریف می‌کند که نه تنها دربرگیرنده‌ی تاریخ در معنی اخص آن، بلکه شامل مطالعه‌ی تطبیقیِ ادیان، ریخت‌شناسی و پدیدارشناسیِ ادیان نیز هست. ازاین منظر است که الیاده توجهِ خود را فرای فرهنگِ اروپایی به سوی فرهنگ‌ها و ادیانِ غیراروپایی معطوف می‌کند. پیکانِ انتقادِ او به فلسفه‌ی غربی نیز از این منظر است که نمی‌تواند تا ابد خود را درونِ سنتِ خویش محصور کند. به گمانِ او با رشد و دسترسی به اطلاعات امروز تاریخ برای نخستین بار جهانی شده است و به همین قیاس "فرهنگ" هم موضوعی سراسری است و گرداگرد زمین را دربرمی‌گیرد. این درک و دریافت به زعمِ او بایستی نگرشِ ما را به فهم تاریخ، فرای منطقه‌ای  و ملّی بودنشان به نگرشِ جهانی از تاریخ پیوند زند. تاریخِ بشریت از پارینه‌سنگی تا امروز به رغمِ هر تفسیرِ منطقه‌ای و ملّی وقتی محلِ توجه و شناخت قرار گیرد، می‌تواند باعث تربیت و آموزشِ بشریت شود.
از این منظر نگاهِ الیاده به اسطوره‌ها و گردآوری و شناختِ آن‌ها تربیتی است. او بر این باور است که دین‌پژوهی به طور کلّی می‌تواند نقشی بنیادین در این روندِ تربیتی و همگانی‌سازی و سراسریِ فرهنگ ایفا کند. او واقف است که بسیاری از فرهنگ‌های باستان در تاریخ محو شده‌اند، اما از نظر او آنها کاملاً محو نشده‌اند زیرا "ما ی امروزی" محصولِ همان‌ها است. او با اصطلاح histroigraphische anamnesis "یادآوریِ تاریخ‌نگارانه" سراغِ اسطوره‌ها می‌رود. الیاده صرفاً درصدد آن نیست تا فرهنگ‌های گذشته را که به عنوان "انسانِ دینی" (homo religious ) تعریف می‌شوند، بازفعال و احیا کند، بلکه با یادآوریِ آنها در برابرِ انسانِ امروز و مدرن، انسانِ معاصر را در مقامِ "انسان دین‌مدار" ( homo religious )، " انسانِ نمادپرداز" (homo symbolicus) و " انسانِ اسطوره‌پرداز " ( homo mythicus) با تاریخِ واقعیِ خویش رو به رو می‌سازد.
ازاین رو، الیاده از منظری کلان به گِردآوری و  تطبیقِ داده‌های اسطوره‌ای یا دینی می‌پردازد و هدف او ارائه‌ی ابزاری است برای رویارو شدن با آنچه ما را ساخته و پرداخته و با چنین شناختی می‌توان به رشد و تربیت فرهنگِ جهانی نائل آمد.

BY اسطوره‌شناسی با بهار مختاریان